رۆژا ئەینیا دەرباسبوویی ژ ئالیێ سیھا (فرۆکەیێن بێ فرۆکەڤان)یێن گرێدایی ئارتێشا ترکیا ل دژی کامپا مەخموورێ ئێریشەک ھاتبوو ئەنجام دان. ئێریش د ھەمان دەمێ دا ل دو قادێن وەکی سەرشۆکێ، د ناڤبەرا چار خانیێن کو کادرێن پەکەکێ لێ دمان پێکھات و چ زیانێن جانی چێنەببوون. پشتی چالاکیێ، ل سەر ناڤێ پەکەکێ و وارگەھا مەخموورێ داخویانیەک ھاتە بەلاڤکرن. د ڤێ داخویانیێ دا، وەکی ھەر جارێ، پەدەکە ھاتە تاوانبار کرن. یەک ژ کەسێن کو ئەڤ داخویانیە دای ئەندامێ ھەڤسەرۆکێ مەجلیسا گەل یا مەخموورێ حەجی کاچان بوو.

حەجی کاچان چ گۆت؟

حەجی کاچان، د ھەڤپەیڤینا خوەیا کو د رۆژنامەیا ئۆزگوور پۆلیتیکا دا ھاتیە بەلاڤکرن دا گۆت کو “بەرپرسیاری و ھەڤکاریا نەتەوەیێن یەکبوویی، ئیراقێ و ب تایبەتی ژی پەدەکێ د ھەموو ئێریشێن کو پێشەرۆژێ دا بھێنە کرن دا ھەیە.” د ڤان سالێن داوی دا، گۆتنێن حەجی کاچان ب گۆتنێن پەکەکێ، کو یەکانە ئارمانجا وان دژمناتیا پەدەکێ یە، ل ھەڤ تێن. دەما کو نەتەوەیێن یەکبوویی و دەولەتا ئیراقێ ل کامپا حەجی کاچان لێ بەرپرسیار بوون، و ھەر چەند بەرپرسیاریا فەرمی یا پەدەکێ ل ھەمبەر کامپێ نەبیت ژی، ھەول دا کو پەدەکێ بکەتە ئەنجامدەرێ تاوانێ. داخویانیێن ب ڤی رەنگی د مەدیایا پەکەکێ دا وەکی ستێرک تیڤی و رۆژ نیوس و مالپەرێن دی دا ھاتنە بەلاڤکرن.

لێ بەلێ، د راستیێ دا، میکانیزمەکا زانیاری و ئیستیخباراتی یا گەلەک جێگیر ل کامپا مەخموور کار دکەت، کو ب چ رەنگا پەیوەندی لگەل پەدەکێ دا نینە. ھندەک بوویەر دهێنە ڤەشارتن، ھندەک ژی خەلەت تێنە راگھاندن. یەک ژ وان بوویەران ئەوە یا ل سەر بەرپرسێ کامپێ کو گەریلایەک کەڤنە و ژ بۆ پەکەکێ گرنگە روودای، ئەوژی بوویەرا در. حسێنە.

بوویەرا در. حسێن چیە؟

د 6ێ خزیرانێ دا فرۆکەیێن بێ فرۆکەڤان یێن ئارتێشا ترکیا ئێریش کرە سەر کامپا مەخموورێ. دەربارێ ئێریشێ دا ب هیچ رەنگەکێ ژ لایێ پەکەکێ ڤە چ داخویانی نەھاتنە دایین. تەنێ مەجلیسا گەلا مەخموورێ داخویانی دا و گۆت کو بریندار ھەنە. لێ بوویەر نە وەکو کو ھاتیە ڤەگۆتن بوو. د بوویەرێ دا کەسایەتیەکێ کو کێم د ھاتە ناسکرن لێ ژ بۆ پەکەکێ گەلەک گرنگ ھاتە ئارمانجکرن، ئەو ژی در. حسێن ئانکو سەلمان بۆزکر بوو.

