دارا بلەک
د ڤان دەمێن داوییێ دا گۆتوبێژکرنا ھلبژارتنێن پێشوەخت ل ترکیا و باکورێ کوردستانێ د سەرێ رۆژئاڤا سیاسی دایە. تایبەتی پشتی سەردانا شاندا جەهەپێ بۆ باشوورێ کوردستانێ و داخوویانیێن بەرپرسێن جەهەپێ د ڤی واری دا دایین، بۆ سەدەمەک جارەکا دی ب ئاوایەکێ پرسا کوردا بهێتە مناقەشەکرن. ھەر ئالیەکێ سیاسی ل ترکیا ھەدەپە ژی د ناڤ دا تشتێن جودا دبێژن. لێ داویێ دا ھەموو دگەھن ئەنجامەک ھەڤبەش. واتە گەلەک جودابوون د ناڤا دیتنێن وان دا د دەربارێ پرسا کوردا دا نینە.
کلچدارئۆغلو دبێژیت موخاتابێن مە نە رێخستنێن نە یاسایی نە، ئەم ل گەل رێخستنێن یاسایی ڤێ پرسێ چارەسەر دکەین. موخاتابێ مە ھەدەپەیە و ئەڤ پرسە د پارلەمەنتۆیێ دا دهێتە چارەسەرکرن.
ژ ئالیەکێ دی ڤە پارلەمەنتەرێ وانێ و ھەڤسەرۆکێ بەرێ یێ ھەدەپێ سەزا تەمەلی بەرسڤا جەهەپێ ددەت و دبێژیت ھەدەپە تەنێ زەمینەکێ ژ بۆ چارەسەریا پرسا کورد ئامادا دکەت، لێ موخاتابێ ڤێ پرسێ ئیمرالیە. ھەڤسەرۆکێ بەرێ یێ ھەدەپێ دەمیرتاش ژی داخوویانیا ددەت و دبێژیت، موخاتاب ھەدەپەیە و ھەموو پرسگرێکێن ترکیا د ناڤ دا پرسا کوردا ژی ھەموو د پارلەمتۆیا ترکیا دا تێنە چارەسەر کرن.
ھەری داوی ھەڤسەرۆکێ ھەدەپێ متحەت سانجار ئاخڤی و دلێ کەسەکێ نەهێلا و دا خویاکرن چارەسەری د پارلەمەنتۆیێ دایە، لێ ئیمرالی ژی ناڤەندەکا گرنگە ژ بۆ چارەسەریا ڤێ پرسێ.
نھا د راستیا خوە دا ھەدەپە ھەتا چ رادەیێ ژ دەرڤەیێ ئیرادا ئیمرالیێ دکاریت تەڤبگەریت؟ یەک رێ ھەیە کو ھەدەپە بکاریت ل ھمبەر ئیمرالیێ تەڤبگەریت، ئەو ژی فەرمانا قەندیلێ یە. وەک کورد گەرەکە ئەم خوە نەخاپینن و راستیا خوە ببینن. ھەدەپە ژ بۆ چارەسەریا پرسگرێکا کوردا چ دبێژیت؟ د ڤێ چارچۆڤەیێ دا چ پرۆژەیێن ھەدەپێ ھەنە؟ بلا بەرپرسەکێ ھەدەپێ بکاریت رابیت ب ئاوایەک ڤەکری چارەسەریا کو ئەو دفکرن ژ بۆ پرسگرێکا کوردا زەلال بکەت.
ل ھەموو بەشێن کوردستانێ ل باکورێ کوردستانێ ژی پرسگرێکا کورد پرسەک نەتەوییە و پرسا ملەتەکێ یە. ئەگەر کورد ب ئیرادا خوە نەبنە خوەدی ستاتوویەکێ و ئەو ب خوە بریارا چارەنووسا خوە نەدەن، تو ئالیێن سیاسی کو ل ھمبەر دەستکەفتیێن نەتەوی تەڤدگەرن، نکارن تەمسیلا کوردا بکەن و پرسگرێکا کوردا چارەسەر بکەن. ھەدەپە دخوازیت کوردا د ناڤا ترکیێ دا ئاسمیلە بکەت. ژ خوە ئەو وەک پارتیەکا ترکیا کار دکەت. ڤێ یەکێ ڤەکری دبێژن. پرسا کوردا نە ب “دەمۆکراتکرنا” ترکیا ڤە گرێدایە. راستە ل ترکیا دەمۆکرسیەک راستەقێنە ل گۆرا پرەنسیبێن دەمۆکراسیا وەلاتێن رۆژئاڤا پێک بهێت، ژ بۆ کوردا دەستکەفتیەک مەزنە و دبیتە زەمینەک کو کورد بکارن ب میتۆدێن دەمۆکرات دۆزا مافێن خوە یێن نەتەوی بکەن. کورد ملەتەکن، وەلاتێ وان کوردستانە و بندەستن. ژ بۆ کو پرسا کوردا بهێتە چارەسەرکرن دڤێت کورد ل سەر ئاخا خوە بکارن بریارا چارەنووسا خوە بدەن.
