تێموورێ خەلیل دنڤیسینە: «ئەز ل دژی ده‌مۆکراسیێ و ل دژی یەکیتییا مللەتم»
ل یەکیتییا سۆڤیەت ھەر بریارێن ژیانا مللەتێن ولات ژ پۆلیتبیرۆیا کۆمیتێ یا ناڤبەندیا پارتییا کۆمۆنیست دھات، کو ب ھەزاران زانا و ئاقلمەندێن ولات ب شێور، تەمی و فکرێن خوە ڤه ئالیکارێن وێ بوون. لێ دەما گۆرباچۆڤ ب دێمۆکراسییا خوە و ب براتییا گەلان ڤه ھات و گۆت بریارا ژیانا مە گەرەکێ مللەت ب خوە بدە، وێ دەمێ ملله‌ت دەست ژ ڤان ئاقلمەند و زانایان کشاند و دا دووڤ «ئاقلمەند و زانایێن» چێکری، کو دەنگێ وان بلندتر، بەژنا وان درێژتر، سۆزێن وان قەراسەتر بوون و… ولات ھلوەشیا…
ھلبەت، ھێزێن پر مەزن د پش ڤێ ھلوەشینێ دا ھەبوون
ھەموو نیشان ھەنە، کو ھێزێن مەزن د پش خرابکرنا کوردستانێ، ئاڤانەبوونا دەولەتا سەربخوە دا ژی ھەنە، کو ب ھەر ئاوایی ھەول ددن ژ ھوندور ڤه، ب دەستێ خایین و نەیارێن مە پرۆژەیێن خوە پێک بینن و ئەو ھێزێن خورت ب سازیێن خوە یێن ئەولەکاریێ و پسیکۆلۆگێن خوە ڤه ھەول ددن ملله‌تێ مە ژ ئاقلمەندێن خوە دوور بخە و بکە ئەڤیندارێ کەسێن ب گۆتنێن مەزن و ب فکرێن تاری، ھەر مەجال ب کار تینن، بوونا ملله‌ت ژ کۆکا خوە بقەتە و بانگا براتییا گەلان بدە پێش، بۆنا ژ زمانێ خوە دوور بکەڤە، زمانێ دەستھلاتێ باخڤە، ژ ئالایا خوە دوور بکەڤە، ئالایا چێکری بلند بکە. و دژمن ھەروھا وسا کار دکە، کو ب دەستی خایینێن مە ملله‌تێ مەیێ پاقژ و مێرخاس ژ بن کۆنترۆلا وێ دەرنەکەڤە، ھەتا رێبەرێن ژ ئالیێ دژمن ڤه سازکری سەر سەرێ خوە قەبوول بکە.
دژمن چاوا ب سەر دکەڤە؟
دژمن رند زانە، کو ملله‌ت چقاس پاقژ و ولاتپارێز بە، ئەوقاس زوو دکارە باوەری ب سۆزێن مەزن بینە. وەک نموونە: د سالێن 1970ان دا ل باکور گەلەک پارتی، رێخستن، کۆمەلە، سازیێن کوردان یێن خورت ھەبوون، کو رەوشا وێ دەمێ ددانە بەر چاڤان و داخوازا ئۆتۆنۆمیێ ئان ژی فەدەرالیزمێ ژ دەولەتێ دکرن. و دەولەت ژ ترسا کو دنیا وێ وانا د زۆردەستیێ، پێپەسکرنا مافێن مرۆڤان دا گونەھکار بکە، نکاربوو وانا ژ ھۆلێ راکە. رێیا تەک تەنێ کو ملله‌ت خوە ژ وان پارتی و رێخستنێن ولاتپارێز دوور بخە، ئەو بوو، کو ژ سۆزێن وان پارتییا زێدەتر سۆز بدە وی. و ژ نشکێ ڤه پارتیه‌کە کوردان پەیدا بوو، کو نە ئۆتۆنۆمی و نە فەدەرالی، لێ سەرخوەبوون دخوازە. ما ملله‌ت وێ بۆ چ بدە دوو کەسێن ئۆتۆنۆمیست و فەدەرالیست و نەدە دوو سەرخوەبوونخوازان؟
و دەما ملله‌ت خوە ژ پارتییێن ولاتپارێز دوور خست و خوە ل دۆرا پارتیا چێکری جڤاند، دەمەک ھات کو ئەو ئێدی دشبیا پاکێتا شیر، کو دەما نوویە، دکاری ڤەخوی، لێ ژ فلان رۆژێ وێدەتر نکاری ڤەخوی، ژ بەر کو دبە ژەھری بی. ئانكو شیرێ تەزە «سەرخوەبوون» بوو، دەما کەڤن بوو «بوو ژەھر» و گەرەکێ دەست ژێ بکشینی.
