دختۆر سلێمان «سعید چرۆک کایا» ل سالا 1968ان ل گوندێ چل کانی «چەولیکێ» یا سەر ب پارێزگەهیا بینگۆلێ ژ دایک بوویە، ئەردنیگاریا چەولیکێ خوەدی چاندەکە سەرهلدێری یا قەدیمە. پەیڤا «ئەردنیگاری قەدەرە» مرۆڤ دکارە ببێژە ژ بۆی مرۆڤێن ڤێ هەرێمێ هاتیە گۆتن، ژ بەر کو بیرهاتنێن زارۆکینیا وان خوەدی دیرۆکەک سەرپێهاتیە، د ناڤا گوند ده هێشتا شۆپا وان قەهرەمانان مایە یێن کو د چیرۆکان ده گولێ بووی و ئەو مەلۆدیێن هێژان د بیردانکا زارۆکتیا وی دە مایی، هەموو پاییزۆکێن وان ژ دیرۆکی هاتیە بشافتن، داڤێن قەدەرێ د وان مەلۆدیان دە ڤەشارتی بوون، ناڤێ خوە یێ سەعید ژی وەک ژ بۆی ریڤینگیا وی یا ژیانی وەکە شیفرەیەکی بوو و ئارمانجا وی یا ژیانێ ببوو ئەو کو ئەرکێن ڤی ناڤی بجی بینە و ب واتەداری بژیت.
شه‌رڤانێ وەسیەتا شێخ سەعیدێ پیران
ئەو چریسکا وی ئاگری بوو ئەوێ کو دژمنی د خوه‌ست ل دەریێ چیایی ل ئامەدێ ڤەمرینە و د هەمان دەمێ ده شەرڤانێ وەسیەتا شێخ سەعیدێ پیران بوو.
ئەوی د خوه‌ست رۆژەکێ ژ رۆژان ببە یەک ژ وان قەهرەمانان یێن کو وی د چیرۆکێن داپیرا خوە دا گولێ بووی، د خوه‌ست وەکە یادۆ ب ناڤ و دەنگ بە و ل هەموو دلان ده جیەکێ خوە یێ ڤەشارتی درست بکە، و د خوه‌ست ل هێڤیا وێ رۆژێ بە کو «شەرڤانێن یادۆ» بزیڤرن و وەکه چقلەکێ هێڤیێن خوە پێڤە گرت بوو، دختۆر سلێمان شەرڤانێ ڤان خەیالان و وەسیەتا دیرۆکێ بوو، ئێدی وەختا پێک ئانینا ڤان خەیالێن وی هاتبوو، د سێ کۆچا ریا ژیانا خوە ده بەرێ خوە دابوو وان رێ تەنگێن گوندێ خوە، ئێدی دەما فرینا بالندە هات بوو ژ هێلینێ.
دختۆر سلێمان ل سالا 1989 تەڤلی پەکەکێ بوو، ژ بلی دەوەرەیەکا پەروەردێ ل دۆلا «بیقاع» دیسا هاتبوو رێکرن ژ بۆی ناڤچەیا «چۆقۆرئۆڤا» جهێ کو لێ زانکۆیا پزیشکی د خوەند ژ بۆی خەباتا جوان و خوەندەکاران بەس نە ئەو کەس بوو ئەوێ کو ب ناڤێ سەعید چووی، بەلکو ببوو دختۆر سلێمان، ئیدی ببوو کەسەک ڤەشارتی، چالاکیا خوە یا ئەولی ژ بۆی گەریلاتیا باژاری ل سەر ماتۆرسیکلێتەکی ب تەنا سەرێ خوە ب بازۆکێ ئێرش دکە سەر ناڤەندا پۆلیسێن باژارێ ئەدەنە.
د دەمەک کن دە ئه‌شکەره دبە و دچە ئەیالەتا ئامەدێ ب رۆحا خوە یا شەرکەر و ب جۆرئەتێ خوە ب لەزگینی پلەیێن فەرمانداریێ وەردگرە، خۆلقداریا وی یا ل سەر تاکتیکێن شەر رۆژ ب رۆژ ئه‌شکەرە دبن، ئێدی بایا دختۆر سلیمان ل چیایێ ئاندۆک د حەرکە، ژ بۆی وی چیا سەنگەرێ هەری ئەساس بوو د رییا ئارمانجا وی ده، فەرمانداری ل وێ ئەردنیگاریا تێده ژ دایک بووی ژ بۆی وی خەلاتەکە هەری مەزن بوو.
