سه‌ید رزا و كوڕێ خوه یێ 14 سال ل خارپتێ هاتن سێداره‌دان
د رۆژەکا وەک ئه‌ڤرۆ دا ئانکو ل 15/11/1937ێ، «سەید رزا» یێ دێرسمی ژ ئالیێ دەولەتا ترکیێ ڤه کو د وی دەمی دا مستەفا کەمال ئەتاتورک سەرۆکێ وێ بوو دهێتە سێدارەدان، تاوانا کو سەید رزا و هەڤال رێ یێن وی پێ هاتینە تاوانبار کرن ئەو بوو کو ل دژی دەولەتێ دەست ب شۆرشێ كربوون، دەولەتا ترک وەک دەولەتا ئیراقێ كانێ چاوا ب مەلا مستەفایێ بارزانی و پێشمەرگەهان را دگوت “مخرب”، سه‌ید رزا و هه‌ڤال رێ یێن وی ب وێ سووچێ دادگەهـ کرن، ئەو و 10 کەس ژ هەڤالێن وی کو کورێ وی یێ 14 سال ژی دگەل دا بوو، سێداره دان.
سەید رزا یێ دێرسمی یەک ژ سەرکردەیێن هەری دیار یێن قادا کوردستانێ بوو کو پاش شێخ سەعیدێ پیران ل باکورێ کوردستانێ دەست ب شۆرشێ ل دژی دەولەتا ترک کر، ژ بەر کو ل وی دەمی دەولەتا ترکیێ ب هەموو ئاوایەکێ زۆلم و ستەم ل گه‌لێ كورد دکر و ب چ ئاوایەکی ل وان سۆزان خوەدی نەدەرکەت یێن کو ل دەمێ دروستبوونا دەولەتێ ب کوردان داین.
جینۆسایدا دێرسمێ د دیرۆكا نوو یا تركیێ دا، قڕكرنه‌كا پلانكری بوو كو 50 هزار كوردێن عه‌له‌وی تێدا هاتن كوشتن
ترکیێ نە ب تنێ ئەو سۆزێن ب گه‌لێ كورد داین ب جهـ نه‌ئینان، بەلکو ب هەموو ئاوایەکی دەست ب قڕ کرنا کوردان کر، ب تایبەتی ل دێرسمێ کو دخواست پێناسا کوردبوونێ ژ گه‌لێ وێ ناڤچەیێ بستینیت و وان د ناڤ ترکیێ دا ئاسمیلە بکەت، جهێ داخێ یە کو تا رادەیەکێ زۆر ترکیه شییا د ڤێ پیلانا خوە دا سەرکەڤە و پاش کوشتنا نێزی 50 هه‌زار کەسان و دەربەدەر کرنا پێتری 100 هەزار کەسان ژ گەلێ دێرسمێ، تركیێ كاری وێ باوەرێ ل جەم هنەک کەسان دروست بکەت کو ئه‌ڤ نە کوردن بەلکو ژ خۆراسانێ هاتینە و ل دێرسمێ ئاکنجی بووینە.
سەید رزا و هەڤال رێ یێن خوە دەست ب شۆرشێ کر و هەول دا پیناسا گه‌لێ كورد بپارێزن، ب ڤی ئاوایی پەڤچوونێن هەری تۆند د ناڤبەرا شەرڤانێن کورد ب سەرۆکاتییا سەید رزا و دەولەتا ترکیێ دا دروست بوون، دەولەتا ترکیێ زۆر جاران خوەست ب شەڕ داویێ ب سەید رزا و شەرڤانێن وی بینن لێ بەلێ نەکارین، ژ بەر ڤێ یەکێ دەولەتێ دەست ب پیلانەکا هەری قرێژ کر و داخواز ژ سەید رزا کر کو دانوستاندنان بکه‌ن.
یا راست سەید رزا د مه‌ها ته‌باخا سالا 1937ێ دا شەرەکێ مەزن دگەل دەولەتا ترکیێ دا هه‌ڤژینا خوە دگەل کوڕێ خوە و سێ نەڤیێن خوە ژ دەست ددەت، ئەو ب خوە ژی کاری بوو دوورپێچا دەولەتا ترکیێ بشکێنیت و دەرباس ببیت، سەید رزا ل سەر وان سۆزێن كو دەولەتێ ب وی دابوون ب دانۆستاندنان رازی دبیت، ئەو دگەل 10 کەسان ژ سەرۆکێن شۆرشێ بەر ب باژارێ ئەرزینجانێ ب رێ دكه‌ڤن، لێ بەلێ دەولەتا ترک مینا هەر جار ئیخانەت کر و سەید رزا و هەڤالێن وی دەستەسەر کرن.
