باشوورێ كوردستانێ ژ كه‌تنا داعشێ هه‌یا ئیرۆ
ئیرۆ 6 سال ل سه‌ر كه‌تنا مووسلێ بۆ ده‌ست ته‌رۆریستێن داعشێ ده‌رباس دبن، ئه‌ڤێ بوویه‌رێ ده‌ریێ جه‌نگه‌كه بێ داوی ڤه‌كر، پێشمه‌رگه ب جه‌نگاوه‌رێن ئازاد هاتن ناس كرن، وان ل ده‌ستپێكێ ئه‌فسانه‌یا داعشێ شكاند، پشتره پیلانێن ده‌وله‌تێن داگیركه‌ر یێن ژ ناڤ برنا ستاتۆیا باشوورێ ولات، هێژ سه‌دسالا 21ان د ده‌ستپێكا خوه ده‌یه، پێشمه‌رگه‌ی ب ژیراتی و قاره‌مانه‌تی خوه تێده فه‌رز كر، د پاراستنا كوردستانێ ده وان موهرا سه‌ركه‌تنێ لێدا و ل جیهانێ وه‌كه جه‌نگاوه‌رێ ئازاد هاتن ناس كرن.
ل رۆژا 6ی خزیرانا سالا 2014ان، هه‌ژماره‌كه ته‌رۆریستێن داعشێ، سینۆرێ سووریێ به‌زاندن، ئه‌و ده‌رباسی مووسلێ بوون، د 3 رۆژان ده و ب تایبه‌ت ل 9ی خزیرانێ، ئێریش ده‌ست پێ كرن و د ده‌مه‌كێ هه‌ری كێم ده، ئه‌ڤ باژار خستن ژێر كۆنترۆلا خوه.
داگیركرنا مووسلێ ژ ئالیێ داعشێ پاش وێ یه‌كێ هات كو ب هه‌زاران له‌شكرێن ئیراقێ بێ كو تو به‌رگرییه‌كێ و په‌ڤچوونه‌كێ بكن، چه‌ك و جبه‌خانه‌یێن خوه ژ بۆی داعشێ هشتن و ره‌ڤیانه باشوورێ كوردستانێ، ئه‌ڤ بوو سه‌ده‌م كو داعش ژ روویێ له‌شكری و چه‌كان ڤه ب هێز بكه‌ڤه، پشتره و ل 29ی خزیرانا 2014ان، به‌رده‌فكێ داعشێ یێ ب ناڤێ «ئه‌بۆ محه‌مه‌د عه‌دنانی» د تۆماره‌كه ڤیدیۆیی ده، خیلافه‌تا ئیسلامێ ل مووسلێ راگهاند، هه‌موه‌خت «ئه‌بۆ به‌كر به‌غدادی» وه‌كه خه‌لیفه ده‌ست نیشان كر.
پشتره و ل گه‌ل ده‌رباسبوونا هنه‌ك رۆژێن كێم، «ئه‌بۆ به‌كر به‌غدادی» گۆتارا نمێژا ئینی یا 4ی تیرمه‌هێ ل مزگه‌فتا نووری یا مووسلێ خوه‌ند و به‌یعه‌ت پێ هات دایین.
پاش ڤێ، رێخستنا ته‌رۆریستی ده‌ست ب ئێریشان كر ژ بۆ كو باژارێن دن یێن ئیراقێ بخن ژێر كۆنترۆلا خوه و خیلافه‌تا چێكری فه‌رز بكن، ته‌رۆریستان پارێزگه‌ها نه‌ینه‌وایی ب ته‌ڤاهی، ئه‌نبار و به‌شه‌كه زۆر یا پارێزگه‌هێن سه‌لاحه‌ددین، دیالا و كه‌ركووكێ داگیر كرن.
ئێریشا سه‌ر باشوورێ ولات
رێخستنا ته‌رۆریستی ل 3ی ته‌باخا سالا 2014ان ئێریشی ناڤچه‌یا شه‌نگالێ كر كو 145 كیلۆمه‌ترویان دكه‌ڤه رۆژئاڤا مووسلێ، پشتره ناڤچه‌یا مه‌خموورێ، وان هه‌ولێرا پایته‌خت ئارمانج گرتبوو و دخوه‌ستن ئاراسته‌یا ئێریشێ ژ بۆ ور ببن.