هەر کەسێ دژواریا شێوەیێ چالاکڤانیا وی وەک میناک بو خوە دگرت، ل کار و خەباتا شەر و رێکخستنێ ده گها بوو ئاستا هەری بلند، ئەو ببوو ئەندامێ کۆنسەیا سەرکردایەتیا پەکەکی و د هەمان دەم دە ببوو فەرماندارێ سەحا «بینگۆل، ئامەد و ئەرزەرۆمێ» لی د هەمان دمێ دە هنه‌ك گومانێن وی ل سەر رێکخستنا ئەو تێدە ئەندام هەبوون.
دختور سلێمان هەرتم د سوعبەتێن خوە ده ئاماژە دکر کو چما ئاپۆ ژی مینا سەرکردەیێن دن یێن کورد بەرێ خوە نەدا چیا، وی د خەیالێن خوە دا خەیالا زیندی کرنا سەرۆکاتیا «یادۆ پاشا» دکر
تشتێ کو ل گەل شەرێ رزگاریا نەتەوەئی نەگونجا با وەکە «میلاتێ رێکخستنێ، قادرۆیێ ئایدۆلۆژیک و شۆرشگەری خەتێ»، ئەو تشتێ کو کەساتیا مرۆڤی پی بەرتەنگ دکە وەکە خەتا سەرۆکاتی و ژیانا پارتیێ گەلەک دلتەنگی ب ویرە درست دکر، ل سەر ڤێ بابەتێ گەلەک رەخنەیێن دژوار ل وی هاتن گرتن وی نەدخوەست تشتێن کو پێ باوەر نینە پێک بینە. یان دڤێ کەساتیا خوە بپارێزە، یانژی ببە مریدێ بزاڤا پەکەکێ، ژبەر ئارمانجێن خوە یێن نەتەوەئی نەدخواست ژ بزاڤێ دوور بکەڤە، لێ بەلی نەدخواست ببە مریدێ تەریقەتا ئاپۆچیتیێ، راستیا وی یا شەخسی نەدکەفت د ناڤ قالبێ حیزبێ ده، ژ بەر کو خوەدی نه‌رینه‌كه دنیایی و تێگەهەکە نەتەوئی بوو، د ناڤا نرخین نەتەوەئی و یێن حیزبی ده نەدخواست گڤاشتنەک ل سەر وی درست ببه یان دێ ب ناڤێ خەتا پارتێ تەڤلی تەریقەتێ ببە یانژی وێ گوهداریا رحا خوە یا ئازاد بکە، ئێدی هێڤیێن وی ژ پەکەکێ نەمابوون کو د ناڤا وێ ده ئارمانجا خوە یا نەتەوەئی پێک بینە، دەما ئاپۆ هاتی گرتن و هەلوەستا وی یا تەسلیمکاری بەرانبەر دژمنی دیتی وی زانی ئێدی پەکەکە کەتیە ل بن دەسهلاتا دژمنی، هەرتم د سوعبەتێن خوە ده ئاماژە ب وێ یەکێ دکر کو چما ئاپۆ ژی مینا سەرکردەیێن دن یێن کورد بەرێ خوە نەدا چیا، د خەیالێن خوە دا خەیالا زیندی کرنا سەرۆکاتیا «یادۆ پاشا» دکر بەرانبەری وێ خەیالا مەزن تەسلیم بوونا ئاپۆ یا بەرانبەر دوژمنی ددیت و پێ د قەهری.
«کۆنسەیا پەکەکی دختۆر سلیمان ل دژی خەتا ئاپۆچیتیێ ب ناڤ کر و ئێدی وه‌ختا تەسفیە کرنا وی هات بوو»
پەکەکی ژ بۆ ڤێ تەسلیم بوونێ پلاتفۆرمەکی فەرمی ساز کر و پرۆژێن کۆمارا دەمۆکراتیک یێن کو د کۆنگرەیا 7 یا ئاورتە هاتی دایین په‌ژراندن، دختۆر سلێمان ژ بۆ ڤان پرۆژان دگۆت ژ پرۆژا «تووسیادێ» پاشڤەرۆ ترە و د کۆنگرەیێ ده ئەڤ یەک ب زەلالی دیار کر و گوت: «ئەز ڤێ یەکێ ناپەژرینم»، کۆنسەیا سەرکردایەتیا پەکەکی ئەڤ هەلوەستا دختۆر سلیمان وەکە سەرهلدانەک ل دژی خەتا ئاپۆچیتیێ بناڤ کر و ئێدی وه‌ختا تەسفیە کرنا دختۆر سلێمان هات بوو، وی باش دزانی کو ب ڤێ هەلوەستا خوە نکارە د ناڤا رێکخستنێ ده بمینە و جەوێ دۆلا «کوکێ» باش تەشخیس دکر، ل گۆلانا 2000ێ ده دگەل گرۆپەکە هەڤالێن خوە یێن کەڤن ژ پەکەکی ڤەقەتیا و ناڤێ گرۆپا خوە کر «ئینسیاتیڤا ئازادیێ» ژ بۆ کو دیسا ژ نووڤە دەست ب شەرێ چەکداری بکەن کەفتن د ناڤ هەولدانان لی بەلێ ئێریشێن پەکەکێ ل سەر وێ گرۆپی دەرفەتا مایینا وان ل چیا نەهێلا، گرۆپا دختۆر سلیمان پاش چەند مه‌هان بەلاڤ بوو، دختۆر سلێمان چوو ولاتێ ئەلمانیا و ل وێرێ دەست ب خواندنا خوە کر و فێری زمان بوو و ژیانا خوە یا ئابووری رێخست، خەباتێن خوە یێن ولاتپاریزی ژی د پلاتفۆرمێن جۆربەجۆر ده بەردەوام دکر.
