نووچەیا کو ژ ئالییێ مالپەرا سەر ب پەکەکێ ڤە “نووچە جوان” دا ھاتی بەلاڤکرن دناڤا تایما کورد دا بوو ئەگەرا نیقاشێ. ژ بەر کو ب بەردەوامی پەکەکە زارۆکان رادکێشیتە ناڤا شەران دا گەلەکی دهێتە رەخنە کرن. کی تەڤلی پەکەکێ دبن و چاوا تەڤلی دبن.

رێڤەبەرێ پەکەکێ مورات قەرەیلان ٣١ی تیرمەھێ ب ڤیدیۆ یەکێ بانگاوازی ل جوانێن کورد دکر کو بەشداری شەر ببن. پەی رە ژی مالپەرا نووچە جوان ھەر رۆژ دگۆت ٢ کەس ٣ کەس تەڤلی گەریلا دبن. پێش ڤان نووچەیان ب دوو رۆژا د ناڤا کوردان دا نیقاش گەرم ببوو. د ڤێ نووچەیا ب ڤیدیۆ ھاتی بەلاڤکرن دا ١٧ کەچێن رۆژاڤایێن تەمەنێ وان ١٤-١٧ سالی دییاردکن کو تەڤلی پەکەکێ دبن.

گەلۆ ژ زارۆکان شەرڤان دەردکەڤن؟

پشتی بەلاڤکرنا ڤێ ڤیدیۆیێ ل سەر ھەلگرتنا شەرڤانێن زارۆک رەخنە ھاتن پێشخستن. ژ سالا ١٩٨٦ان ھەیا نھا پەکەکە شەرڤانێن زارۆک  دگرە ناڤا رێزێن خوە و ئەڤ راستی باش دهێتە زانین. رەغمێ رەخنەیێن گەلەک سازییێن ناڤدەولەتی لێ دیسا ژی پەکەکە زارۆکان دبە ناڤا رێزێن خوە دا و  % ٨٠  شەرڤانێن پەکەکێ دبن ١٨ سالییێ دا نە. پەکەکە دبێژە گەر ئەز ڤان زارۆکان نەکم گەریلا وێ ھەموو بکەڤن دەستێ دژمنی و دێ ناڤا سیستەمێ کاپیتالیست دا ژناڤ چن، ئەم مەجبورین ڤانا قەبوول بکین.

دبە کو ئەڤ گۆتنە دناڤا پرۆپاگاندایەکی گشتی دە ژ بۆ مرۆڤ راست وەرە. لێ ئەو زارۆک ھێشتا نەکاریبن دەربارێ خوە بریاران بگرن و ژییانا وان دبن بەرپرسییا دای و باڤان دە ساز دبە. ئەڤجا چاوا دبە کو ئەڤ زارۆکە بکاربن بارێ شەرێ گران رابکن. ل گۆری ھقووقا ناڤدەولەتی ئەڤ کریارێن پەکەکێ سووچە. ژ بۆ زارۆک ئەرزان کار دکەن راگھاندنا پەکەکێ مانشێتا یەک ل دووڤ یەک رێز دکە د راگەهاندنا خوە دا. لێ برنا ڤان زارۆکا بۆ شەری پر نۆرمال دبینە. پەکەکە وێ ددە نیشاندان کو دەرڤەیی شەری چ ژییان ژبۆ ڤان زارۆکان نینە. ئەڤە راستی نینە و دژی جڤاکا کورد ژی سووچە.

کەسێن کو پەکەکێ لسەر تەڤلیکرنا زارۆکان ژ بۆ شەر رەخنە دکن نابێژن بلا زارۆک وەلاتپارێز نەبن. تەنێ دبێژن زارۆکێن کورد نە مەحکوومی مرنێ نە. پەکەکە ژ بۆ رزگار کرنا زارۆکێن دبن کارێن گراندا کاردکەن تشتەکێ نا بێژە. پەکەکە تەڤلیبوونا ناڤا خوە وەکە رزگارکرنا زارۆکان دییار دکە لێ ئەڤ یەک نە راستە و پەکەکە د ناڤا چەرمێ مھێ دا ئەرکا گوورگی دلەییزە.

