گەلۆ پەکەکە ژ بۆ کوشتنا (مرنا) سڤیلان عاجز دبیت؟
وەک تێ زانین دەولەتا کۆلۆنیالیستا ترک گرێدایی ھەبوونا پەکەکێ ل ھەرێما فەدرال یا کوردستانێ ب دەهان سالانە کو ئۆپەراسیۆنا ئەنجام ددەت. د وان ئۆپەراسیۆنان دا گەلەک گوندێن کوردستانێ و گوندیێن کوردستانێ زیانان دبینن و گوندیێن سڤیل تێنە کوشتن.
پەکەکە ڤێ خەتەریێ نابینیت و کوردان ناپارێزیت. ژ بۆ کو گوند و گوندیێن کوردستانێ زیانان ببنن ژ بۆنا وان زێدەتر مەترسیێ چێ دکەت.
چ دەما ژی دلێ پەکەکێ ب گوندیێن کوردیێن ژ ئالیێ دەولەتا ترک ڤە ھاتنە کوشتن نەسۆتیە. ژ بۆنا وان داخویانیەک دیار نەکریە. ھەتا کوشتنا سڤیلان ئەو کەیفخوەش کریە. ڤێ مژارە ل ھەمبەر بەرپرسیارێن حکوومەتا فەدەرالا کوردستانێ بکارئینایە.
ل چەند رۆژ بەرێ پەکەکێ، جارا یەکەمینە کو پشتی ئۆپەراسیۆنا دەولەتا ترک ل ھەرێما فەدەرالا کوردستانێ ژ بۆنا کوشتنا سڤیلەکێ بەلاڤۆکەک بەلاڤ کر. د بەلاڤۆکێ دا عاجزیا خوە ژ بۆنا مرنا سڤیلەکی نیشان دا. دیار کر کو دێ تۆلا وی سڤیلی، ژ دەولەتا ترک ڤەکەن.
دەما کو ئەڤ نووچەیە د چاپەمەنیا پەکەکێ و چاپەمەنیا کوردی دا ھاتیە بەلاڤ کرن، چ کەسەکی باوەر ب ڤێ یەکێ نەکر. ئەڤ نووچەیە ژ بۆ ھەر کوردەکێ گەلەک سەیر و غەریب بوو. ژبەرکو ژ بۆ پەکەکێ کوشتنا سڤیلان گەلەک گرنگ نینە. لەورا وێ ب خوە ب ھەزاران سڤیل کوشتنە.
ئەم بنێرین کو دیپلۆم و جەرباندنا پەکەکێ د ڤێ مژارا ئەساسی دا چیە.
پەکەکێ ل سەر بنیاتێ کو دژمناتیا کوردان بکەت ئاڤا بوو. دەولەتا کۆلۆنیالستیا ترک ژ بۆ کو کوردان ژناڤ ببەت، ستراتەژیەکا نوو مەشاند. د ناڤا کوردان دا، ژ بۆ کو کوردان ژ دەولەتا کوردستانێ دور بێخیت و تەڤگەرا نەتەوەیی یا کوردستانێ تەسفیە بکەت، ل سەر ناڤێ کوردان پەکەکە ئاڤا کر.
لەوما ژی پشتی کو پەکەکە ئاڤا بووی، کوردستانی و نەتەوەیا کورد ب گشتی وەک دژمن راگەهاند. کوردستانی بوون؟ سەرۆک عەشیرێن کوردستانێ بوون. میر و بەگێن کوردستانێ بوون. ئاغایێن کوردستانێ بوون. شێخێن کوردستانێ بوون. مەلایێن کوردستانێ بوون. گوندیێن کوردستانێ بوون. خوەندەڤانێن کوردستانێ بوون. ژن و کال-پیرێن کوردستانێ بوون. پارتی و رێخستنێن کوردستانێ بوون. کوردپەروەرێن کوردستانێ بوون. عەشیرەتێن کوردستانێ بوون. ئۆل و مەزھەبێن جودایێن ل کوردستانێ بوون.
ھیلوان: پەکەکێ ب هاندانا دەولەتا ترک د دەستپێکێ ل ھیلوانێ ل ھەمبەری گەلێ کورد و سڤیلان دەست ب شەری کر. ژ بۆ عەشیرەتا تویسوزان ل دژی عەشیرەتا سلەیمانیان بوو هاریکار و شەر کر. د ڤی شەری دا ب دەھان کەسێن سڤیل، سەرۆک عەشیر، بەرپرسێن جڤاتێ و کوردپەروەر ژ لایێ پەکەکێ ڤە ھاتنە کوشتن. ئەڤ کەسە ب گشتی سڤیل بوون و چەکدار نە بوون.