سه‌ید رزا رازی نه‌بوو داخوازا عه‌فویێ ژ ده‌وله‌تا تركیێ بكه
د دەما سەید رزا د زیندانێ دا مستەفا کەمال ئەتاتورک ب نهێنی دچە جەم سەید رزا و ژ سەید رزا را دبێژیت: «گەر داخوازا لێ خوەش بوونێ بکه‌ی و ببێژی ئەم ل سەر رێیەکا خەلەت دمەشن، ئەم دێ تە سەربەست بەردین»، لێ بەلێ سەید رزا داخوازا وی قەبوول ناکەت و ژ ئەتاتورک را دبێژیت: «چ کارەکێ خەلەت مە ئەنجام نەدایە، هەرچەند دەولەتا ئوسمانی بێ بەخت بوو دگەل کوردان، لێ بەلێ کوردان ئالیکارییا وان کر د شەرێ دگەل دەولەتێن بیانی دا، پاش ژناڤچوونا ئوسمانییان ژی ل دەما دروست بوونا دەولەتا ترکیێ ژی، دەولەتێ ئەو سۆزێن ب کوردان داین ب جهـ نەکرن و خواست کوردان ژ ناڤ ببەت، مە چ کارەکێ خەلەت نەکرییە تاکو داخوازا لێ خوەش بوونێ بکه‌م، نەخێر ب چ ئاوایەکێ ئەزێ ڤێ داخوازێ نەکه‌م».
سه‌ید رزا ژ جه‌لادێن خوه خواست وی به‌را كۆڕێ وی سێداره بده‌ن، لێ ده‌وله‌ت رازی نه‌بوو و كوڕێ 14 سالی ل به‌ر چاڤێن وی ل سێدارێ دا
دادگەها ترکیێ جه‌زایێ سێداره‌دانێ ل سەر سەید رزا و هەڤالێن وی دسەپینیت، تەمەنێ سەید رزا ل وی دەمی 75 سال بوون، لێ بەلێ داكو بکارن وی سێداره بدەن، تەمەنێ وی کێم کر و ئەو وەکە کەسەکێ 57 سال دا ناساندن، هەروه‌ها تەمەنێ کورێ سەید رزا ل وێ دەمێ 14 سال بوو، لێ ئەو ژی ب 21 سال دهێت ناساندن داكو بکارن سێدارە بده‌ن.
تێ گوتن بەرا سێدارەدانێ، ژ سەید رزای را دبێژن وەسیەتا تە یا داویێ چی یە؟ د به‌رسڤێ دا دبێژیت: «40 لیرە و ده‌مژمێره‌ك من هەنە، وان بدن کوڕێ من»، لێ بەلێ دەمێ وی ژ بۆ سێداره‌دانێ دبه‌ن، دبینیت كو کوڕێ وی ژی ل وێرێ یە، سەید رزا داخواز دکەت هەر هیچ نه‌بیت وی بەرا کوڕێ وی سێداره بده‌ن داكو مرنا کوڕێ خوە نه‌بینیت، لێ بەلێ دەولەت ب ڤێ یەکێ رازی نابیت و کوڕێ 14 سال یێ سەید رزای ل بەر چاڤێن وی سێداره ددن، پشتره سەید رزا دهێت سێداره دان.
تێ زانین جینۆسایدا دێرسمێ د دیرۆكا نوو یا یا كۆمارا تركیێ دا، ب قڕكرنه‌كا پلانكری دهێت هه‌ژمارتن، ئه‌و قڕكرنا كو نێزی 50 هزار كوردێن عه‌له‌وی تێدا هاتینه كوشتن، هێژان ژی نه گۆرێن سه‌ید رزا و هه‌ڤال رێ یێن وی دیاره و نه‌ژی چ هه‌نگاڤه‌كا ب كریار ژ بۆ قه‌ره‌بووكرنا كوردێن دێرسمێ و پاشمایێن ئه‌نجامده‌رێن وێ قه‌تل عامێ نه‌هاتنه هاڤێتن.