و دەم ھات، کو دەستھلات گەرەکێ کوردستانێ خراب بکە. فکری، چاوا خراب بکە، کو دنیا ژ خوە ره نەکە دژمن؟ و رێ دیت! رێیا کۆلانا خەندەقان. ژ خەندەقێن پێشن باژار وێران بوون، ب دەھان کەس ھاتنە کوشتن، ب ھەزاران بوون پەنابەر، ملله‌ت مال و ملکێ خوە ھشت و ژ وارێ کال و باڤان دەرکەت، بەرێ خوە دا خەریبستانێ. و خەندەقا پێشن بۆ وێ رێخستنێ نەبوو دەرس کو دەست ژ وی کاری بکشینە. ژ دژمن ره لازم بوو زێدە خەندەق بێنە کۆلان، بۆ زێدە باژار وێران ببن، زێدە کورد بێنە کوشتن و زێدە کەس تەرکا ولاتێ خوە بدە. و کۆلان…
دژمن ژ ڤێ ژی تێر نەبوو، د پرۆژەیا وی ده وێرانکرنا پەرچەیێن دن یێن کوردستانێ ژی ھەبوو. ب خوە نکاربوو ب لەشکەری بکەت ولاتەکی دن، ژێرا سەبەب لازم بوو. و سەبەب چێکر: -ل ڤان ولاتان «تەرۆریست» ھەنە، ئەم گەرەکێ شەرێ وان بکن. و کەتنێ… کوشتن، وێران کرن، خەلک کرن پەنابەر…
ئەو «تەرۆریست» ل وان ولاتان چ دکن؟ ل باشوور مەقەران چێ دکن و ژ نشتەجیێ باشووری ره دبێژن: -تو نکاری ژ گوندێ خوە ھەری گوندێ برایێ خوە. ل رۆژھلاتێ بۆ کارێ خوە مه‌ئاشی ژ دەستھلاتێ دستینن بوونا ب ھه‌شدا شه‌ئبی ره ته‌ڤاهیا شەنگالێ ژ بن تەئسیرا کوردستانا باشوور دەرخن و بکنە د بن دەستھلاتداریا ئیراقێ ده. ل سووریێ داخوازیێن دژمنان پێک تینن: -سەر دەمەکێ رێڤەبرییا ھەرێمێن وە برا د دەست وە دا بە، سەر دەمەکێ ل ھەر دەران مەکتەبێن کوردی ڤەکن، ژ بۆ تەڤایا ملله‌ت ب وە را بە کو ھوون ژ بن کۆنترۆلا مە دەرنەکەڤن. و رۆژا کو ئه‌مه‌ریکا ژ وە را گۆت: -ئەمێ چەکان بدنە وە ب شەرتێ کو ھوون نەبێژن ئەم پککیی نە،- رۆژترا دنێ وێنەیێ سەرۆکێ خوە ھلگرن و ل کۆلانێن کوردستانا رۆژئاڤا بمەشن. ل باکور بانگا براتییا گەلان و پاراستنا یەکیتیا ئاخا ترکیێ دکن.
چ ھەوجەدارییا ڤان یەکان ھەبوو؟
دەما ئالایا مە ھەبوو، چ ھەوجەدارییا چێکرنا ئالایا نوو ھەبوو؟ دەما گۆتنا «پێشمەرگە» ھەبوو، چ ھەوجەدارییا گۆتنا «گێریڵا» ھەبوو؟ دەما زمانێ مە ھەیە، چ ھەوجەداری ھەبوو کارێ خوە ب زمانێ دژمن بکن؟ بۆ چ ئەزێ «کوردستانا رۆژئاڤا» بکم «رۆژئاڤا»، پشتره ژی بکم «باکورێ سووریێ»؟ ئەڤ ھەموو کارێ پسیۆلۆجی یێ دژمنن، کو پێشنیازا وان یا ھەرە سەرکەتی ئەڤ بوو: سەرۆکەکی دن ھلنەبژێرن، ژ بەر کو ناڤێ سەرۆکەکی کەتییە گوھێ خەلکێ و تێ ده مۆھر بوویە، ئەگەر سەرۆکەکی دن بە، گوھێ فاناتیکێن وێ رێخستنێ وێ وی ناڤی قەبوول نەکە و ترسا ژھەڤبەلابوونا رێخستنێ ھەیە.
