سێیەمین سالڤەگەرا ریفراندۆما کوردستانێ ل ھەموو کوردان، یێن کو ب سەرخوەبوونا کوردستانێ باوەر دکەن و یێن مافێ چارەنووسا کوردان دپارێزن پیرۆز بیت.

دگەل ھەموو ئاستەنگ و رەشکرنا، کوردێن ل ھەرچار پارچەیێن کوردستانێ، ب کەلەجانەک مەزن پێشوازی ل گشتپرسییێ کر، ئەو هەلویستا ڤەکری یا کوردانە، ل دژی ھەموو گەشەدانێن سەدسالا ٢١ ێ. کورد ئاشکرا دکەن کو ئەو د سەدسالا ٢١ێ دا گووھ نادەنە داگیرکەری و زۆرداریا سەدسالا ٢٠ێ. ئەو دبێژن پەرگالا سیاسی یا سەدسالا ٢٠ێ، بلا راوەستیت.

گشتپرسییێ ئاشکرا کر کو ل کوردستانێ دو خەت ھەنە

لێ بەلێ سەرەرایێ ڤان تشتان ھەموویان ژی گرینگیا دیرۆکی و سیاسی یا گشتپرسییا سەرخوەبوونا کوردستانێ ژ بۆ پاشەرۆژێ هێشتا ژی ب تەڤاھی نەھاتیە تێگەھیشتن. ھندەک هەلویست ھەنە کو گشتپرسییا سەرخوەبوونا کوردستانێ، ب زانابوون ئان ژی بێ زانابوون، ئاسایی نیشان دان و بێھێز دکەن.

ئەو بوویەر و رەوشا پشتی گشتپرسییێ پەیدابووی ژ بەر خییانەتا ھاتیە ئەنجامدان د خواستن گشتپرسییا سەرخوەبوونا کوردستانێ وەکو بەرپرس نیشان بدەن. لێ بەلێ، گشتپرسییێ رەنگێ ھەر کەسی وەکو کاغەزەک تورنۆسۆلێ ئاشکرا کر.

نھا ل کوردستانێ دو خەت یێن هەی. خەتا ئێکی؛ یێن کو گشتپرسییا سەرخوەبوونا کوردستانێ باوەر دکەن و ھێزا وێ دزانن یێن کو د دەما گشتپرسییێ دا ل چار پارچەیان ب دەنگەکی بلند ئان ژی د دلێ خوە دا پشتەڤانییا گشتپرسییێ کری، یێن کو ژ دل دخوازن د وێ گشتپرسییێ دا دەنگی بدەن، شەھیدێن کو ژ بۆ پاراستنا خەتا گشتپرسییێ ل پردێ و سحێلا گیانێ خوە دایی نوونەرێن خەتا ئێکێ ئانکو خەتا سەرخوەبوون خازا. خەتا دویێ؛ یێن کو دخازن مۆهرا خییانەتێ لێ بدەن و گشتپرسییا سەرخوەبوونێ وەکو بنگەھێ ھەموو خرابییان بدەنە دەستنیشان کرن، یێن کو دبێژن ئەز بێ ئالی مە و ڤەشارتی دژمناتیێ دکن، ئەوێن کو بەردەوامیا داگرکەرییێ دپەژرینن و دبێژن گشتپرسییێ مە دا وندا کرن. د مێژوویا کوردستانێ دە بنگەھێ ھەر دو خەتان ژی ھەیە.

گشتپرسی شکاندنا سیستەمێ لۆزانێ یە

ھندەک دخازن خیانەتا کەرکووک و دەڤەرێن کوردستانی ب پێڤاژۆیا گشتپرسییێ ڤە گرێ بدەن. ئانکە دبێژن گشتپرسی سەبەبێ داگیرکرنا کەرکووکێ یە و دخازن تێگەھشتنەکا ب ڤی رەنگی د مەژییێ کوردان دا ئاڤا بکەن. ئارمانجا گشتپرسییێ پرسگرێکێن دگەل حکوومەتا ناڤەندی یا ئیراقێ، و هتد… لێ بەلێ، گشتپرسی حساب خاستنەکە ژ سەدسالا ٢٠ێ.