در حسێن وەکی ناڤەکی گرنگ دهێتە ناسین، کو خوەندەکارێ فاکولتەیا پزشکی یا زانینگەھا دیجلەیێ بوو، د سالا 1993یێ دا تەڤلی پەکەکێ بوو و پاشێ ھەم ل ترکیێ ھەم ژی ل ئەورووپایێ تەڤلی کارێن رێخستنێ ببوو. ب راستەراست خەباتێن جەمیل بایک یێن ل سەر خەتا سلێمانی و کەرکووکێ دمەشاندن و ھەمان دەم در. حسێن، کارێن ئابۆری یێن ل دەڤەرا شنگالێ ژی ئەنجام ددان. ئانکو، وی د وارێن ئابۆری و دیپلۆماتیک دا گەلەک کار ب رێڤە دبرن، لێ ئەو نە سەرباز بوو. جەمیل بایک، ژ بەرکو کامپا مەخموورێ بوویە نەڤەندا ئیداری یا شاندن-ھاتن و چوونا قەندیل، سلێمانی، کەرکووک، شنگالێ، لەوما ژی ئەو وەکی بەرپرسێ کامپێ وەزیفەدارکر. پشتی گەھشتنا وی یا مەخموورێ د ناڤا 10 رۆژان دا، ئەو ژ لایێ فرۆکەیێن بێ فرۆکەڤان یێن ترکیا ڤە دهێتە ئارمانجکرن. پەکەکە و شاخێن وێ دیسا وەکو ھەرجار پەدەکە تەوانبار کر و گۆت ھوون ژ مرنان بەرپرسیارن. لێ بەلێ، راستی گەلەک جودا بوو.

ئەڤ بوویەرا در. حسێن سێ گەنجێن مەخمووری یێن کو د کامپێ دا دژییان پلان کر بوو. جھێ در. حسێن، ڤان گەنجا دا بوو ترکان و فرۆکەیێن بێ فرۆکەڤان چالاکی ئەنجام دابوو. ئەڤ ھەرسێ کەسە خەباتکارێن پەکەکێ بوون و ھەردەم لگەل رێڤەبرێ کامپێ دا کار دکر. ئەم ڤان ناڤان ژ بەر مالباتێن وان بەلاڤ ناکەین. گەر پێویست بیت، ئەم دکارین پەیوەندیێن وان لگەل رێڤەبرێن پەکەکێ و خوە لگەل رێڤەبرێن ژن دا ئاشکەرا بکەین.

یەک ژ ڤان کەسان  ھەردەم دچوو ترکیێ و دھات. ژ گوندەکێ قلابانێ یە. سالەک بەرێ ل کامپێ ھاتە گرتن و راگھاند کو پەیوەندیێن وی لگەل دەولەتا ترک دا ھەنە. د ھەڤدیتنا دادگەھێ و پلاتفۆرما ل وارگەھێ پێک ھاتی دا، بریارا بەردانا وی ھاتە دایین. رزا ئالتوون ب خوە فەرمان دا کو کەس دەستێ خوە نەکەتە ڤی گەنجی. گەلۆ بۆچی رزا ئالتوون خواست کەسەکێ کو سیخوری ژ بۆی ترکان کریە بهێتە ئازادکرن؟

د دەربارێ ڤێ مژارێ دا پەکەکێ چ داخویانیەک ژ بۆ رایا گشتی و گەلـێ مەخموورێ نەدا. پەکەکێ دیسا پارتیا دەمۆکراتا کوردستانێ ب ڤێ بوویەرێ تاوانبار کر. حەجی کاچان دیسا دەرکەتبوو و پەدەکە تاوانبار کربوو. لێ بەلێ، دەما کو ئەم بەرێ خوە ددەینە ناڤەرۆکا بوویەرێ، ئەو تشتێ روودای هەموو ب وێ سۆسیۆلۆژییا کو پەکەکێ ئافراندی ڤە گرێدایی بوو.

گەنجێن مەخموورێ لەشکەریێ ژ بۆ ئارتێشا ترک دکەن

گەلێ مەخموور ئەو گەلە کو پشتی سالا 1994ێ ژ باکورێ کوردستانێ کۆچی باشوورێ کوردستانێ کرنە. ژ بەر ئەجیندایا سیاسی یا پەکەکێ رێگری ل ئاساییبوونا ژیانا کامپێ دهێتە کرن. لێ ب راستی، ژییانا پەنابەرێن وارگەھێ ئەو فێری ڤێ رەوشێ کرنە. ب راستی، ڤان مرۆڤان ژخوە رەوشا پەنابەریا خوە ژ زوویڤە وەندا کرنە. نھا، پرانیا مالباتێن ل کامپێ چوونە ترکیایێ و ناسنامەیێن خوە وەرگرتنە. ھەیا زارۆکێن ل ماخموورێ ژدایک بوونە ژی ل نفووسا ترکیایێ ھاتنە تۆمارکرن. پرانیا ڤان گەنجان چوونە لەشکەرییا دەولەتا ترک کریە و ڤەگەرییانە کامپێ. گەلەکان ژی لەشکەریا خوە ب پارا کریە. ل مەخموورێ دەستێ کێ ل کورکا کێ دایە نە دییارە.

