چوونا پێشمەرگە بۆ کۆبانێ و ئەنجامێن کو ژ شۆرەشا رۆژھلات بێن دەرخستن

چوونا پێشمەرگە بۆ کۆبانێ و ئەنجامێن کو ژ شۆرەشا رۆژھلات بێن دەرخستن

رۆژا 29ێ جۆتمەھێ رۆژا چوونا ھێزێن پێشمەرگە بۆ کۆبانێ یە. و ئیسال هەشتەمین سالڤەگەرا ڤێ پێنگاڤا گرینگە. پێدڤییە ئەڤ پێنگاڤا دیرۆکی ژ بۆ کوردان ژ گەلەک زاوییان ڤە بهێتە نرخاندن. ب تایبەت ڤان رۆژێن کو گەلێ رۆژھلاتێ کوردستانێ دناڤا راپەرینێ دایە و هەموو ئالی ژی بانگا یەکیتییێ دکن پێدڤیە گەلەک دەرسا ژ پێنگاڤا کۆبانێ وەرگرین. د ئەنجامێ دا ھێزا کۆبانێ رزگارکری یەکتیا کوردان بوو. لێ ئەنجاما ڤێ یەکیتیێ چ بوو؟ لایەنێن سییاسی چ کرن؟ پێویستە جارەکا دی بهێت ببیرئانین. ژ بەر کو هندەک جاران حەسابێن سیاسی یێن کوور و خزمەتکرنا رۆژەڤا دژمن دکارە د بن نیقاش و بانگێن یەکیتیێ دا بێ کرن. ب راستی، ژ یەکیتیێ پتر دبە کو ئەنەرژیا دژمناتیێ دەربکەڤە ھۆلێ. وەرن ئەم پێڤاژۆیا کۆبانێ بینن بیرا خوە.

“ھەما هندە کۆبانێ بکەڤیت و دێ کەڤیت”

 د 13ێ ئیلۆنا 2014ێ دا چەتەیێن داعشێ ئێریشی گوندێن کۆبانێ کرن و پلانا داگیرکرنا کۆبانێ دەستپێ کر. د ئەنجاما ئێریشا چەتەیان دا ب دەھان ھەزار خەلکێ کۆبانێ کۆچبەر بوون و ب دەھان شەرڤانێن یەپەگێ ژیانا خوە ژ دەست دان. ژ سەدی 87ێ ئاخا کۆبانێ داگیرکری بوو و ژ بلی دو تاخان ھەموو باژار کەتبوو دەستێ چەتەیێن داعشێ دا. چەتەیێن داعشێ گھشتبوون بەر دەریێ سینۆری یێ «مورشیت»ێ.

د 7ێ جۆتمەھێ دا ل دیلۆکێ سەرۆکوەزیرێ وێ دەمێ رەجەب تەییب ئەردۆگان، گۆت، “ھەما هندە کۆبانێ بکەڤیت و دێ کەڤیت.” لێ گەلێ کورد ئەڤ گۆتنا ئەردۆگان رەد کر و گۆت “کۆبانێ ناکەڤیت.” یەک ژ ڤان رەدکرنان و یا ھەری ب باندۆر د قادا سیاسی دا ژی ژ ئالیێ حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ و ب تایبەت سەرۆک بارزانی ڤە ھات.

سەرۆک بارزانی: “کۆبانێ ناکەڤیت”

سەرۆک مەسعوود بارزانی پێڤاژۆیا سەرێ کۆبانێ ژ نێزیک ڤە دشۆپاند. وی دیت کو کەتنا کۆبانێ نە تەنێ دێ بیتە سەدەما وێرانکرنا رۆژئاڤایێ کوردستانێ، بەلکو دێ بیتە سەدەما ئەنجامێن ستراتەژیکێن گەلەک خەراب ژ بۆ ھەموو کوردان و کوردستانێ. ژ بۆ ڤێ ژی ھەرێما کوردستانێ ژ داویا مەھا ئیلۆنێ دەست ب لڤ و تەڤگەرێ کر. د ھەفتەیا یەکەما جۆتمەھێ دا ئالیکاریا چەکان ژ بۆ رۆژئاڤا ھات کرن. ب ھەزاران تۆن جەبلخانە د دەریێ سینۆری یێ سێمالکا را دەرباسی رۆژئاڤا ھاتن کرن.