«دیمه‌نێن ب دیل گرتنا کەچێن ئێزدی کو ل مووسلی وەکە جاریە دهاتن فرۆشتن وەکە بانگەوازیەکە لەزگین بوون ژ بۆ دختۆر سلێمان کو ڤەگەرە باشوور، وی بێ هەلوەست مان لاییقێ خوە نەددیت»
ل 2 تەباخا 2014ان دە پاش داگیرکرنا شەنگالێ و ب دیل گرتنا هەزاران کەچێن ئێزدی کو ل کۆلانێن باژارێ مووسلی وەکە جاریە هاتن فرۆشتن ئەڤ دیمنە وەکە بانگەوازیەکە لەزگین بوو ژ بۆ دختۆر سلێمان کو ڤەگەرە باشوورێ کوردستانی، وی بێ هەلوەست مان لاییقێ خوە نەددیت، پێش کو وەخت زیدە دەرباس بە هەموو ژیانا خوە پاش خوە ده هێلا و هات قادا شەر، دختۆر سلێمان د وێ دەمێ ده هات باشوورێ کوردستانێ وه‌ختا کو جیهان ب گشتی و گەلی باشوور ب تایبەتی هێشتا ل بن شۆکا وەحشیگەریێن دائیشێ ده، وی دگۆت: «ولاتپارێزی رۆژا کو حەوجە بە مرۆڤ ژ بۆ وەلاتێ خوە جانێ خوە ژی پێویستە فیدا بکەت».
جارا یەکەم گەلێ باشوور د ئۆپەراسیۆنا شه‌نگالێ ده ناڤێ دختۆر سلێمان بهیست وان د پرسی گەلۆ ئەڤ کەسێ بێ پلە و خەلکێ باکوور کی بوو، ئەو ل کو دەرێ فێری ڤان کارێن ب جەسارەت بوویە؟
ل سەر پەیوەندیێن پر بەرتەنگ و دەرفەتێن کێم دەست ب خەباتا ل دژی دائیشێ کر، وی رجا ژ فەرماندارێن شەر دکر کو دەرفەتان بدن وی هن پرۆژێن خوە پێک بینە، دخوه‌ست ئەو بابەتێ پیشمەرگە تێدە لاواز وان خورت بکت و خۆلەک ژ بۆ پێشمەرگەهێن خوە بەخش ل دارخست ماوێ 45 رۆژان ل سەر شەرێ پارتیزانی ئەلگام و بكارئانینا هەموو جۆرێن چەکان دەرس د دان، د نیڤا پەروەردا ڤێ خۆلێ ده هیزەک ب ناڤێ هیزا ئاگری ژ پێشمەرگەهێن خوەبەخش درست کر، ڤێ هێزێ د رزگاریا شەنگالێ ده ل ژێر فەرمانداریا دختۆر سلێمان رۆلەکە پر مەزن لەییزت، دختۆری ب خوە ئەو ئەرەبەیا دائیشێ کو دخوه‌ست د ناڤا هێزا پێشمەرگە دا بتەقینه ژ کار خست و ب ڤێ ژیر بوونا خوە پێشمەرگە ژ فەلاکەتەکە مەزن رزگار کرن، جارا یەکەم گەلێ باشوور ب هەجەتا ئۆپەراسیۆنا شه‌نگالێ ناڤێ دختۆر سلێمان بهیست و هەرتم ئەڤ پرس ژ خوە دکرن گەلۆ ئەڤ کەسێ بێ پلە و خەلکێ باکوور کی بوو، ئەو ل کو دەرێ فێری ڤان کارێن ب جەسارەت بوویە؟
دختۆر سلێمان ل پیشیا هەموو سەنگەرێن شەر و جهێن کو تێده شەر و پەڤچوونێن دژوار هەیی ئامادە بوو، ئێدی ل سەر ئەکرانین تێلەڤزیۆنان دختۆر سلێمان پر دهات دیتن، نووچەیێن هەری نوو و هەری بالکێش ل وێ دەرێ بوون ئەوا دختۆر لێ، ئێدی دختۆر مینا سه‌مبۆلەکە نەتەوەیی دهات دیتن، دەربارا سیاسەت، لەشکری و شەری نه‌رینێن دختۆری دهاتن بەرچاڤ گرتن، ب دەهان خولێن پەروەردێ ڤەکرن و ب سەدان پێشمەرگە پەروەردە کرن، د هەمان دەمێ ده د ئێرشان ده ل پێشیا پێشمەرگەی ئەرد ژ مایینان پاقژ دکر.