ھەر رۆژ، ل بەر دەریێ کۆنسۆلخانەیا ترکا ل ھەولێرێ، ب دەھان مەخمووری ل بەندێ نە کو دانووستاندنان بکەن، پاساپۆرتێن دەمکی وەرگرن، ناڤێن زارۆکێن خوەیێن نوو تۆمار بکەن.

باندۆرا پەکەکێ ل سەر کامپێ

ب راستی، کامپا مەخموورێ ژ سالا 1994ێ هێرڤە د ناڤا گەریلا دایە. لێ بەلێ پشتی ئێریشێن داعشێ یێن سالا 2014ێ، پەکەکێ ژ بۆ کو ل شنگالێ ھەتا خانەقینێ، کو ژێرا دهێتە گۆتن کەمبەرا ناڤین، ل ھەرێما مەخموورێ گەلەک ھێزێن لەشکەری ھاتنە بجیھ کرن. ئەڤ ھەژمارە ل دۆرا 300 کەسا دهێنە تەخمینکرن. وەکی دی، کامپا پەکەکێ ژ بۆ کادرۆیێن خوە و ھێزێن خوەپاراستنێ یێن کو ژ ترکیایێ ئانینە ژی وەکی قادا پەروەردەھیێ دهێتە بکارئانین. ژ بەر ڤێ یەکێ وارگەھ ژ واتەیا وێ ھاتە دوورخستن، لێ دخوازن کو ھەر کەس مینا پەنابەرەکێ بهێتە دیتن.

 دەولەتا ترکا کو دخواست ب ھەر ئاوایی مەخموور بهێتە بەلاڤ کرن، ب ڤێ بەهانەیێ و سەدەمێ ئێریشی کامپێ دکەت.

 کامپا ماخموور سیفەتێ کامپا پەنابەران ژ دەست دا.

نەتەوەیێن یەکبوویی ژ بەر کارووبارێ پەکەکێ یێن ل کامپا مەخموورێ و ژ بەر کو پرانیا خەلکێ دچوون و دھاتنە ترکیێ، ژ کامپا مەخموورێ ڤەکێشیا. ھەموو سازیێن ئیراقێ دزانن کو کامپا مەخموورێ تەنێ ژ بۆ ئەجیندایێن سیاسی یێن پەکەکێ دهێتە بکارئانین. دەولەتا ئیراقێ ژ ھەموویان پتر ڤێ یەکێ دزانیت، لێ ژ بەر ئەنیا شیعا و تێکلیێن خوە یێن پەکەکێ نکاریت تشتەکێ بێژیت. د ئەنجامێ دا وارگەھ دهێتە بۆمبەباران کرن. پەکەکە گەلەک کەیفخوەشە کو ژ ڤێ تەقینێ ژ بۆ خوە مادەیێن پرۆپاگاندایێ بدەست خستن.

دکارین ببێژین کو کامپا مەخموورێ دەمەک درێژە وەکی مەرتالێ زندی دهێتە بکارئانین. کەسێن وەکی حەجی کاچان ئایا سەرۆکێ مەجلیسا گەلە، ژ ڤێ گەلەک باش مفا وەردگریت. ب پیچەکا ھەولدانا، ب چەند ئاخافتنێن دژی پەدەکێ کرن، ژ بۆ وان دبیتە دەرگەھێ دەرفەتێن ئابۆری. ژ بەر ڤێ یەکێ، ئەو د دەربارێ بەرژەوەندیێن گەل دا داخویانیان نادەن. ئەو پرسگرێکێن راستین یێن کامپێ ئاشکەرا ناکەن. تشتا سەرەکی کو پیدڤییاتیا کامپا مەخموورێ پێ ھەی ئەڤەیە کو خوە ژ ناڤەندا ئەجیندایا پەکەکێ یا سیاسی و لەشکەری دەربێخیت و خوە نەکەتە سەربازەکێ ھێسان کو ژ بۆ ھەر دەڤەرەکێ ڤە بھێتە کێشان.