ژ پێشەنگێن پەکەک-ێ، موراد قەرەیلان ل گەل رۆژنامەیا راستگر یا توندرەوا ئیسرایلێ ئۆرشەلیم پۆست دا، دیدارەک مەدیایی ئەنجام دا. رۆژنامەیا ئۆرشەلیم پۆست رۆژنامەیەکە کو ھەردەم خەتا خوەیا سیاسی دگوھریت. رۆژنامە، کو د دەستپێکێ دا ب دیتنێن خوەیێن چەپ دھاتە ناس کرن، ب تایبەتی د ناڤبەرا ڤان 10 سالێن دوماهیێ دا گەلەک ب زەلالی خوە دا بالێ راستێ. ئۆرشەلیم پۆست  ب تایبەتی ب نووچەیێن خوەیێن دژی ئەردۆگان دھاتە ناس کرن. ب تایبەتی د 2010ێ د ریفراندۆما گوھارتنا دەستوورا بنگەھین دا و ھەلبژارتنێن ترکیێ ل سالا 2011ێ دا رۆژنامەیا ئۆرشەلیم پۆست دژی ئەردۆگان دەرکەفت و ھەڤکاری د گەل بالێ عەلمانی یێ ترکییێ کر.

ئۆرشەلیم پۆست ل دژی ئەردۆگان و ترکیا یە کو پشتگریێ ددەتە خەتا عەلمانی ل سەردەمەک ب ڤی رەنگی دا کا بۆچی ھەڤپەیڤین ل گەل  قەرەیلان کرییە دهێتە فاھم کرن. ژ بەر کو ل ترکیێ، د بالێ کو CHP ژی تێدا دەست ب لڤینەکێ کرییە. د ھەڤپەیڤینێ دا، ل سەر CHPێ ژی، پرسیار ژ قەرەیلان ھاتە کرن.

 د ڤێ چارچۆڤەیێ دا، ئەم دکارین ئێدی ناڤێ ئۆرشەلیم پۆست پتر ببھیزین. ھەڤپەیڤینا قەرەیلان  ژبەر باندۆرا پالانسازیەکا ب ڤی رەنگی یە. ل گەل ھەڤپەیڤینا قەرەیلان ل ئۆرشەلیم پۆست د ھەمان رۆژان دا ژ لایێ جەمیل بایک ڤە ژی ژ بۆ رۆژنامەیا l’Humanite دا گۆتارەک ھاتە بەلاڤکرن، دهێتە خواستن کو قەدەغەیێن ئەورۆپا یێن ل سەر پەکەکێ بهێنە راکرن و پەکەکە ب فەرمی بهێتە ناس کرن.

ما پەکەکە ل رێکەکا دەرکەفتنێ دگەریت؟

پەکەکە د وارێ لەشکەری دا ئاسێ مایە، نەشیت هیزا خوە بێخیتە ناڤا بزاڤەکێ دا، و ل ئەورووپا ژی پەراویز بوون قەبوول کرییە،  نوکە بۆ خوە ل رێکەکێ دگەریت ژ بۆ دەرکەفتن ژ ڤێ رەوشێ. ب تایبەتی پشتی کو پەکەکێ ئێرشی پێشمەرگەیێن پاراستنا دارستانێ ل چەمانکێ کری و پێشمەرگەیەک شەهید کری، ئەمریکا و فرەنسا ئەڤ بوویەرە ب توندی شەرمەزار کر، پەکەکە ژبەر ھەولێن ڤان دەولەتان نیگەران بوو. نھا، د وارێ چاپەمەنی و لەشکەری دا ئێرشی باشوورێ کوردستانێ دکەت، و دخوازیت ب رێکێن دیبلۆماسی ڤان کارێن خوە پەردەپۆش بکەت. ئەو ھەول ددەن کو خوە وەکو مەغدوورێ ئاکەپێ دەستنیشان بکەن و جیھەکێ ژ بۆ خوە ڤەکەن. وەها خویا دکەت کو پەکەکە دفکریت و تەنگەزاریا ل دۆرا ئیرانێ چێدبیت دخەملینیت و دخوازیت یاریەکا دو ئالی ئەنجام بدەت. پەکەکە ب رێیا جەمیل بایک-موستەفا کاراسو هەڤپەیمانییا ستراتەژیکا ل گەل ئیرانێ بەردەوام دکەت، د ھەمان دەم دا دخوازیت پەیوەندییان ل گەل جیھانا رۆژئاڤا ژی گرێبدەت.

ئەم دزانین کو پەکەکە ل رۆژھەلاتا ناڤین ھێزا پێشەنگ بوو کو دەولەتا ئیسرایلێ وەکو شەیتان دەستنیشان دکر. پەکەکە ھەموو خرابیێن رۆژھەلاتا ناڤین تێخیتە ستوویێ ئیسرائیلێ. پەکەکە گاڤا کو ل دژی دەولەتا سەربخوەیا کوردستانێ دەردکەڤیت وەکو سەدەم دبێژیت ئەم ناخوازین “ئیسرائیلا دویێ” ئاڤا ببیت. د بابەتێ رادەستکرنا  ئۆجالان بۆ ترکیا دا پەکەکە ئیسرایل تاوانبارا دکەت. قەرەیلان د ھەڤپەیڤینا خوە دا کولیلکا پێشکێشی ئیسرایل و ئەمەریکا دکەت.