سیاسەتا پەکەکێ یا شەرڤان دروستکرنێ ل سەر ڤێ تەکتیکێ کار دکەت، ئەم ژ هەر لایەکێ شەرڤانەکێ وەرگرین دێ مالباتا وی شەرڤانی ب مە ڤە هێتە گرێدان. ژ کۆنگرەیا ٣ (١٩٨٦) ب بریارا ب زۆری شەرڤان تەڤلیکرنێ حەتا نھا پەکەکە ب زۆر زارۆکا تەڤلی خوە دکە. جەوھەرێ تەڤلیبوونان ئەڤ راستییەیە. پەکەکە نە تەنێ ژ بۆ شەر ڤان شەرڤانان تەڤلی رێزێن خوە دکە بەلکو ژ بۆ مالباتێن وان ژی ب خوە ڤە گرێ بدەت ڤێ ستراتەژییێ بکار دئینیت.  ب بەردەوامییا تەڤلیبوونا زارۆکا رێخستنا خوە لسەر لنگا دهێلیت. وەرگرتنا شەرڤانا نە تەنێ لەشکەرییە ھەمان دەم خەباتەکی جڤاکییە ژی.

چما رۆژئاڤا ھاتە ئارمانجکرن ؟

نووچە جوان د مانشێتا نووچەیا خوە دە دبێژە “ژنێن جوانیێن رۆژئاڤا ب رووحا سەفەربەریێ بەرێ خوە دا چیایێن کوردستانێ.  ڤان جوانێن ژن ب سلۆگانا “سەرھلدانا ژنێن جوان تۆلھلدانە” تەڤلیبوونا خوە دییارکرن. ب زانەبوون پەیڤا “ژنێن رۆژئاڤا بەرێ خوە دایە چیایێن کوردستانێ” ھاتە بکارئانین. پەکەکە دخوازە ببێژە “لێ بنێرن ل رۆژاڤا ھێزا مە ھەیە” ل رۆژاڤا راگھاندن، خەباتێن جوان و ژنان د بن کۆنترۆلا پەکەکێ دایە. پێشەرۆژێ دا ژی ب ڤی رەنگی ھەولدانێن پەکەکێ وێ چێببن.

ژ لایەکێ دی ڤە ژی پەکەکە ڤان سالێن داوییێ نەشێت جوانان تەڤلی خوە بکە. ئانکو تەڤلیبوون زوھا بوویە. پشتی شەرێ خەندەکا گەلێ باکور شکەست. ژبەر ڤێ ژی رێڤەبەرێن پەکەکێ موراد قەرەیلان و جەمیل بایک د ھەر فرسەتێ دا بانگاوازییا تەڤلیبوونا دکەن.  راگھاندنا پەکەکێ ژی ب زانەبوون ھەژمارا تەڤلیبوونان زێدە ددە کو جوانان پێ بخاپینە.

ب تایبەتی پەکەکە ئەو دەڤەرێن مڵەتی زۆر و زەحمەتی دیتی ھەستێن وان ئیستیسمار دکەت و تەڤلیبوونان چێدکە. ل رۆژاڤا کامپێن مووھاجرێن کورد و عەرەب دە خەباتێ تەڤلیکرنان پر زێدە کرییە. ئانکو نها دەریێ پەکەکێ یێ شەرڤان ھەلگرتنێ یێن بوویە کامپێن پەنابەران.

گەلۆ ل شەنگالێ شەرڤان تەڤلیدبن؟

ڤێ داوییێ پەکەکێ ژبۆ شەرڤانان گرانیا خوە دایە سەر شەنگال و رۆژئاڤا. گۆری چاڤکانییێن مە ل شەنگال گەل ژ نەچاری تەڤلی پەکەکێ دبن. سالا ٢٠١٥ و ڤردە پەکەکە دخوازیت شەنگالێ ژ ھەرێما کوردستانا قوت بکە. ناھێلیت حکوومەتا ھەرێمێ چ خەباتێن خزمەتگوزاری ل دەڤەرا شەنگالێ ئەنجام بدەت. مەجالی نادەت سازیێن ھاریکاری یێن ناڤدەولەتی هاریکارییان بەلاڤ بکەن.  ھەموو ھاریکاری یێن وەکە دەرمان، خوارن و ستارێ دگەھن دەستێ پەکەکێ. پەکەکێ ل سەر ئالۆزی و نەچارییا، شەنگال کرییە بنگەھەکێ شەرڤان ھەلگرتنێ.

