زەینەب جەلالییان کەچا ژ رۆژھلاتێ کوردستانێ ئەڤ 15 سالن د گرتیگەھێن رەژیما ئیرانێ دا دهێتە راگرتن. زیندانێن ل ھەر دەرێ خرابن. د سیستەمەک کۆلۆنیال و پاشڤەروویا وەکە ئیرانێ دا، زیندانیبوونا ژنێ ھێژ خەرابترە.
زەینەب جەلالییان دناڤا ژیانەکا زەحمەت دا ژییایە. زەینەب جەلالییان د سالا 1982یێ دا ل باژارێ «ماکوو»یێ رۆژھلاتێ کوردستانێ ژ داییک بوویە، د سالا 1995ێ دا تەڤلی ناڤا رێزێن پەکەکێ بوویە. جەلالییان کو ب سالان گەریلا بوو، پشترا شاندن خەباتا رێخستنا پەکەکێ یا رۆژھلاتێ کوردستانێ یا ب ناڤێ پەژاکێ. جەلالییان ژ بۆ خەباتێن جەماوەری شاندبوون باژارێ کرمانشانێ، د سالا 2007ێ دا ھاتبوو گرتن. د ھەمان سالێ دا ب سزایێ سێدارەدانێ ھاتە حوکم کرن و پشترا ژی ئەڤ سزایە بۆ سزایێ موئەبەد ھات گوھارتن.
زەینەب جەلالییان د تەمەنێ 13 سالیا خوە دا تەڤلی پەکەکێ بوو و د 25 سالیا خوە دا سزایێ دارڤەکرنێ بۆ هاتە دەرکرن، چیرۆکا ژییانا زەینەبێ چیرۆکەکە کو دڤێت وەکی میناک بهێتە ڤەگێراندن. نە تەنێ ژ بەر کو ئەو ژنەکە کەتییە دەستێ کۆلۆنیالیستان دا، بەلکو ژ بەر ڤێ یەکێ کو ھامان دەم دا ئەو چاوا د دەستێ تەڤگەرا سیاسییا کو تەڤلی بووی “پەکەکێ” وەکی ئاموورەکێ پرۆپاگاندایێ دھێتە بکارئانین.
زەینەب جەلالییان دهێتە ئیستیسمارکرن؟
مەدیایا پەکەکێ سالێ چەند جاران بەحسا رەوشا زەینەب جەلالییان دکەت. ب تایبەتی ھەر سال بەریا مەھا ئادارێ رۆژا ژنێن کەدکارێن جیھانێ رەوشا جەلالییان د چاپەمەنیێ دا جھ دگریت. یان ژی ھەر دەما کو تێکلیێن پەکەکێ لگەل ئیرانێ دا دکەڤنە رۆژەڤێ و دهێتە رەخنە کرن، مەدیایا پەکەکێ زەینەب جەلالییان و ئەندامێن پەژاکێ یێن گرتی تێخیتە رۆژەڤێ.
ئیسال ژی پەکەکێ ژ بۆ زەینەب جەلالییان کەمپین دانە دەستپێکرن. ئەم ب نیەتا باش پشتگریێ ددەینە ڤێ کامپانیایێ، لێ ل پشت ڤێ کەمپینێ و راستیا زەینەب جەلالییان، راستییەکا جووداتر ھەیە.
مخابن ئێخسیرییا زەینەپ جەلالییان دهێتە ئیستیسمار کرن. بەری هەر تشتی زەینەب جەلالییان ب خوە دهێتە ئیستیسمارکرن. ل ئالیێ دی دەردۆرێن کو ژ رەوشا زەینەب جەلالییان ھەستیارن تێنە ئیستیسمارکرن. ژ بەر کو پرسگرێکا زەینەب جەلالییان ب چالاکیێن وەکە چێکرنا هاشتاگان ل سەر مەدیایا جڤاکی و ئاخافتنا دایکا جەلالییان چارەسەر نابیت. یێ کو ڤێ کێشەیا ھەستییار چارەسەر بکەت پەکەکە بخوەیە.