«هەرتم دگۆت یەک خەیالا من یا سەرەکە هەیە ئەوژی دامەزراندنا ئارتێشەکە نەتەوئی یا کوردە»
وی ئەڤ کارە وەکە ئەرکا خوە یا نەتەوەئی و ولاتپاریزی د دیت، ئەو ل بەندا تو ئالیکاریەکە ماددی نەبوو د هەمان دەمێ دە گەلەک جاران وی ب دەرفەتێن خوە یێن ماددی جیهازێن تەکنیکی ژ ئەلمانیا دکرین و دخستن خەزمەتا پیشمەرگەهان ده، ب بەردەوامی نه‌رین و پێشنیازێن خو ژ بۆ تاکتیکێن شەر ل گەل فەرمانداریا گشتی یا شەر پارڤە دکر، هەرچەند وی دەمێ کەدا وی باش نەهاتبە فێم کرن ژی لێ وی باندۆرەکە مەزن ل سەر دەردۆرێن خوە چێکر بوو، هەرتم دگۆت یەک خەیالا من یا سەرەکە هەیە ئەوژی دامەزراندنا ئارتێشەکە نەتەوئی یا کوردە.
دگۆ نرخێ هەری مەزن هێزا پاراستنا نەتەوەئی یە د بابەتێ دەولەت بوونێ ده ژی دگۆت دڤی هەر پارچەیەک جودا جودا ژ خوە رە دەولەتێ ساز بکە، ژبەرکو هەر پارچەیەک خوەدی تایبەتمەندیەکی جودایە، وه‌ختا کو ل باشووری کوردستانێ ئەرکی خوە یێ داویێ جیبەجی دکر ل گۆندی «تیس خرابا مەزن» یا سەر ب باشیكێ ڤە مایین پێرە دتەقە و ب گرانی بریندار دبە، پاش کو پزیشکێن باشوور نکارین تەداویا وی بکن، مەسعوود بارزانی کو ل وێ دەمێ سەرۆکێ هەرێما باشوور بوو ئەەمر دا کو دختۆری ب لەزگینی و ب فرۆکەیەکە تایبەت رەوانەی ئالمانیایێ بکن.
«شەهیدبوونا دختۆر ل هەر چوار پارچێن کوردستانێ شێنیەکە مەزن ب خوە را ئانی، گەلی کورد ئەولادەکێ خوە یێ خێرێ، جەنەرالەکی خوە و سەرهلدێرەکی خوە ژ دەست دا بوو»
ل رۆژا 30/10/2016 ژبەر گرانیا برینا خوە، دختۆر سلێمان ل نەخوەشخانەیا کۆبلەنز ل ئالمانیا کۆچا داویێ کر و گهشتە کاروانێ شەهیدان، شەهیدبوونا دختۆر ل هەر چوار پارچێن کوردستانێ شێنیەکە مەزن ب خوە را ئانی، گەلی کورد ئەولادەکێ خوە یێ خێرێ، جەنەرالەکی خوە و سەرهلدێرەکی خوە ژ دەست دا بوو، دختۆر ب مەراسیمەکە پرشەنگدار ڤەگەری وی گوندێ ب تەنا سەرێ خوە لێ دەرکەفتی لێ ئەڤ جار لسەر ملێن هەزاران مرۆڤان، ل بن سیبەرا ئالا کوردستانی ل تەنشتا برایێ خوە “مۆنزۆر” حەسەن چرۆک کایا کو ل سالا 1991 ل چەولیکێ شەهید بوو و برایێ خوە “دیار” ئۆمەر چرۆک کایا، ب ئاخێ هات سپارتن.