یێن کو دیرۆکا کوردان یا ڤان بیست سالێن دەماهیێ نزانن و تێکۆشینا کوردان یا پشتی شەرێ جیھانی یێ ئێکێ ژ بۆ سەرخوەبوونا کوردستانێ ھاتییە دایین نەزانن نەشێن ئەو رێکا دچیتە گشتپرسییێ ژی فام بکەن. گشتپرسی کارڤەدانەکە ل دژی دابەشکرنا کوردستانێ یا ژ لایێ لۆزانێ و پەیمانێن ل دوور وێ ھاتینە چێکرن. ژ بەر کو لۆزان ب راستی پەرگالەکە کو تێدا کورد ژ دەستھلاتدارییا خوە ب خوە ھاتینە دوورخستن، ئەو ژ سەروەرییا سنۆرێن خوە و مافێ ئاڤاکرنا دەولەتێ  ژی ھاتییە بێبارکرن. ئارمانجا ڤێ پەیمانا ناڤدەولەتی ئافراندنا سیستەمەکی بێ کوردە. کوردان ل دژی ڤێ پەرگالێ بەرخوەدانەک مەزن نیشان دا. کوردان ڤان سەد سالێن رابۆری ب دەھان سەرھلدانێن مەزن و بچووک ئەنجام دانە، میناک وەکو عەبدولسەلام بارزانی، کۆچگری، شێخ سەعید، ئاگری، مھاباد و سەرھلدانێن کوردا یێن دی کو ئەم نەشێین ل ڤێرە بژمێرین ڤان سیستەمێ بێ کورد قەبوول نەکر. ھەبوونا حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ بنپێکرنا ڤێ پەرگالێ یە. هندە ئێرش کرن لسەر ھەرێما کوردستانێ ژ ڤێ راستییا بنپێکرنا پەرگالا لۆزانێ یە.

بارزانی یاری دیت

راستیا کو ئەڤرۆ ل دژی گشتپرسییێ دژبەرییەکا ب ڤی رەنگی ھەیە، د راستیێ دا گشتپرسیێ د پەرگالا سیاسی یا سەدسالا ٢٠ێ دا برینەک کوور ئافراندییە. تەوەرێ ئەنجامدانا گشتپرسییێ ژی بێ کو تو سەرخوەبوونێ راگەھینی، ب سەرێ خوە شکاندنا پەرگالێ “سیستەمی” یە. گەر سەرخوەبوون بهێتە راگەھاندن، مسۆگەر دێ پەرگالا لۆزانێ هەلوەشیت. راستییەک وسا زەلالا سیاسی، سیستەمی و دیرۆکی ھەیە. یێن کو دبێژن گەر گشتپرسی نەهاتبا ئەنجامدان کەرکووک ژ دەست نە د چوو، پێدڤییە کو بپرسن: گەلۆ ما ل دێرسمێ گشتپرسی چێبوو؟ لێ کۆمکوژیەک پێک ھات، سەرەرای کو ل عەفرینێ وێنەیێن بەشار ئەسەد و ئالایێ سووریێ ھاتنە راکرن ژی لێ دیسا ھاتە داگرکرن. گەر گشتپرسی  نەهاتبا ئەنجامدان ژی، دا نوونەرێن پەرگالا سیاسی یا ل سەر بنگەھێ لۆزانێ ئاڤا بوویی دیسا ئێریشی کەرکووکێ کەن. پەرگال ناخازیت کەڤرەک ژ دیوارێ وێ بهێتە دەرخستن. لەوما هندە ب تووندی ئێریش کرە سەر ھەرێما کوردستانێ.

ئێریشا ل سەر کەرکووکێ پلانسازیەک بوو کو د دەستپێکا ئۆپەراسیۆنا مووسلێ دا ھاتبوو چێکرن. تەخمین دکر کو دێ پێشمەرگە ل مووسلێ کەڤیتە تەقنێ دا و ئیحالەیا ئۆپەراسیۆنا مووسلێ ژ کوردان دا ھێتە برن. پشتی وێ دا پەڤچوونا عەرەب و کوردا هێتە دەستپێکرن و کەرکووک دا ھێتە داگیرکرن و خوە دا گەل ژی شەرێ هەڤ دو کەن. کەسێن د گۆتن نە وەسا نابیت، ھەبوون. چاوا کو عەفرین و سەرێ کانیێ ژ کوردان ھاتن ستاندن پشتی کو ب سەدھەزاران جوانێن کورد ژ بۆ رزگارکرنا رەققایێ جانێ خوە دایی، ھەمان پلان دا پێش وەخت ل باشوورێ کوردستانێ هێتە جەرباندن. دا ژ بۆ مووسلێ ب ھەزاران جانەمەرگێن کورد شەھید بن و دووڤرا ژی کەرکووک دیسا دا ژ دەستێ کوردان ھێتە ستاندن. نەدیتنا ڤێ راستییا مێژوویی دا بیتە خەلەتیەک مەزن. ژ بۆ ڤێ سەدەمێ، ب راستی سەرۆک بارزانی دبێژیت کو من یاری دیت. ڤێ جارێ مەسعوود بارزانی نە گۆت کا راوەستن دێ چ دەنە مە. ئەوی ل سەر ناڤێ کوردان تشتێ کو دخواست دەسپێکێ گۆت: کورد سەرخوەبوونێ دخازن.