گەلێ کورد ژ ھەڤکاریا ستراتەژیکا پەکەکێ و ئیرانێ چ سوود وەردگریت؟
پەکەکێ د سالا 2010ێ دا پەیوەندیێن خوەیێن ستراتەژیک لگەل ئیرانێ دا نوو کرن. ئەڤە 11 سالن، ئانکو ژ بھارا عەرەبی هێرڤە، ئیران و پەکەکە ل چار پارچەیێن کوردستانێ بھەڤرا تەڤدگەرن. پەکەکە وەک ھێزەکا بەرگرییا ئەولەھیا ئیرانێ تەڤدگەریت و ناھێلیت کورد کو ل رۆژھلاتێ کوردستانێ د سەردەما ھەری دژوارا دیرۆکا خوە دا دەرباس دبیت، تەڤبگەرن. د رۆژێن ھەری دژوارێن ئیرانێ دا، پەکەکێ رێ ل بەر گەلێ رۆژھلاتێ کوردستانێ گرت و ھەتا نھا ژی بالا گەلێ رۆژھلاتێ کوردستانێ ددەتە جیھێن دن و رۆژەڤا وان سەختە دکەت. ئەڤ ھەڤکاریا ستراتەژیک ب کێری پەکەکێ ھات، لێ ئیرانێ پارییێ ھەری مەزن خوار. ئەم ھوورگولیێن ڤان ترشتان باس ناکەین. کەسێ کو سیاسەتا کورد ناس بکەت، دیرۆکا تێکلیێن پەکەکێ و ئیرانێ ژی دزانیت. لێ ئەم دێ پرسین: پەکەکێ ژ ڤێ یەکێ چ قازانج کر؟ کوردا ژ شریکاتیا ستراتەژیکا پەکەکێ-ئیرانێ چ قازانج کر؟ یا ھەری گرنگ ژی گەلێ رۆژھلاتێ کوردستانێ چ سوود ژێ وەرگرت؟
پەکەکێ ژ بۆ زەینەب جەلالییان چ ژ ئیرانێ خواست؟
گەلۆ کەسەک ھەیە کو بیژیتە مە کا کوردان ژ ئیرانێ چ ب دەست خوە خستیە؟ نەخێر، ئەڤە دەھ سالن پەکەکە ل سەر ناڤێ ئیرانێ ل سووریا، رۆژئاڤا، کەرکووک و شەنگالێ شەری دکەت، د ھەمان دەمێ دا جوانێن کورد ژ بۆ ئەجیندایێن ڤەشارتی یێن ئیرانێ شەری دکەن، چ بۆ بەھرا رۆژھلاتێ کوردستانێ؟ تشتەک نەبوو بەهرا وێ. بۆ میناک، ئەگەر پەکەکێ ب راستی ژ بەر زەینەب جەلالییان خەمگین با و بخواستبا رەوشا وێ باشتر بکەت، دکاری د چارچۆڤەیا ھەڤکاریا ستراتەژییا لگەل ئیرانێ دا داخوازا ئازادکرنا زەینەب جەلالییان بکەت، یان ژی ژ بەر پرسگرێکێن وێ یێن تەندورستی وێ ببەن گرتیگەھا مالێ. ھەکە ئەڤ یەک ژی پێک نەھات، دکارین داخوازا ڤەگوهاستنا وێ بۆ گرتیگەھەکا باشتر ل نێزیکی مالباتا وێ بکەن داکو لگەل مالباتا خوە دا پێتر ھەڤدیتنێ ئەنجام بدەت. لێ پەکەکێ ژ بۆ جەلالییان تشتەک ژ ئیرانێ نەخواست.
پەکەکێ ژ بۆ خوە ژ ئیرانێ چ داخواز کر؟
لێ پەکەکێ د ڤێ ھەیاما دەھ سالان دا ب دەھان رێڤەبەر ب تایبەت ناڤێن «سەبری ئۆک» و «رزا ئالتوون» ب ناسنامەیا ئیرانێ ژ تەھرانێ ب بالافران شاندنە شامێ. ب ناڤبەینکاریا ئیرانێ، رێڤەبەرێن پایەبلندێن ئیرانێ ل بەغدایێ ھەڤدیتن پێک ئانین. جەمیل بایک ل سەر سینۆرێ ئیرانێ و ل باژارێ سلێمانیێ د بن گارانتیا ئیستخباراتا ئیرانێ دا دژیت. «جەمیل بایک و مستافا قاراسوو» ب دەھان جاران ژ بۆ پرسگرێکێن تەندورستیێ و ھەڤدیتنان چوونە «ئورمیێ». د رێیا «کێلەشین و پێنجوینێ» دا ب تەنان چەک دانە پەکەکێ. ھەتا بھایێن گومرکێ یێن قاچاخچیێن سینۆر ژی ژ لایێ پەکەکێ و ئیرانێ ڤە ب ھەڤ را دھاتە دیارکرن. ژ بۆ چ ژ بۆ جەلالییان و گرتیێن دن پەکەکێ یەک گاڤ ژی نەئاڤێت؟ چما تشتەک ژ وان نەخواست؟ چما سەری ل ژنەکا وەک زەینەب موحەمەدی نەگرت کو تەنێ تاوانا وێ فێرکرنا زارۆکان ب زمانێ کوردی بوو؟
ژ بەر کو پەکەکێ هیچ داخوازەکا وەھا ژ ئیرانێ نینە. سەدەما ئەساسی یا کو پەکەکێ ل هیچ پارچەیەکێ هیچ دەستکەفتیێن کوردان ب دەستڤە نائینیت ئەڤەیە: پەکەکە ل سەر هیچ مێزەیەکا دیپلۆماتیک تشتەکێ ژ بۆ کوردان ناخوازیت. دیپلۆماسییا پەکەکێ دیپلۆماسییا حیزبییە، چ داخواز و تالەبییێن نەتەوی ناکەت.
