ئیرۆ 92 سال ب سه‌ر كۆمكوژیا گه‌لیێ زیلان ده‌رباس دبن
ئیرۆ 92 سال ب سەر کۆمکوژیا گەلیێ زیلان کو تێدا ب ھەزاران کورد ژ ئالیێ ده‌وله‌تا ترك ڤە ھاتن کۆمکوژکرن، دەرباس دبن.
ئیرۆ 13 تیرمەھێ یە، 92 سالان بەرێ و رۆژا 13 تیرمەھا سالا 1930 کۆمکوژییا کوردان ل دەڤەرا «گەلیێ زیلان» ل پارێزگەھا وانێ یا باکورێ کوردستانێ دەستپێکر.
د دەما تەڤگەرا نەتەوەیی یا ئاگریێ دا، د تیرمەھا سالا 1930 دا، 44 گوندێن گەلیێ زیلان ژ ئالیێ ھێزێن ترکیێ ڤە ھاتن شەوتاندن و کاڤلکرن، ھەروه‌ھا نیشتەجھێن سڤیل یێن وان گوندان ژی ب کۆم ھاتن کوشتن.
کۆمکوژیا گەلیێ زیلان د بن فەرمانداریا «سالح ئۆمورتاک»، فەرماندارێ ئارتێشا نەھەمین یا ترکیێ ڤە ھاتیە ئەنجام دان.
ھێزێن ترکیێ زکێن ژنێن دوگیان دچراند و زارۆکێن وان دەردخستن، ھەروه‌ھا مرۆڤ ب ھەڤ گرێددان و ئەو گولـلەباران دکرن
ل گۆر شاھدێن بوویەرێ و وێنەیێن کو ل سەر کۆمکوژیێ ھاتنە بەلاڤکرن، ھێزێن ترکیێ زکێن ژنێن دوگیان دچراند و زارۆکێن وان دەردخستن، ھەروه‌ھا مرۆڤ ب ھەڤ گرێددان و ئەو گولـلەباران دکرن.
د ھەژمارا رۆژا 16 تیرمەھا 1930یا رۆژنامەیا فەرمی یا دەولەتێ یا ب ناڤێ «جومھوریەت» یا ترکیێ دا دهێتە گۆتن، 15 ھەزار کەس د بوویەرا گەلیێ زیلان دا ھاتنە کوشتن.
رۆژنامەیا جومھوریەت، د ھەژمارا خوە یا 13 تیرمەھا 1930 دا ژی وەھا نڤیسیە: «پاقژکرنێ دەستپێکر: یێن د گەلیێ زیلان دا ھەموو ھاتن ژناڤبرن. ژ وان یەک کەس ژی رزگار نەبوویە«.
د راستیێ دا ھایا پرانیا خەلکێ گەلیێ زیلان ژ سەرھلدانا ئاگری ژی نەبوو، لێ دەولەتێ خواست ب ڤێ کۆمکوژیێ پەیامەکێ بدەتە کوردان.
کۆمکوژیا گەلیێ زیلان، پشتی دامەزراندنا کۆمارا ترکیێ دویەمین کۆمکوژیا مەزن یا ل سه‌ر کوردان بوو کو یا یەکەم ل سالا 1921 ل کۆچگری ھاتبوو کرن.
ھەروه‌ھا نڤیسکارێ کورد »حەسەن ھشیار سەردی» کو یەک ژ بەشدارێن سەرھلدانا ئاگریێ بوویە، دەربارێ کۆمکوژیا ل گەلیێ زیلان دا راگھاندیە، ژ 18 گوندێن عەشیرێن «ئادەمان، سیپکان، زیلان و حەسەنان»، 47 ھەزار کەس ھاتنە کوشتن.
15 هەزار کورد ل گەلیێ زیلان ھاتنە کوشتن، ل گۆری زانیاری و بەلگەنامەیێن رووسی ژی 47 هەزار کەس ھاتنە کوشتن
ل گۆری لێكۆله‌رێ ئەرمەنی، «گارۆ ساسۆنی» ژی 5 هەزار ژن، زارۆک و کال و پیر د بوویەرێ دا ھاتنە کوشتن.
پشتی کۆمکوژیێ، نیشتەجھبوون و ئاڤاکرنا خانیان ل گەلیێ زیلان حەتا سالا 1950 ھاتە قەدەغەکرن و د سالا 1980 دا ژی ھەژمارەک کۆچبەرێن ئەفغانی و قەفقازی ل ڤێ دەرێ ھاتن بجیهکرن.
ل گۆری زانیاریێن رۆژنامەیێن وی دەمی یێن ترکیێ، ب کێمی 15 هەزار کورد ل گەلیێ زیلان ھاتنە کوشتن، ل گۆری زانیاری و بەلگەنامەیێن رووسی ژی 47 هەزار کەس ھاتنە کوشتن.
حکوومەت و رایا گشتی یا جیھانێ ل ھەمبەرێ ڤێ کۆمکوژیا د دەرحەقێ کوردان دا چ کارڤەدان نیشان نەدان و ئەو بێدەنگیا جڤاکا ناڤدەولەتی ل ھەمبەر ڤێ کۆمکوژیێ حەتا نھا ژی بەردەوامە.
چاڤکانیێن ترکان دبێژن کۆمکوژی ل 12 و 13 تیرمەھا 1930 بوویە، لێ د راستیێ دا کۆمکوژی ژ خزیرانا سالا 1930 دەستپێدکەت هه‌تا ئیلۆنا 1930 بەردەوام دبیت. قڕکرنێن ھەری مەزن د 1ی تیرمەھا 1930 دا ل گەلیێ زیلانێ ده‌ستپێكربوون.