سیوەرەگ: پەکەکێ، ل سیوەرەگێ ل ھەمبەری محەمەد بووجاک چالاکیەک ل دارخست. محەمەد بووجاک سەرۆکێ عەشیرەتا بووجاخان بوو و د ھەماندەم دا پارلامەنتەرێ پارتیا عەدالەت بوو. سیوەرەگ ب ئاوایەکی ئۆتۆنۆمی بوو. ھێزێن دەولەتێ زێدە نەدکارین بووجاخان کۆنترۆل بکەن.
پەکەکێ ل سەر داخوازا دەولەتا ترک دخواست دو تشتان بکەتە ئارمانج. یەک ئارمانجا پەکەکێ ئەو بوو کو ھێزێن ھەرێمی یێن کورد تەسفیە بکەت. بووجاخیێن ئۆتۆنۆم تەسفیە بکەت. ئارمانجا دویەمین ژی، ل سیوەرەگێ کو تەڤگەرا نەتەوەیی، پارتی و رێخستنێن نەتەوەیی یێن کوردستانێ خورت بوون، دخواست وان تەسفیە بکەت.
لەوما ژی د ناڤ گەل و عەشیرەتان دا دژاتی و دژمناتی دەرخست. ل دژی عەشیرەتا بووجاخان پشترگریا عەشیرەتا کروار کر. شەرێ وان د سالا 1979ێ دا دەست پێ کر، ھەتا کۆدەتایا لەشکەری یا 12ێ ئیلۆنا 1980یێ بەدەوام بوو. د ڤی شەری دا 1000 سڤیلێن کورد زێدەتر ھاتنە کوشتن. گەلەک کوردپەروەر و ئەندامێن پارتی و رێخستنێن کوردستانێ ھاتنە کوشتن. ئەو شەرێ ب دەستێ پەکەکێ ھاتیە ل دارخستن. ژ بۆ سیوەرەگێ کارەساتەکا مەزن چێکر. د ناڤ سالەکێ دا 30 هەزار کوردان سیوەرەگ تەرک کر و چوون د شەرتێن گەلەک زەحمەت دا ل باژارێن دی یێن وەکی دیاربەکرێ و ئەدانەیێ نیشتەجی بوون. سیوەرەگ ڤالا بوو.
ل سیوەرەگێ کەسێن ھاتینە کوشتن چەکدار نەبوون، سڤیل بوون
نسەیبین-سەرێکانیێ-گەلەک دەڤەرێن دی یێن کوردستانێ: پەکەکە ل گەلەک باژارێن دی یێن کوردستانێ ژی بوو سەدەم کو گەلەک سڤیل بێنە کوشتن. ل نسەیبینێ و سەرێکانیێ ڤێ تابلۆیێ رەوشەکا گەلەک تراژدیک نشان دا. پەکەک د ھەماندەم دا ل وان باژاران ل دژی کوکێ ژی شەر و کوشتن بەردەوام کر.
پەکەکێ ل نسەیبینێ دژیاتیا عەشیرەتان ژی کور کر. بوو ھەڤالبەندا عەشیرەتا ھەمۆیان و ئێریشی عەشیرەتا ئۆمەریان کر. ژبەرکو د ھەماندەم دا عەشیرەتا عۆمەریان ب ئاوایەکێ گشتی پشتەڤانێ KUKێ بوو. پەکەکێ ئەو شەر د ھەماندەم دا ل دژی KUKێ ئەنجام دا و ب دەھان کوردپەروەر کوشتن.
د وان ئێریشێن پەکەکێ دا گەلەک کوردپەوەر و کوردێن سڤیل ھاتنە کوشتن. ب ھەزاران کوردان ژی باژارێن خوە تەرک کرن، چوونە باژارێن ترکان یێن مەزن نیشتەجی بوون.
ئەو کۆمکوژیێن سڤیلیا کو پەکەکێ ھەتا 12 ئیلۆنا 1980یێ ئەنجام دای:
پەکەکێ، سەرۆکێ تەڤگەرا کاوا فەرید ئووزوون شەھید کر، ئەو کەسەکێ چەکدار نەبوو، سڤیل بوو.