داخوازێن پەکەکێ ژ بۆ کوردان ل سەر مێزەیا دیپلۆماسی چنە؟
دەما کو پەکەکە لگەل ئیرانێ دا دجڤەیت؛ ئەولەھیا رێڤەبران، بکارئانینا رحەت یا سنۆران، دەستیرییا گومرکێ و بکارئانینا بالافرگەھێ ژ بۆ رێڤەبەرێن خوە و ھتد… ھەمی ل سەر مێزێ نە. دەما کو ئەو لگەل ئیراقێ دا ھەڤدیتنێ دکەن نیقاشێ ل سەر مووچەیێ چەکداران، بکارئانینا بالافرگەھێ، چەک و پەرەیان دکەن. دەما کو لگەل ترکیێ دا ھەڤدیتنان دکەن ل سەر میزێ دانووستاندنێ نیقاشێ ل سەر زیندانیکرنا د مالێ دا بۆ ئۆجەلان، سیستەما دیمۆکراسی، خوارن و ڤەخوارنا ئۆجەلان و ھتد… دکەن. دەما کو بلگەل شامێ دا دجڤیت؛ ئەولەھیا سامانێن ل شامێ، دەرمانکرنا برینداران، بکارئانینا بالافرگەھێ، دەستوورا ڤەگوھەستنا پارەیان و ھتد… تێنە نیقاشکرن و بریاردان. پەکەکە د تو ھەڤدیتنان دا بەحسا مافێن کوردان یێن سیاسی و جڤاکی ناکەت. گەر ب راستی پەکەکێ ل سەر ناڤێ کوردان تشتەک بخواستبا، ئیرۆ نە زەینەب جەلالییان و نە ژی زەینەب محەمەدی نەدھاتنە بنچاڤکرن و زیندانی کرن. ل رۆژھلاتێ کوردستانێ کورد دا شێن د رەوشەکا گەلەک باشتر دا بژین. لێ پەیوەندیێن پەکەکێ و ئیرانێ نە ئەون کو بەرژەوەندیێن کوردان بپارێزن. ئەڤ پەیوەندیە د ناڤبەرا بەرژەوەندیێن دەولەتا ئیرانێ و بەرژەوەندیێن حیزبی یێن پەکەکێ دایە.
زەینەب جەلالییان ژ دو ئالییان ڤە گرتییە
مخابن ژ بەر ڤێ یەکێ زەینەب جەلالییان نە جارەکێ بەلکو دو جاران دیل هاتیە گرتن. ژ ئالیەکێ ڤە مەحکوومێ دەولەتا داگیرکەرا ئیرانێ یە، ل ئالیێ دن ژی ئاموورەکێ پرۆپاگاندایا پەکەکێ یە د گرتیگەھێ دا.
دەم ب دەم یەک-دو ئێریشێن ئیرانێ ب پیلانەکا ھەڤبەش، ل دژی پەژاکێ و گرتیێن پەژاکێ چێدبن. لێ ئەڤ ئێرشە تەنێ ژ بۆ ڤەشارتنا پەیوەندییێن ئیران و پەکەکێ تێنە بکارئانین. ئیران رێ ددەت گەلێ رۆژھلات کو ئەو بەر ب پەکەکێ ڤە بچن. ژ بەر کو ئیران پەکەکێ وەکو ھێزەکا خوە دبینیت و گوھێ پەکەکێ د دەستێ ئیرانێ دایە. پەکەکە ل سەر ناڤێ ئیرانێ گەلێ رۆژھلات کۆنترۆل دکەت.
د ئەنجامێ دا پەکەکە و ئیران دۆستێن ھەڤ یێن قەدیمن. جەمیل بایک د «دۆلا توو، قەلاچوولان و مێرگەپانێ» دا لگەل ئەندامێن ئیتلاعاتێ، ئیستیخباراتا ئیرانێ دا یاریا تاولێ دکەت. زارۆکێن کوردان یێن وەکە زەینەب جەلالییان ژی ژ بۆ ڤەشارتنا پەیوەندیا قرێژ ل گرتیگەھان تێنە ئیستیسمارکرن. ژ بۆ ڤێ ژی گەر ئەم دێ ژ بۆ زەینەب جەلالییان هاشتاگێ چێکەن، دڤێت بەریا ھەر تشتی ئەم بانگ ل پەکەکێ بکەین کو تلیا خوە ژ بۆ زەینەب جەلالییان ھلدەت و داوییێ ب پرۆپاگاندایا ئیستسمارکرنا زەینەب جەلالییان بینیت.