ئەز بۆ چ دژی ده‌مۆکراسیێ و دژی یەکیتیا کوردا مە…
یەکیتیا ملله‌ت چیە؟ ئەز و دەولەتنەخواز، خوەدیێ کۆلانا خەندەقان، پاراستڤانێ یەکیتیا ئاخا ترکیێ، کەسێن دژی ئالایا کوردستانێ و دژی زمانێ کوردی گەرەکێ ببن یەک. ئەنجاما وێ یەکبوونێ وێ ببە چ؟ ژ بەر کو ئەوان ب ژمارا خوە ڤه پرترن، د ھەر دەنگدانەکە ب ئاواھێ دێمۆکراسیێ ده وێ زۆرا من و کەسێن دەرڤه‌ی خوە ببن. ئانكو، ئەزێ بێ ھەمدی خوە ببم شریکێ پێکانینا داخوازیێن دژمنێ خوە. ھلبەت، ھەقێ من ھەیە د دەنگدانێ ده دژی وان داخوازان دەرکەڤم، لێ ئەوێ پەرە نەکە. ب کورتی، ئەگەر بەری یەکیتییا د ناڤا ملله‌ت ده نیڤێ کوردان داخوازیێن دژمن پێک دانین، پشتی یەکیتیێ ژمارا وان دبە تەڤایا ملله‌ت.
په‌كه‌كه و گێریلا وەکە کو ژ دو ملله‌تێن جودا و ژ دو ولاتێن جودا نە
گەرەکێ ھەول بدن زارۆکێن مە یێن پاقژ و مێرخاس ژ ڤان کەسان دوور بخن. وەکە کو ئەڤ کەس و زارۆکێن مەیێن دلسۆز ژ دو ملله‌تێن جودا و ژ دو ولاتێن جودا نە.
ئه‌بدوللا ئۆجالان: -ئەز د خزمەتا دەولەتێ ده مە، فرسه‌تێ بدن من ئەز زێدەتر خزمەت بکم. نابە کو کورد ببن دەولەت. ژ بەر کۆ وێ چاخێ دێ ب شبهه دەولەتا ئیسرایل.
جەمیل بایك: «مە دەڤ ژ فکرا کوردستانا سەربخوە بەردا».
سه‌لاهه‌ددین دەمرتاش: «ئەم دەولەتا کوردی ناخوازن. ت ئارمانجەک مەیا بۆ پارچەکرنا ترکی تنەیە».
دوران کالکان: «ب ناڤێ کورد نەتەوەک تنەیە».
سالھ موسلم: «دەما فکرا سەرخوەبوونا دەولەتا کوردی دەرباس بوویە. ئەم ژ بۆی سوورییەکە دەمۆکراتیک شەر دکن».
رزا ئالتون: «ئاڤابوونا دەولەتەکە کورد ئەوێ پرۆبلەمان زێدە بکە. ئەم دۆزا کورد وەک دۆزەکە نەتەوئی یا تەنگ نابینن. ھەر دەولەتا ئاڤا بوویە، بوویە سەبەبێ پرۆبلەمان، لەوما ژی ئەم ل دژی ئاڤابوونا دەولەتەکە کوردن».
هه‌تیب دجلە: «مە فکرا سەرخوەبوونا دەولەتا کوردی ئاڤێت تەنەکا چۆپێ».
ھاتپ دجلە: «ھەکە وەکیلێن هه‌ده‌پێ ژ مەجلیسێ بێن ئاڤێتن، وێ جودابوون د سەرێ کوردان دە بێ ڤەژاندن و کورد دێ دۆزا جودابوونێ بکن. یەکرێزی و یەکپاریا ترکیێ ئەرکا مەیە».
ئه‌بدوللا ئۆجالان٢: «ھەگەر قەلەما مە بشکینن و مە قر بکن، ھن پارتیێن کورد ئامادە نە ژ بۆ وەرن ل شوونا مە روونن. وێ دۆزا داخوازیێن گرانتر ل ترکیێ بکن. ھایا ترکیێ ژێ تونەیە بێ د ناڤ خەتەرەکە چاوا دەیە. کوردێ سبەرۆژێ ببن خوەدان دەولەتەکە نەتەوئی».
نۆرسەل ئایدۆگان: «ھەگەر نە ژ په‌كه‌كێ و ئۆجالان بە وێ ئەمەریکا و ئنگلتەرە دەولەتا کوردستانەکە مەزن ب ئافرینن». ئۆجالان ل ھمبەری کوردێن ھەرچار پەرچەیان کو نەبن یەک، کەلەمێ ھەری مەزنە! ھەگەر په‌كه‌كه ژ ھۆلێ فک ببە وێ ل رۆژھلاتا ناڤین دەولەتەکە مەزنا کوردان چێببە…». «ئەمپریالیستێن ئەمەریکا و ئینگلیزان خوەستن کو دەولەتەک کورد ئاڤا بکن. مە (هه‌ده‌په) و په‌كه‌كه پێشییا ڤێ گرت. ھێزا سەرەتا کو ل پێشبەری ئاڤاکرنا دەولەتا کورد ئاستەنگە، رامانێن ئۆجالان و په‌كه‌كێ. دڤێ ھکوومەتا ئاکپێ د ڤی واری دە خزمەتا مە (هه‌ده‌پێ) ببینە. نە کو قیمەتێ بدە بارزانی، دڤێ بدە مە»!