وه‌كه چاوا ل ده‌ستپێكا ئێریشا سه‌ر مووسلێ، ب سه‌دان هه‌زار گه‌لێ مووسلێ ژ ئۆل و نه‌ته‌وه‌یێن جودا روو كرن هه‌رێما باشوور و ئه‌ڤ په‌رچه‌یا ئازاد یا ولات وه‌كه په‌ناگه‌هه‌كی ئارام ژ بۆ وان لێ هات، ل وه‌ختا ئێریشا سه‌ر شه‌نگالێ و چێبوونا كاره‌ساتا ب سه‌ر گه‌لێ ئێزدی ده، گه‌لێ باشوور ب ته‌ڤاهی ده‌ستێ ئالیكاریێ درێژ كر، ده‌ریێن مال و مزگه‌فت و دبستانان ژ بۆ وان ڤه‌كرن، داعشێ هه‌ر تشت ل شه‌نگالێ بێ رومه‌ت كر، كه‌چ و ژنێن كوردان ره‌ڤاندن، جوان و پیر قه‌تل عام كرن.
سه‌رۆكێ هه‌رێما باشوور یێ وێ ده‌مێ «مه‌سعوود بارزانی» هه‌ر زوو ده‌ست ب خه‌باتێن خوه كر ژ بۆ كو ره‌وش زێده‌تر ئالۆز نه‌به، ل سه‌ر ڤێ گازیێ، ئه‌مه‌ریكایێ هه‌ڤپه‌یمانێتیه‌كه ناڤده‌وله‌تی ب به‌شدارییا پێتر ژ 65 ولاتان پێكئانی و ده‌ست ب ئێریشا هه‌وایی ل سه‌ر داعشێ كرن.
پێشمه‌رگه‌ی ئه‌فسانه‌یا داعشێ شكاند
پێشمه‌رگه‌یێ باشوورێ كوردستانی هه‌ر ژ ده‌ستپێكا ئێریشا ته‌رۆریستان، كاری ب چه‌كێن خوه یێن كێم به‌ره‌ڤانیێ ژ خاكا ولات بكه، وان پێش هه‌موو جیهانێ جه‌نگا ل دژی ته‌رۆرێ مه‌شاند، گهیشت ئاوایه‌كی كو له‌شكرێ ئیراقێ نه‌دكاری تو هه‌نگاڤان بێ پێشمه‌رگه بهاڤێژه، باژارێن كو داعشێ داگیركرین، یه‌ك ب یه‌ك رزگار كرن و هه‌یا ئێریشا رزگار كرنا مووسلێ ئه‌وا ل 10ی خزیرانا 2017ان ب داوی بووی.
د جه‌نگا دژی داعشێ ده، پێشمه‌رگه‌ی پێتر ژ 2 هه‌زار شه‌هید و 3500 برینداران زرار دان، ناڤێ وی ل هه‌موو جیهانێ وه‌كه جه‌نگاوه‌رێ ئازادیێ هات ناس كرن، ل هه‌موو قادێن ناڤده‌وله‌تی سه‌رۆكێن ولاتان ناڤێ پێشمه‌رگه‌ی د ئانی سه‌ر زمان.
ئه‌ركا گران
ل گه‌ل راگهاندنا سه‌ركه‌تنا ل سه‌ر داعشێ ل 10ی خزیرانا سالا 2017ان، ئه‌ركه‌كا گران تر كه‌ت سه‌ر ملێ پێشمه‌رگه‌ی، ئه‌ڤ ئه‌رك «پاراستنا تاكه په‌رچه‌یا ئازادا كوردستانێ بوو ژ ده‌وله‌تێن داگیركه‌ر»، لێ به‌لێ پێشمه‌رگه‌ی ل ڤر ژی ب ستران روو كرن ئه‌نیێن شه‌ر، داستان ل «سحێلا و پردێ» چێكرن.
پاش ره‌فه‌راندۆما سه‌رخوه‌بوونا كوردستانێ، ده‌وله‌تێن داگیركه‌رێن ئیراقێ، ترك و ئیرانێ ب ئالیكارییا به‌شه‌ك ژ خائینێن ولات ل ناڤا پارتییا یه‌كێتییا نشتیمانی یا كوردستانێ یه‌نه‌كێ، پیلانا ئێریشا سه‌ر باشوورێ كوردستانێ ده‌ست پێ كر، پاش راده‌ست كرنا كه‌ركووكێ ژ ئالیێ «لاهۆر جه‌نگی و تاخمێ كالفامان»، پێشمه‌رگه‌ی نه‌هشت رومه‌تا ولات بكه‌ڤه، وان ل «پردێ و سحێلا» جه‌نگه‌كه بێ وێنه كر، له‌شكرێ ئیراقێ و میلیشیایێن شیعی پاشده زڤراندن و نه‌هشت ستاتۆیا كوردستانێ بكه‌ڤه خه‌ته‌ریێ.
