د رۆژەکە وەکە ئیرۆ دە ئانکو ل ١٥/١١/١٩٣٧ سەید رەزا ژ ئالیێ دەولەتا ترکیێ کو د وێ دەمێ دە مستەفا کەمال ئەتاتورک سەرۆکێ وێ بوو دهێتە سێدارەدان، تاوانا کو سەید رەزا و هەڤال رێ یێن وی پێ هاتیە تاوانبار کرن ئەڤ بوو کو ل دژی دەولەتێ دەست ب شۆرەشێ کرنە، ئانکو دەولەتا ترکان وەکە دەولەتا عیراقێ کو ب مەلا مستەفایێ بارزان و پێشمەرگەهان رە دگوت ب سوچا “مخرب” بوونێ دادگەه کرن و ئەو و ١٠ کەس ژ هەڤالێن وی کو کورێ وی یێ ١٦ سالان ژی دگەل دە بوو ب دارڤە کرن.
سەید رەزای دێرسمی یەک ژ سەرکردەیێن هەری دیار ئێن قادا کوردستانێ بوو کو پاش شێخ سەعیدێ پیران ل باکوورا کوردستانێ دەست ب شۆرەشێ کر ل دژی دەولەتا ترکیێ ئا فاشیست، ژبەرکو ل وێ دەمێ دە دەولەتا ترکێ ب هەموو ئاوایەکێ زۆلم و ستەم ل کوردان دکر و ب تو ئاوایەکێ دەولەتا تورک ل وان سوزان خوەدی نەدەرکەت یێن کو ل دەما دروست بوونا دەولەتا ترکیێ ب کوردان دای.
ترکیێ نە ب تەنێ ئەو سوزێن ژ کوردان رە دای بجی نەکرن بەلکو ب هەموو ئاوایەکی دەست ب قڕ کرنا کوردان کر، ب تایبەتی ل دەرسمێ کو دخواست پێناسا کورد بوونێ ژ خەلکێ وێ ناڤچەیێ بستینە و وان دناڤ ترکیێ دە ئاسمیلە بکە، جیێ داخێ یە کو تا رادەیەک زۆر ترکیێ شیا د ڤێ پیلانا خوە دە سەرکەڤە و پاش کوشتنا ٤٠ هزار کەسان و دەربەدەر کرنا پێتری ١٠٠ هەزار کەسان ژ گەلێ دەرسمێ وێ باوەرێ ل جەم هنەک کەسان دروست بکە کو ئەو نە کوردن بەلکو ژ خۆراسانێ هاتینە و ل دەرسیمێ ئاکنجی بوونە.
سەید رەزا و هەڤال رێیێن خوە دەست ب شٶڕەشێ کر و هەول دا پیناسا کوردان بپارێزن، بڤی ئاوای پەڤچوونێن هەری تۆند دناڤبەرا شەرڤانێن کورد ب سەرۆکاتیا سەید رەزا و دەولەتا ترکیێ دە دروست بوون، دەولەتا ترکیێ زۆر جاران خوەست ب شەر داویێ ب سەید رەزا و شەرڤانێن وی بینن لێ بەلێ نەکارین، ژبەر ڤێ یەکێ دەولەتێ دەست ب پیلانەکە هەری قرێژ کر و داخواز ژ سەید رەزا کر کو دانوستاندنان بکن. ئا راست سەید رەزا د هەیڤا ئاب یا سالا ١٩٣٧ دە شەرەکە مەزن دگەل دەولەتا ترکیێ دە ژنا خوە دگەل کورێ خوە و سێ نەڤیێن خوە ژ دەست ددە ئەو ب خوە ژی کاری بوو دوورپێچا دەولەتا ترکیێ بشکێنە و دەرباس ببە، سەید رەزا لسەر وان سوزێن دەولەتێ ب وی رە دابوون ب دانۆستاندنا ب دەولەتێ رە رازی دبە، ئەو دگەل ١٠ کەس ژ سەرۆکێن شۆرەشێ بەر ب باژارێ ئەرزینجانێ ب رێ دکەڤە لێ بەلێ دەولەتا ترک مینا هەر جار ئیخانەت کر و سەید رەزا و هەڤالێن وی دەستەسەر کرن.
د دەما سەید رەزا د زیندانێ دە مستەفا کەمال ئەتاتورک ب نهێنی دچە جەم سەید رەزا و ژ سەید رەزا رە دبێژە “گەر داخوازا لێ خوەش بوونێ بکی و ببێژی ئەم لسەر رێیەکە خەلەت دمەشن، ئەمێ تە سەربەست بەردین” لێ بەلێ سەید رەزا داخوازا وی قەبوول ناکە و ژ ئەتاتورک رە دبێژە ” تو کارەکە خەلەت مە ئەنجام نەدایە، هەرچەند دەولەتا عوسمانی بێ بەخت بوو دگەل کوردان لێ بەلێ کوردان ئالیکاریا وان کر د شەرێ دگەل دەولەتێن بیانی دە، پاش ژناڤچوونا عوسمانیان ژی ل دەما دروست بوونا دەولەتا ترکیێ ژی دەولەتێ ئەو سوزێن ب کوردان دای بجی نەکرن و خواست کوردان ژ ناڤ ببە، مە تو کارەکە خەلەت نەکریە تاکو داخوازا لێ خوەش بوونێ بکم، نەخێر ب تو ئاوایەکێ ئەزێ ڤێ داخوازێ نەکم”.
دادگەها ترکیێ سزایێ بدارڤەکرنێ لسەر سەید رەزا و هەڤالێن وی دسەپینە. تەمەنێ سەید رەزا ل وێ دەمێ دە ٧٥ سال بوون لێ بەلێ تاکو بکارن وی سێدارە بدەن تەمەنێ وی کێم کر و ئەو وەکە کەسەکە ٥٧ سال دا ناساندن، هەروها تەمەنێ کورێ سەید رەزا ل وێ دەمێ ١٦ سال دبە، لێ ئەوژی ب ٢١ سال دهێ ناساندن تاکو بکارن سێدارە بدن.
تێ گوتن بەر ل سێدارەدا سەید رەزا ژێرە دبێژن وەسیەتا تە ئا داویێ چیە ئەوژی دبێژە ٤٠ لیرە و ساعەتەک من هەنە وان ب کورێ من بدن، لێ بەلێ دەما وی ژ بو بدارڤەکرنێ دبن، دبینە کورێ وی ژی ل ورە، سەید رەزا داخواز دکە هەر هیچ نەبە وی بەرا کورێ وی بدارڤەکن تاکو مرنا کورێ خوە نەبینە لێ بەلێ دەولەت ب ڤێ یەکێ رازی نابە و کورێ ١٦ سالی یێ سەید رەزا بەر چاڤێن وی بدارڤە دکن، پاشان سەید رەزا تێ بدارڤەکرن.