ب ڤی شاوازی ھەموو مالبات مەجبووری پەکەکێ دبن. پەکەکێ ب حکوومەتا ئیراقێ دا قەبوولکرن کو یەبەشە (یەکینەیێن پاراستنا شەنگال) ب حەشدا شەعبی ڤە بهێنە گرێدان و مووجەیێن خوە ژ وان وەرگرن. دەولەتا ئیراقێ ھەیڤانە ھەر شەرڤانەکێ ٤٧٠ دۆلارا ددەتێ. ژبەر بێ شۆلییێ پرانی تەڤلیبوونێن یەبەشێ ژ بۆ وەرگرتنا مووچەیی نە. مالبات ژبەر مووچە و ھاریکارییا تەڤلی پەکەکێ دبن. بەلاڤ کرنا ھەموو ھاریکارییان دبن دەستێ پەکەکێ رە دەرباس دبن. ئەو ژی باھرا پێتر ددن مالباتێن تەڤلیبوون چێبوویی.

چارەسەریا پەکەکێ ل ھەمبەر قوت بوونان؟

تەڤلیبوونێن پەکەکێ ل ھەر چار پارچێن کوردستانێ پڕانی ب سەداما کێشەیێن مالباتی نە. گەلەک شەرڤانێن تەڤلی دبن پشترە پۆشمان دبن، دخوازن ڤەگەرن لێ بەلێ ڤێ جارێ ژی پەکەکە رێ نادە ڤەگەرن. ئەڤ گەنجە یان ئەشکەرە دبێژن کو ئەمێ ڤەگەرن ئان ژی ئەو ب خوە دخوازن کو رێیەکێ پەیدا بکن و برەڤن. پەکەکە داکو رێ ل بەر ڤان گەنجان بگرە دخوازە ھنەک تەدبیران بگرە. یەک ژ ڤان تەدبیران ژی ئەڤەیە کو وان ژ جھێ تەڤلی بووی دوور بکن. میناک گەنجێن ژ باشوور تەڤلی بوونە رێدکن رۆژئاڤا یێن رۆژئاڤا رێدکن قەندیل. ھەمان دەمێ گەنجێن ژ شەنگالێ رێدکن قەندیل ئان ژی رۆژاڤا. ب ڤی ئاوایی گەنج نکارن ژ پەکەکێ قوت ببن ژبەرکو نە رێ ناس دکن نە ژی تو کەسەکی. پەکەکە ژی رێ نادە کو کەسەک ب ئیرادەیا خوە قوت ببە. ژ بەر ڤێ یەکێ ئەڤ شەرڤانێن زارۆک و ژییانا وان تێنە دەستەسەرکر.

ئەڤ ١٤ زارۆکێن کەچ کو نووچەیا ئاژانسا “نووچە جوان” دا ڤیدیۆیا وان دەرکەت ژ ئێش و تراژەدییا شەرڤانێن زارۆک دا بەشەکی بچووکن. پەکەکە ژی ژ تراژەدییا شەرڤانێن زارۆک ب ئیسرارە و ھن ژی بێ ئیسرارە. ژ بەر کو پەکەکە ژی ب شەرڤانێن زارۆک خوە خورت دکە. نەخوە ئەم ھەموو دزانن کو کەچ و کورەکی ١٤ سالی ھێشتا زارۆکە و پێویستی ب ھەمبێزا داییکا خوە و باڤێ خوە ھەیە. لێ بەلێ ھێدی ھێدی ل سەر شەرڤانێن زۆراک نە رازیبوون ژ بۆی پەکەکێ تێنە نیشاندان ئەڤ ژی سەدەم ئەڤە کو گەلێ کورد ئێدی ھشیار دبن و ڤێ یەکێ قەبوول ناکن.