د کاکلکا پەکەکێ دا تەژی لاواز ھەنە

لێ بەلێ، پرسگرێکا ژ هەموویان مەزنتر کو ھەم پەکەکە و ھەم ژی قەرەیلان تێدا د گەڤزن بێ باوەرییا جیھانا رۆژئاڤایا ژ بۆ وانایە. کاکلکا پەکەکێ ب لاوازا داگرتییە. ژ بەر کو نە جارا یەکێ یە کو پەکەکە تێکەلیان ل گەل ئیسرائیل، ئەمەریکا و  رۆژئاڤا دا چێ دکەت. دهێتە زانین کو د دەما شەرێ رۆژئاڤا دا، دانووستاندن راستەراست ل سەر ناڤێ پەکەکێ ل گەل رێڤەبریا وان دھاتە ئەنجامدان ھەمان دەم ل گەل ھێزێن رۆژئاڤا دانوستاندن دھاتنە ئەنجامدان. خوە دهێتە زانین کو ئەمەریکا ھندەک ئامۆژگاری ژی ل پەکەکێ کر بوون.

سەرەرای لێگەرینێن ئەمریکا، دەما کو پەکەکێ باسکی ئیرانێ هەلبژارتی،  ئێدی ئەمریکا ئەو ژ خوە دوورخست. قەرەیلان د ھەڤپەیڤینا خوە دا بەحسا مژارا 6ی چلەیێ کر کو ناڤێ وی و سێ رێڤەبەرێن پەکەکێ یێن پایە بلند کو ئەمریکایێ ئەو خستبوون ناڤ لیستا تیرۆریستێن خەلات ل سەر سەرێ وان هاتیە دیارکرن ئاخڤت و گۆت: ” سەدەما کو ناڤێن مە ئێخستنە وێ لیستێ دا ژ بۆ عەیار کرنا ترکییێ بوو. یا راست، پەکەکە باش دزانیت کو نە ب وی رەنگی یە. ب راستی، رێڤەبەرێ پەکەکێ جەمیل بایک ژی تێخستنا ناڤێن وان بۆ ناڤ لیستەیا تیرۆرێ دا ب ڤی رەنگی نرخاند: ژ بۆ ئەمریکا ژ نووڤە دیزایکرنا رۆژھەلاتا ناڤین ئاستەنگی ھەنە. ئاستەنگا پەکەکێ ئاستەنگا ژ هەموویان مەزنترە. ل گۆری خوە ئاستەنگەک ئیرانێ ھەیە. ئەو دخوازیت ڤان ئاستەنگان ژ ژناڤ ببەت. ژ بەر ڤێ یەکێ ب ڤی رەنگی خویا دکەت کو ئەمریکا د خوازیت ترکیا، ئیراقێ و کوردان بدەتە گەل بالی خوە و وان ل دژی ئیرانێ بکار بینیت. ل ڤێرە ئاستەنگا پەکەکێ ژ بۆ ئەمریکا دیار دبیت. پەکەکە ناھێلیت کو کورد ب تەڤاھی د ڤێ هەڤپەمانیێ دا جھ بگرن. ئەمریکا ڤێ چەندێ دبینیت و ئەو دخوازیت ڤێ ئاستەنگێ ژناڤ ببەت. گەر ئەمریکا ل دژی ئیرانێ د رۆژا 5ێ مژدارێ، و د رۆژا 6ی مژدارێ ژی ، ل دژی پەکەکێ بریارەک دابیت، ئەو پێکڤە گرێدایی نە “.

گەلۆ بالانسا پەکەکێ دێ سەر گریت

بێ گومان، پەکەکە نە ئاستەنگەکە کو بشێت پلانا ھێزەکا جیھانی تێک بدەت، وەکی کو جەمیل بایک باس لێ کری. حەتا، ئەو دزانن کو ئەگەر ئەو ل سەر ڤی هەلوەستێ خوە بەردەوام بن، ئەمریکا دێ ب فیزیکی ژی ل وان زڤریت. نها ئەو دخوازن بالانسەکێ چێبکەن. لێ پەکەکە ب رێکا بەلاڤکرنا مۆرکێن شین نەشێت ڤێ چەندێ بکەت. ھەر چەند وەکو هەڤدژی ژی دیار دبیت لێ پەکەکە ب ھەڤسەنگیا د ناڤبەرا ئیران و ترکیێ دا دشێت خوە لسەر لنگان بگریت. گەر ئەڤ ھەڤسەنگیە خراب ببیت دێ پەکەکە بەرب تونەبوونێ ڤە چیت. لەوما پەکەکە دخوازیت ئەڤ ھەردو ھێزە (ترکییا-ئیران) ژی بژین. ل ڤێ دوماهیێ، هەرچەند پێشیگرتنا عەبدولا ئۆجەلان ژی لێ پەکەکێ ستێرن بۆ لایێ ئیرانێ زڤراند. نها ، پەکەکە ل گۆری بەرژەوەندیێن ئەنیا شیعا ل دژی پەیمانا شنگالێ دەردکەڤیت. ھەر چەند پەکەکە د ناڤ کوردان دا تەشھرێ ب پەدەکێ بکەت ژی، لێ ئەو دزانیت کو رێکەفتنا هەولێر و بەغدا ل گۆری ئەجیندایا ھەرێمی  چێنەبوویە.