یا سه‌یر ل وه‌ختا كو له‌شكرێ ئیراقێ و حه‌شدا شه‌عبی، ئێریشی سه‌ر باشوورێ كوردستانێ كری، پارتییا كاركه‌رێن كوردستانێ په‌كه‌كێ ب تو هه‌نگاڤه‌كه ئالیكاریێ نه‌ئاڤێت، به‌لكو به‌روڤاژی ئه‌و ل به‌ندا سه‌ركه‌تنا ئالیێ داگیركه‌ر بوون، ئه‌و ل به‌ندا شكه‌ستنا باشوور و نه‌مانا ستاتۆیا هه‌رێمێ بوون، ژ بۆ كو پشتره خوه ب خوه‌دیێن كوردستانێ بزانن.
شه‌نگال په‌كه‌كه و بزاڤا چێكرنا قه‌ندیله‌كه دن
ل وه‌ختا ده‌ست پێ كرنا ئێریشا داعشێ ل سه‌ر شه‌نگالێ، په‌كه‌كه ل شوونا كو ئالیكاریێ بكه و ل گه‌ل پێشمه‌رگه‌یان به‌رسینگا ته‌رۆریستان بگرن، وان مه‌دیایا خوه ل دژی پێشمه‌رگه‌ی و حكوومه‌تا باشوور خسته كار، ژ بۆ كو باوه‌رییه‌كێ ژ بۆ گه‌لێ ئێزدی چێكن كو پێشمه‌رگه‌یان ئه‌و د ده‌ست ته‌رۆریستان ده هشتن، لێ به‌لێ وه‌ختا كو داعشێ ئێریشێ كامپا مه‌خموورێ كری، سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ یه‌كه‌م كه‌س بوو پێشنیاز ژ بۆ په‌كه‌كێ كری كو گه‌لێ كامپێ ژبۆ نێزی هه‌ولێرێ بێن ڤه‌گوهاستن داكو خه‌ته‌را داعشێ ل سه‌ر نه‌به.
د ده‌ما ده‌ست پێكرنا ئێریشا رزگار كرنا شه‌نگالێ ژی ده، په‌كه‌كێ كو یه‌ك گوللـه د وی شه‌ری ده نه‌ئاڤێت و پاش كو پێشمه‌رگه‌ی ب ئالیكارییا هه‌ڤپه‌یمانێتییا ناڤده‌وله‌تی شه‌نگال رزگار كری، په‌كه‌كێ هه‌ر زوو كه‌ت ناڤا شه‌نگالێ و باره‌گه‌هێن خوه تیدا چێكرن و ئه‌ڤ یه‌ك بوو سه‌ده‌م كو ده‌وله‌تا داگیركه‌ر یا ترك ئێریشێن هه‌وایی ل سه‌ر شه‌نگالێ پێكبینه و هه‌یا ئیرۆ ژی گه‌لێ ئێزدی ژ به‌ر هه‌بوونا باره‌گه‌هێن په‌كه‌كێ نكاره ڤه‌گه‌ره شه‌نگالێ.
بهێزكه‌تنا باشوور و دژه هه‌نگاڤێن په‌كه‌كێ
پاش ب داوی هاتنا جه‌نگا داعشێ و جه‌نگا ب سه‌ده‌ما ره‌فه‌راندۆمێ راستی كوردستانێ بووی، ئێدی هه‌نگاڤێن بهێزكه‌تنا پێگه‌ها باشوور جاره‌كه دن ده‌ست پێ كرن، كریزا دارایی به‌ر ب داویێ بوو، ل ئاستا ناڤده‌وله‌تی په‌یوه‌ندیێن ولاتان ل گه‌ل باشوور خورت بوون، ل ڤر په‌كه‌كێ ب ئالیكارییا ئیرانێ و به‌شه‌كێ به‌رپرسیارێن یه‌كێتییا نشتیمانی هه‌ر چ كاره‌كی قرێژ كو ژ ده‌ست هاتبه ژ بۆ لاواز كرنا باشوور كرن.
ب ده‌هان كریز خولقاندن، میناك كوشتنا جێگرێ كونسلێ ده‌وله‌تا تركیێ ل ناڤا هه‌ولێرێ كو په‌كه‌كێ د خوه‌ست ب ڤێ یه‌كێ ترك ئێریشی باشوور بكه، هه‌روه‌ها كریزا زینی وه‌رتێ كو ئارمانج ژێ دۆرپێچ كرنا هه‌ولێرێ بوو.
هه‌گه‌ر چ ئه‌ڤ شه‌ش سال ژ بۆ باشوورێ كوردستانێ پر زه‌حمه‌ت بوون، لێ ل داویێ كاری ب رومه‌ت، سه‌ربه‌ست و ئازاد بمینه، پێشمه‌رگه‌ی خه‌ونێن داگیركه‌ران خستن ژێر پێیان و رێڤه‌به‌رییا باشوور ژی پیلانێن خائینان یه‌ك ب یه‌ك خستن د زبلخانێ ده.
