هنه‌ك ژ وه‌ستگه‌هێن ژیان و خه‌باتا گه‌نه‌رال مه‌لا مسته‌فا بارزانی:

– مه‌لا مستەفا بارزانی کورێ شێخ محەمەد بارزانی یە و ل گوندێ بارزان د 14ێ ئادارا سالا 1903ێ ژدایک بوو.

– د تەمەنێ خوە یێ 3 سالیێ دا ژ ئالیێ ئۆسمانییان ڤە ژ پشتی شکەستنا شۆرەشا بارزانی شێخ ئەبدولسەلام برایێ مەزنێ مه‌لا مستەفا بارزانی ھات گرتن و مستەفا بارزانی و دیا خوە ل مووسلێ ھاتن زیندانی کرن.

– ل سالا 1919ێ بەشداری شۆرشا «شێخ مەحموودێ حەفید» دبیت و سەرکرداتییا هێزەکا 300 کەسی پێ دهێته‌ دان، پاش ل سالا 1920ێ ژ ئالیێ «شێخ ئەحمەد بارزانی» یێ برایێ مەلا مسته‌فا سەرۆکێ نەمر دهێته‌ رەوانە کرن ژ بۆ باکورێ کوردستانێ داكو هاریكارییا «شێخ سەعیدێ پیران» بکەت د شۆرشا باکور دا.

– د شۆرشێن سالا 1931-1932ێ دا ژ بۆ بەرەڤانی کرنێ ژ به‌ره‌یێن «مێرگەسوور و شێروان» دبیته‌ فەرماندارێ هێزەکا مەزن یا پێشمەرگەیان ل دژی دەولەتا بریتانیا، هەر د ڤی شەری دا بوو کو وەک فەرماندارەکێ سەربازی و خودان شیان و بسپۆر هاتییه‌ نیاسین.

– د سالا 1943 – 1945ێ، ب سەرفه‌رماندارییا بارزانی، ھێزێن بارزانییان شەر و بەرخوەدانێن دژوار، ل دژی ئینگلیزان و ھێزێن دەوله‌تا ئیراقی کرن.

– ل سالا 1946ێ، مەلا مستەفا و ب ھزارێن پێشمەرگەیان تەڤلی کۆمارا کوردستان ل مھابادێ بوون و ل وێرێ بارزانیێ نەمر دبیته‌ سەرفه‌رماندارێ گشتیێ لەشکرێ کۆمارێ و پلەیا جه‌نه‌رال وەردگریت.

– ل سالا 1946ێ، پارتییا ده‌مۆكرات یا کوردستانێ ل باشوورێ کوردستانێ ب دەستێ بارزانی ھاته‌ دامەزراندن.

– د سالا 1947ێ و پشتی كه‌تنا کۆمارا کوردستانێ ل مھابادێ، مەلا مستەفا و 500 ژ پێشمەرگەیێن بارزانییان د ناڤ سنۆرێن 3 دەولەتان «ئیران،ئیراق، ترکیێ»، ب مەشێ و ب کۆچەکا دیرۆکی بەرێ خوە دانە یەکیتییا سۆڤیێتێ، بارزانی ل گەل ھەڤالێن خوە 12 سالان ل وێرێ دمینن.

– ل سالا 1958ێ، پشتی رۆخاندنا رژێما مەلەکی ل ئیراقێ، بارزانی و گەلەک ھەڤالێن خوە ڤەگەریان وەلاتێ خوە.

– ل 1ی ئێلۆنا سالا 1961ێ ژ بۆ ب دەست خستنا مافێن نەتەوەیی ژ بۆ گەلێ کورد، شۆرشا کورد، ب سەرۆکاتیا بارزانی دەستپێکر، پشتی شەرێن دژوار و خەباتەکا دوور و درێژ.

– د 11ی ئادارا سالا 1970ێ، بەرپرسیارێن کوردان و حکوومەتا ئیراقێ، ل سەر ئۆتۆنۆمیێ ژ بۆ گەلێ کورد ل ھەڤ کرن، لێ رژێما بەعس، خۆ نه‌دا بەر خالێن پەیاما ئادارێ.

–  د 6ێ ئادارا 1975ێ ب سەدەما رێکەفتنا سەدام حسێن و شاھێ ئیرانێ محەمەد رەزا ل جەزایرێ، شۆرەشا ئیلۆنێ راستی شکاندنێ تێ و ژ بەر وێ بارزانی و ب ھەزاران پێشمەرگەیێن شۆرەشێ رێیا کۆچبەریێ ھلبژارت.

– پشتی شکەستنا 1975ێ جارەکا دی بارزانی چاڤدێری و سەرپەرشتییا دانینا کەڤرێ بنگەھێ یێ شۆرەشێ کر.

–  د ھەیاما ژیانا خوە دا دوو جاران مه‌لا مستەفا بارزانی راستی ھەولێن تەرۆرکرنێ ھات و مۆجیزە ھات رزگار کرن، یەک د 29ێ ئیلۆنا 1971ێ ویا دوویەم ژی د 16ێ تیرمەھا 1972ێ دا بوو، لێ ھەر دوو جاران ژ بۆ بەرژەوەندییا گەلێ کوردستانێ، پاراستنا ئاشتی و ئارامیێ کوردستانێ دروستنەبوونا شەر، رێکەفتنا ئادارا 1970 یا ب بەغدایێ رە ھلنەوەشاند.

–  د 1ێ ئادارا 1979ێ مه‌لا مستەفا بارزانی ل ئامەریکا ژ بەر نەخوەشیێ کۆچا داویێ کر و د 5ێ گولانا 1979ێ ل سەر وەسیەتا وی ل باژارێ شنۆ یێ رۆژھلاتێ کوردستانێ ل سەر سینۆرێ باشوور و رۆژھلاتێ کوردستانێ ب خاکا پیرۆزا کوردستانێ ھات سپارتن.

–  پشتی راپەرینا ئادارا 1991ێ، تەرمێ مه‌لا مستەفا بارزانی و ئدریس بارزانی ل ئارامیا خوە ژ رۆژھلاتێ کوردستانێ بۆ ھەرێما کوردستانێ جھێ ژدایکبوونا خوە ھاتن ڤەگوھاستن و ل ناڤچەیا بارزان ب خاکێ ھاتن سپارتن.