ئیرۆ حەفتەمین سالڤەگەرا رەفەراندووما سەرخوەبوونا کوردستانی یە، ئەڤ کەسێن کو ل رەفەراندوومێ خوەدی دەرکەتبوون ل دژی قەتلیعام و تونەحەسباندنا کوردان هەلوەستا خوە نیشان دان. خوەدی دەرکەتنا ل رەفەراندوومێ حوورمەت و خوەدی دەرکەتنا ل قەهرەمانێن پێشەنگ وەک نووری دێرسمی، شێخ سەعید، قازی محەمەد، لەیلا قاسم و زەریفە کۆچگری یە. د 25 ئیلۆنا سالا 2017 دە کوردان نەرازیبوونا خوە یا ل هەمبەر رێکەفتنا لۆزانێ دیار کربوون. ئەم دکارین ببێژین کو رۆژا رەفەراندوومێ، رۆژا شانازی و سەربلندیا گەلێ کوردستانی بوو، ئەم وان کەسێن کو بریارا رەفەراندومێ دایی و دۆستێن کوردان یێن پشتگیری داین ڤێ بریارێ، ب گەرمی سلاڤ دکن و د هەمان دەمێ دە داگیرکەریا هەرێمێ و ئەنیا دژە کورد و چەتەیێن ئیخانەتێ کو ل دژی رەفەراندوومێ سەکنین لەعنەت و روورەش دکن. ئەنیا ئانتی کوردستان کو هەبوونا خوە ل سەر تونەبوونا کوردان چێکریە، ناکۆکیێن خوە ل کێلەکەکی هشتن و ل دژی کوردان دەستێن هەڤ گرتن و خوەستن کوردان بفەتسینن. لێ بەلێ یێ هەری زێدە د وێ دەمێ دە دژاتیا کوردان کرن، خایینێن کوردان بوون.
د سالا 2010 دە دەما پێڤاژۆیا بهارا عەرەبی دەست پێ کری، کەسێن کو نەدخوەستن کورد وێ دەمێ دەستکەفتیێن خوە مەزن بکن هاریکاری ژ کوردێن خائین وەرگرت، داگیرکەریا هەرێمی ژ کوردێن خایین کو وەک پەنجەشیرێ کەتبوون جانێ کوردان خورتتر کرن و ئانین جەم هەڤدو و ژ بۆی کو بکاربن لاشێ کوردان نەخوەش بخن پرۆژەیەکا بەرفرهـ چێکرن، باسکەکی یەنەکێ و پەکەکێ وەک خوەبەخش د ناڤا ڤێ پرۆژەیێ دە جی گرتن، ئەڤ پێڤاژۆیا ئێریشا داعشێ و ئانینا هێزێن پەکەکێ ب دەستێ ئیرانێ بۆ قادا مەخموور، شنگال و گەرمیانێ ژ بۆی رێگرتنا ل کوردان بوو، وان نەخواستن کورد ببن دەولەتەک یان ئاڤاهیەکێ کۆنفەدەرال، لۆما پشتگیری دان ڤان هەر دو چەتەیێن ئیخانەتێ.
ڤان هەر دو هێزێن چەتەیێن ئیخانەتێ روویێ خوە د رەفەراندووما سەرخوەبوونا کوردستانێ دە ئەشکەرە کرن، یەنەکێ کاراکتەرێ خوە یێ ئیخانەتێ کو ژ ئیبراهیم ئەحمەد ڤە دەستپێکری و ب ناڤێ ئیراقچیتیێ دمەشینە ئەشکەرە کر، یەنەکێ د دەما رەفەراندوومێ دە ژ بەر کو ب نەرازیبوونا گەل رە روو ب روو ما، نەکاری ب ئەشکەرە دژاتیا رەفەراندووما کوردستانێ بکە. لێ بەلێ پشتی رەفەراندوومێ خەنجەرەک ل پشتا گەلێ کوردستانێ دا، ئەڤ باسکێ یەنەکێ کو ژ ئالیێ ئیرانێ ڤە هاتبوو برێڤەبرن کو ئیرۆ بافل تالەبانی سەرکێشیا وان دکە ب هەڤدیتنێن ڤەشارتی کەرکووک ب حەشدا شەعبی و ئیراقێ فرۆت، ئەڤ بەلگەیێ کو بافل تالەبانی پشتی داگیرکرنا کەرکووکێ دەرکەتی سەر شاشەیێن تەلەفزیۆنێ و دگۆت مە لهەڤهاتن ئیمزە کریە بەلگەیا فەرمی و ئیمزە کری یا ئیخانەتا یەنەکێ بوو.
پەکەکێ ب شەکل خوە خستبوو کوژیەکێ، لێ بەلێ د راستیێ دە د ناڤەندا ئیخانەتێ دە جی دگرت، پەکەکێ پێش رەفەراندوومێ خوەست ئیخانەتا خوە ب هنەک پەیڤێن ئایدۆلۆژیک و پۆلتیک ڤەشێرە، رابوو رێخستنێن خوە یێن ژنان و جوانان دەرخستن کۆلانان و گۆتن ئەم ل دژی هەموو جوورەیێن دەولەتێ نە، لێ بەلێ د بن دەولەتا ئیراق و ئیرانێ دە ئیخانەتا خوە برێڤە دبر، پەکەکێ ئەڤ هێزێن خوە یێن ل کەرکووکێ کو هەرتم پەسنا وان ددا و دگۆت ژ بۆی پاراستنا گەلێ کەرکووکێ ئەو ل ورن، بەری ئێریشێن حەشدا شەعبی ب وەساییتێن حەشدا شەعبی دەرخستن و برن سلێمانیێ، پشتی رەفەراندوومێ دەما حەشدا شەعبی و لەشکەرێ ئیراقێ ئێریشی پێشمەرگە دکرن، پەکەکێ ل سەر بانێ خانیێن مەخموورێ دەستێ خوە ل هەڤ دخشاندن و ل بەندا سەرکەفتنا حەشدا شەعبی بوو.
ئەڤ هەر دو چەتەیێن ئیخانەتێ ژ وێ دەمێ هەیا نها ئەڤ 7 سالن ئیخانەتا خوە یا قرێژ ب ناڤێ یەکیتی و براتیێ کرنە یەک، و ڤێ ئیتیفاقا ئیخانەتێ ل همبەر ئیرادەیا گەلێ کورد کو ب 92.73% خوە ئەشکەرە کربوو، ئێریشی ڤێ ئیرادەیێ دکن، ب سوتفە پشتی 7ەمین سالڤەگەرا رەفەراندوومێ کورد بەر ب هلبژارتنەکی ڤە دچن و ئەڤ چەتەیێن ئیخانەتێ دیسا ب ئیتیفاقەکی ب هەڤرە تەڤ دگەرن، ئارمانجا وان دیسا هەمان تشتە، دخوازن ل کریزا رۆژهلاتا ناڤین دە کورد شانازییا خوە برێڤەبرنێ ب دەست نەخن، د 7ەمین سالڤەگەرا رەفەراندوومێ دە دەما کورد بەر ب سندۆقێن دەنگدانێ ڤە دچن، دڤێت کورد وان چەتەیێن ئیخانەتێ کو د دەما رەفەراندوومێ دە خەنجەر ل کوردان خستی ژ بیر نەکن، دڤێت ئەڤ هەر دو گرێیێن خەبیس یێن شێرپەنجەیێ د ناڤا لاشێ کوردان دە وەرن ژێکرن و ئاڤێتن، ژ بەر کو ئەڤ ئەنیا ئانتی کوردستان دڤێت وەرە تێکبرن.