روویدانێن پشتی هنگی ھاتینە دیتن گرێدایی بێبەختیا دیرۆکا کوردایە. دیسا، د ناڤ کوردان دا باسکەکێ خیانەتێ ھاتە بکار ئینان. خەتا کو ئەم دبێژین دویەم ئانکو خەتا ھاتە بکار ئینان هێشتا ژی بەردەامە د خەباتا خوە دا. ئەڤ خەباتە نە ب ئاشکرا و ب دزیکی ڤە بەردەوام دکەن، خائین ژی ب ماسکە (کەمامە) خوە وەکو کەسێن گەلەک ئازادیخواز، کوردستانپارێز، گەلەک نەتەوەیی و وەلاتپارێز دەستنیشان دکەن لێ بەلێ د راستی دا ئێریشی گشتپرسییێ دکەن.

 وەکی کو مە گۆتی، گشتپرسییێ رۆلا وەرەقا تورنۆسۆل گێرا. دەما گشتپرسی دھاتە کرن، جەمیل بایک، ل سەر ناڤێ پەکەکێ گۆت، “ئەم نابیبنە لایەنەک دناڤبەرا نەتەوەپەروەریا بارزانی و ناسیۆنالیزما عەرەبی یا ئیراقی دا.” ھەموو رێخستنێن سەر ب پەکەکێ ڤە یێن ھەرێمی ب ئاشکرا گۆت ئەم دژی گشتپرسییێ نە. پشتی خیانەتا ١٦ێ ئۆکتۆبەرێ، چەکدارەکا ژن یا پەکەکێ ب ناڤێ “زلار ستەرک” د بەرنامەیا تڤیێ دا دەرکەفت و کەنی و گۆت: “خەتا بارزانی ل کوردستانێ وندا کر، خەتا سەرۆک ئاپۆ ب دەست خست”. هەر وێ پەکەکێ ھەڤکاریا داگیرکەرێن کەرکووکێ، حەشدا شەعبی ل شنگالێ  کر و ئەو ھێزا دژی کورد کرە ھێزەکا رەوا. نھا، دەما کو ئەڤ ھەلویست و راوەستیان هەبیت، دگەل پەکەکێ ئێکەتییا نەتەوی ناهێتە دروستکرن. ژ بەرکو پەکەکێ ناسناما خوە یا نەتەوی ژ دەست دایە و نەشێت بەحسا ئێکەتییا نەتەوی ل ئیراقێ بکەت، پەکەکە بوویە بەشەک ژ حەشدا شەعبی.

د رۆژا گشتپرسییێ دا، لاھۆر جەنگی و گرووپا وی، کو ب ھەلیکۆپتەرەک بارھلگر و بێ کورسی دچوونە بەغدایێ داکو بۆ خیانەتا کەرکووکێ پەیمانەکێ چێبکەن ما دێ چاوا دگەل ڤێ گرووپا خائینان ئێکەتیا نەتەوی هێتە چێکرن. ژبەرکو ئەڤ کەس و لایەنە ب ھەلویستێ خوە دابەشکرنا کوردستانێ  ئانکو پەیمانا لۆزانێ رەوا دکەن. ئەو ب داخویانی و ھەلویستێن خوە، داگیرکەرییێ مەشرووع دبینن.

گشتپرسییا سەرخوەبوونا کوردستانێ خەتەکە و بەردەوامە

کوردبوونا راستین و ئێکەتیا نەتەوەیی یا راست خوەدی دەرکەتنا خەتا گشتپرسییێ یە. کوردایەتییا رەسەن د راستییا گشتپرسییێ دا ڤەشارتییە. دگەل کوردەکی نە دگەل  گشتپرسییێ، ئێکەتییا نەتەوەیی ناهێتە چێکرن. کەسێن کو ب بەردەوامی دبێژن کو ئەم ئێکەتییا نەتەوەیی دخازین، دڤێت بەری ھەر تشتەکێ روونکرنەکێ ل سەر دژایەتیکرن و رەخنەکرنا گشتپرسییێ بدەنە گەلێ کورد.

گشتپرسی نە تنێ دەنگدانە، گشتپرسی پێڤاژۆیەکە بەر ب سەرخوەبوونێ ڤە دچیت و بەردەوامە و دێ بەردەوام ژی بیت.

 گشتپرسی دەنگێ کوردێ ئازادە، یێن کو دەنگێ خوە تەڤلی ڤی دەنگی نەکەن بلا بزانن کو بەرمایێ شوورێ لۆزانێ نە. وان شەربەتا داگیرکەرییێ ڤەخواریە. یێن کو دەنگێ خوە تەڤلی دەنگێ گشتپرسییێ نەکەن ئەو دێ بنە ئامیرەک د دەستێ داگیرکەرییا ترک، عەرەب و فارسان دا.