تشتا کو نھا دهێتە گۆتوبێژ کرن ب ناڤێ “پێڤاژۆیا چارەسەریێ” ھاتە جەرباندن. حکوومەتا ئاکەپێ جەسارەتەک مەزن دا نیشاندان ل گەل پەکەکێ ھەڤدیتن کرن. ھەدەپە ب خوە ژی وەک پرۆژەیەکا ڤێ پێڤاژۆیێ ب بریارا دەزگەھێن دەولەتێ و ئۆجالان ھاتە دامەزراندن. ھەموو ھەڤدیتن ل گەل ئۆجالان دھاتنە کرن ھەیەتا ھەدەپێ ژی دچوو ئیمرالیێ تەڤلی ڤان جڤینا دبوو. دەزگەھێن دەولەتێ ل ئۆسلۆ ل گەل پەکەکێ روونشتن و گۆتوبێژ کرن. ھەدەپە تەنێ وەکو قاسدەکێ د ڤێ پێڤاژۆیێ دا رۆل گێرا. ھەیئەتێن ھەدەپێ ناڤبەرا ئیمرالی و قەندلێ دا دچوون و دھاتن. یانی ھەدەپە نە ناڤەندا بریارێ یە. لێ ئەو پێڤاژۆ نەچوو سەری. ئەنجاما پێڤاژۆیێ جاردەکا دی بوو شەر و نەخوەشی و سیاسەتا خەندەکان و گەلەک باژارێن کوردستانێ پێ ھاتنە ویران کرن.
سیاسەتا “براتیا گەلان” سلۆگانەک بنگەھین یا ھەدەپێ یە. ئەڤە د بنگەھێ خوە دا سلۆگانا چەپێن نەتەوی ل ترکیایە ژی. نابیت د بن ناڤێ سیاسەتا ‘براتیا گەلان” دا نەتەوەیەک بهێتە ژ ناڤبرن. راستە کەسەک نە ل دژێ براتیا گەلانە. لێ چ تشتێ برایێن مرۆڤ ھەبە پێدڤیە مرۆڤی ب خوە ژی ھەبیت. دەولەتا وان ھەیە لێ مە دەولەت نینە، زمانێ وان فەرمییە یێ مە نە فەرمییە، ئەو ب زمانێ خوە پەروەردە دبن ژ بۆ مە قەدەغەیە. وان ئالا ھەیە، ئالایێ مە قەدەغەیە. رۆژانە ژ بەر کو ئەم کوردین دبینە ئارمانجا نژادپەرەستان لێ تو جارا ژ بەر کو ئەو ترکن کەسەکێ ئێریشێ وان نەکریە. ب کورتی و کورمانجی چ مافێ ترکان ھەیە بلایێ کوردا ژی ھەبیت ئەم برایێن ھەڤ یێن باشین، کەسەک وەک کوردا براتیێ و وەکھەڤیێ ناخوازیت. کورد ژ ھەرکەسەکێ پێتر پیدڤی دەمۆکراسیێ نە.
ژ بۆ چارەسەریا کو نھا دهێتە گۆتوبێژ کرن تەنێ کورد تێنە خاپاندن.
چ مافێ ملەتەکێ ل رۆژھلاتا ناڤین دا ھەبیت ئەم کورد ژی خوەدیێ ھەمان مافی نە.
ل ترکیا ھەتا کو دەستوورێ ھەیی د رۆژەڤێ دا بیت بلا کەسەک نە بەحسا دەمۆکراسیێ، نە بەحسا وەکھەڤیێ و نە ژی بەحسا چارەسەریا پرسا کوردا بکەت. ئەوێن کو بەحسا پرسا کوردا دکەن بلا د سەری دا گۆتارا دەستپێکا دەستوورا بنگەھین یا ترکیا بگوھەرن یان ژی گوھەرتنا وێ ژ بۆ خوە بکەنە ئارمانج، دێ ھنگی پیچەکێ ژی بیت باوەریێ دەنە کوردا.
22/9/2021