سیبەل یجیتالپ: «ل ھەمبەر وانه‌یێن کو دخوازن ولاتێ مە پەرچە بکن، ل ھەمبەر فاشیزمێ، ب کورد، ترک، ئەرمەنی، ئاشووری، ژن، مێر ل جەم ھەڤ، ب ھەڤرە، ژ بوونا ژیانەک ھەڤپار و ھورمەتکار، ئەدرەسا راست هه‌ده‌په‌یه».
پژاک ل رۆژھلاتێ کوردستانێ دبێژە: «داخوازیا مە دەمۆکراتیکبوونا دەولەتا ئیرانێ یە».
په‌یه‌ده ل رۆژئاڤا کوردستانێ دبێژە: «داخوازیا مە دەمۆکراتیکبوونا دەولەتا سوورییێ یە»
په‌كه‌كه ل باکورێ کوردستانێ دبێژە: «داخوازیا مە دەمۆکراتیکبوونا دەولەتا ترکیێ یە»
ھەڤسەرۆکێ دەستەیا رێڤەبەرا كه‌جه‌كێ جەمیل بایک: «په‌كه‌كه یا د رۆژا مە دە جودایە. نە کوردستانەکە سەربخوە، ئەم ئێدی کۆنفەدەراسیۆنا دەمۆکراتیک و خوەسەریێ دخوازن. مینا چاندێن دن، چاندا کورد ژی دڤێ کاربە ب ئاوایەکی ئازاد ب پێش بکەڤە».
ھەڤسەرۆکێ كه‌جه‌دێ ئەھمەد تورک: «دامەزراندنا کوردستانەکە ئازاد و سەربەخۆیی بۆ کوردان خوە کوشتنە-ئینتیهارە».
ھەڤسەرۆکا که‌جه‌کێ بەسێ ھۆزات (ھولیا ئۆران-رێژە): «ئارمانجا مە نە دامەزراندنا کوردستانێ یە، مە 13 سال بەرێ مژارا نەتەوه-دەولەتبوونێ ژ بەرنامەیا خوە دەرخست».
پارلامەنتەرێ به‌ده‌پێ سڕی سورەیا ئۆندەر: «ئاتاتورک کەساتیەکی ھەری ئاقلمەند یێ سەدسالێ ئەو شەخسییەتەکی ھەری ب قیمەتە».
پارلامەنتەرێ به‌ده‌پێ ھاکاری ئادل زۆزانی: «ئالا ترکی ئەمێ ھلدن ژۆر».
به‌ده‌په دبێژە: «ھین دەردۆر ناخوازن کو ترکی خورت ببە، ئەم ل گەل خورتبوونا ترکی نە».
سەرۆکێ په‌كه‌كێ ئه‌بدوللا ئۆجالان ژ ئەوروپایێ رە: «پرسگرێکا کورد، کارێ ترکیێ یێ ھوندرینە، وە تێکلدار ناکە».
ئۆجالان بەرسڤەکە پرسا رۆژنامەڤانا ترک یا ناڤدار ئالنۆر چەڤکێ وھا ددە: «ئاک پارتی خورت دبە. په‌كه‌كه گەرەکێ ب ھێزێن کەمالیست رە تەڤبگەرن و ژ نووڤە شەر دەستپێ بکن»!
¤¤¤
ئیمپێراتۆریا ئۆسمانیا ھلوەشیا، چەند دەولەتێن نوو چێ بوون، د ناڤ وان ده ئیراق و سووریا یێن داگرکارێن کوردستانێ. یەکیتییا سۆڤیەت ھلوەشییا، 15 دەولەتێن نوو چێ بوون، د ناڤ وان ده ئازربێجانا داگرکارا کوردستانا سۆر. دەولەتێن داگرکارێن کوردستانێ ژی دکارن ھلوەشن و دکارە دەولەتا کوردستانێ ژی ئاڤا ببە. تەنێ ب شەرتەکی دکارە کوردستان ئاڤا نەبە: -ئەگەر کورد ب خوە نەخوازن. خوه‌یایە دژمن ب دەستی خاینێن مە ھەول ددە وێ مەسەلێ ژی چارەسەر بکە و ھەتا دەرەجەیەکێ ب سەر کەتیە. ئەم گەرەکێ ب تەڤایا ھێزا خوە دەرکەڤنە دژی کەسێن کو ھەول ددن ڤێ داخوزا دژمن پێک بینن.
ژێده‌ر: avestakurd