پەکەکێ ئەندامێ ریا ئازادی PSKT مستەفا چاملبەل کوشت، ئەو کەسەکێ چەکدار نەبوو سڤیل بوو.
پەکەکێ گەلەک ئەندام و بەرپرسێن کوکێ کووشتن، ئەو چەکدار نەبوون، سڤیل بوون.
پەکەکێ،ئەندامێن DDKDێ کوشتن، ئەو ژی چەکدار نەبوون، سڤیل بوون.
پەکەکێ، ئەندام و بەرپرسیارێن تەڤگەرا تێکۆشینێ کوشتن، ئەو ژی نە چەکدار بوون، سڤیل بوون.
پەکەکێ، هەموو ئەندام و بەرپرسیارێن تەڤگەرا پێنج پارچاجیان کوشتن، ئەو ژی سڤیل بوون، نە چەکدار بوون.
پەکەکێ، ئاغا، سەرۆک عەشیر و مختار کوشتن، ئەو نە چەکدار بوون، سڤیل بوون.
پەکەکێ ژ گەلەک پارتی و رێخستنێن شۆرەشگەریێن ترکان ئەندام و بەرپرسیار کووشتن، ئەو ژی نە چەکدار بوون، سڤیل بوون.
پەکەکێ ب ھەزاران مخالفێن خوە کوشتن. ئەو ژی چەکدار نەبوون، سڤیل بوون.
ھەژمارا سڤیلێن کو ب دەستێ پەکەکێ هاتینە کوشتن بێ سنۆرە.
پەکەکێ، پشتی سالێن 1980یێ ژی دەست ژ کوشتنا سڤیلان بەرنەدا، گەلەک کوردێن سڤیل کوشتن.
د شەرێ خەندەکان دا ب ھەزاران سڤیل کوشتن و دانە کووشتن.
گەلەک ئاشکەرا گۆت کو ئەم دێ مالباتێن پارێزڤانێن گوندا ژناڤ بەین. لەوما ژی ل ھەمبەری وان کۆمکوژیەکا سڤیلا پێک ئانی.
پشتی کو دەست ب شەرێ چەکداری کری زارۆک، ژن، پیر و کالێن کورد کوشتن. کۆمکوژیێن مەزن چێکرن.
پشتی سالێن 80یێ پەکەکێ ل ھەموو بەشێن کوردستانێ سڤیل کوشتن.
نها سڤیلان ل هەرێما فەدەرالا کوردستانێ دکوژیت. گوندیان و زارۆکێن وان درەڤینیت و دکوژیت.
ل شەنگالێ سڤیلان دژکوژیت. ل گۆر لێکۆلینەکێ زارۆکێن شەنگالی یێن ژ ئالیێ پەکەکێ ڤە ھاتینە رەڤاندن و بوونە لەشکەر، ژ یێن داعشێ رەڤاندین زێدەترن.
پەکەکە تەنێ سڤیلان ناکوژیت، د ھەماندەم دا وان ئیشکەنجە ژی دکەت.
پەکەکێ ل رۆژئاڤایێ کوردستانێ سڤیلان دگریت ە ھەپس دکەت و ئێشکەنجە دکەت. سڤیلان دکوژیت.
ئەڤ تابلۆیە دیار دکەت کو پەکەکە کوژەرا کوردان و مرۆڤانە. رێخستنەکا فاشیست، بەربەری و ھۆڤە.
پەکەکە ب ڤی رۆلێ خوەیێ بەربەری و ھۆڤانە ھەگەر کوشتنا سڤیلەکێ پرۆتەستۆ بکەت، بوویەرەکا گەلەک سەیر و غەریبە.
ئەڤ پرۆتەستۆیە ل بەژنا پەکەکێ ناهێت.
ئەڤە دو روویی یا پەکەکێ دیار دکەت.
ئەڤ چەندە کوژەربوونا پەکەکێ و کۆمکوژیێن پەکەکێ نا ڤەشێریت.
لەورا وەک من ل رێزێن سەری دیار کری و ب سالانە کو دنڤیسم ب دەھان ھەزاران کورد ژ لایێ پەکەکێ ڤە ھاتینە کوشتن، تێن زانین و د نڤیسینان دا دوبارە دهێنە ڤەگێراندن و نڤیسین.
ئەنقەرە – قۆسەر: 20/8/2021