 ھەر چەند پەکەکێ ل گەل شیعا هەڤپەیمانیەکا ستراتیژی هەیە ژی، لێ بەلی ژ بەر کو پلانسازیەک ژ بۆ شنگالێ ھەیە، ئەو ژی ئامادەییا خوە ژ بۆ دانووستاندنێ ڤەکری دهێلیت ژبەرکو دخوازیت ھندەک بەرماھیک بگەهنە وێ ژی.  ھەول ددەت رێگریێ ل ھەدەفگرتنا خوەیا راستەراست ژی بکەت. لەوما قەرەیلان ھندەک گۆت-گۆتکێن کو ژ بۆ گوھێ جیھانا سیاسی یا رۆژئاڤا خوەش بن دبێژیت. ب مەتحکرنا پرەنسیبێن ویلسۆن کۆلیلک پێشکێشی ئەمەریکا کرن. جھەکێ نە حەوجە بوو، قەرەیلان باسی ئێرشێن ئرانێ یێن ل سەر پەژاکێ کر. ب ڤی رەنگی، وی ئیشارەت دا ئەمەریکا و ئیسرائیلێ و گۆت، “بنێرن، ئەم دێ ل دژی ئیرانێ شەری کەین.” بێ گومان، ئەم دکارین بێژین ئەڤ ھەلوەستا قەرەیلان ب دلێ هەڤپەیمانا ستراتیژی یا پەکەکێ ئانکو ئیرانێ نابیت.

قەرایلان تەکلیفا ناڤبەینکاریێ ژ ئەمەریکا کر

بەری نها ل سەر مێزا دانووستاندنێ د ناڤبەرا پەکەکێ-ترکییا دا عەبدولا ئۆجەلان ھەبوو، ئەو وەکو چاڤدێرێ سێ یێ د دانووستاندنان دا قەبوول نەدکر. قەرەیلان ھەر وھا گۆت، ئەمریکا دکاریت د ناڤبەرا وان و ترکییا دا جەرەکێ ژ ناڤبەینکاریێ بکەت. ئەم ڤێ چەندێ وەکی ئیشارەتەکا گرینگ دبینین.

لێ بەلێ، وەکی مە ل سەری ژی گۆتی، پەکەکە ب کارێن ب ڤی رەنگی نەشێت راپۆرتا خوە یا خراب یا ل سەر باوەری پێھاتنێ راست بکەت. بەری هەر تشتەکێ، دڤێت ئەو گوھارتنەکێ جددی د ھەلوەستا خوە یا ل دژی باشوورێ کوردستانێ دا بکەت. یەکەم تشتێ کو دڤێت پەکەکت بکەت ئەوە کو، رێکا خوە ل گەل وانا جوودا بکەت یێن دخوازن کوردستانا باشوور وێران بکەن. دەست ژ ئێرشێن ل سەر باشور بەردەت. پیڤەرێ ھەری ھەڤگرتی یێ پەکەکێ ھەلوەستا وێ یا ل بەرامبەری باشوورە. پێدڤی یە ئێدی دەست ژ رێگریکرنا ل رێکەفتنا د ناڤبەرا ھێزێن سیاسی یێن ل رۆژئاڤا ژی بەردەت. گەر د ڤان ھەر دو ھەلوەستان دا بەردەوام بیت، دبیت کو ئەمریکا وان ئارمانچ بکەت.

د ئەنجام دا، ئەم دشێین بێژین کو؛ پەکەک دشیت ژ ھندەک ناکۆکیان مفا  وەرگریت و خوە ژ وێ تەقنا کەتییێ دەربێخیت. لێ سیاسەت ھەر گاڤ رێکێ نادەتە جانبازییان. ب چەند ھەڤپەیڤینێن ل سەر مژارەکا ستارتیژی یا ب ڤی رەنگی دا، ب سییاسەتا گوندی کی، حەماسەت، پەیڤێن ئەدەبی و ئایدۆلۆژی دیپلۆماسیەت ناهێتە چێکرن. حەتا کو پەکەکە ل رۆژھەلاتا ناڤین ل گەل دەزگەھێن ئیستخباراتی وەکو میت، ئیتیلاعات و مووخاباراتێ سەرەدەریێ بکەت، هیچ ھەڤپەیڤین و داخویانیەک نەشێت پەکەکێ رزگار بکەت. گەر پەکەک ب ڤی شێوازی سەرەدەریێ بکەت دێ بنکەفتنا وێ یا سییاسی و لەشکەری ژی هند دژوار بیت.