د 12ێ جۆتمەھێ دا سەرۆکوەزیرێ وێ دەمێ نێچیرڤان بارزانی ل سلێمانیێ د داخویانیەکا چاپەمەنیێ دا گۆتبوو، “مە چەک شاندن کۆبانێ، لێ نە موومکنە ئەم بکارین کو ھێزێن پێشمەرگە ل سەر ئاخا رۆژئاڤا را بشینین کۆبانێ. لێ سەرۆک بارزانی د ناڤا لێگەرینێن جوودا دایە و ل ھندەک رێکێن دی ژ بۆی شاندنا پەشمەرگە دگەریت.”

سەرۆک بارزانی ژ بەرپرسێن پەکەکێ را راگھاند کو کۆبانێ ب مەش و خوەپێشاندانا و ب شاندنا ھندەک چەک و تەقەمەنیا ڤە چارەسەر نابیت. پرسگرێک ب تەڤلیکرنا ھەڤپەیمانیا ناڤدەولەتی بۆ شەرێ کۆبانێ یەکانە چارەسەرییە لەوما ژی سەرۆک بارزانی ب رێیێن دیپلۆماتیک ھێزا ھەڤپەیمانییا ناڤدەولەتی رازی کر کو بەشداری شەرێ کۆبانێ ببە. دەستکەفتا ستراتەژیک ب ڤێ خەباتا سەرۆک بارزانی ڤە ھاتە دەستخستن.

حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ و سەرۆک بارزانی ھەول دان کو ب تەجرووبێن خوە یێن دیپلۆماسی یێن ب دەهان سالان دەرفەت و زانیاریێن پیدڤی بۆ ڤێ مەبەستێ پێشکێش بکەن. هەڤپەیمانیا ناڤنەتەوەیی رازی کر. یەکەمین ئێریشا ھەوایی د 27ێ ئیلۆنێ دا ل کۆبانێ دژی چەتەیێن داعشێ پێک ھات. لێ دیسا ژی هەڤپەیمانیا ناڤدەولەتی بریارا خوە دەربارێ کۆبانێ دا مسۆگەر نەکر بوو.

پارلامەنتۆیا کوردستانێ 22یێ جۆتمەھا 2014ێ جڤیا و ب یەکدەنگی داخوازا سەرۆک بارزانی یا شاندنا پێشمەرگە بۆ کۆبانێ قەبوول کر.

د دیرۆکا کوردستانێ دا یەک ژ بوویەرێن ھەری گرینگ پێک ھات. د 29ێ جۆتمەھێ دا 150 پێشمەرگە ب کاروانەکێ 40 ترومبێلان ژ دەرییێ خابوورێ دەرباسی باکوورێ کوردستانێ بوون. کاروانێ ب چەکێن گران ژ بۆ کۆبانێ برێکەتی، ژ سلۆپی، جزیرێ، نسێبین، قۆسەر، وێرانشار و پرسووسێ را دەرباسی کۆبانێ بوو. د رێیا کاروانی دا ب سەد ھەزاران وەلاتییێن کورد داکەتن سەر رێیان و حەزکرن نیشانی پێشمەرگە دان. ئەڤە هەبمێزکرنا حەسرەتا یەکیتیا ناڤمالا کوردی بوو. ئەو تێکچونا سیستەمێ داگیرکەران یا دژ-کورد بوو.

لێ بەلێ مخابن ڤان دیمەنێن یەکیتییا کوردان ب قاسی داگیرکەر خستی ناڤا ترشی دا ئەو قاس ژی ھندەک پارتییێن سییاسی ژی عاجز کرن. ژ دەما کو چوونا پێشمەرگەیان بۆ کۆبانێ دیار بوو، ئێدی پەکەکێ ب نەرینی ئەنتی پرۆپاگاندەیا چوونا پێشمەرگە دکر و دخوەست ڤێ پێنگاڤا دیرۆکێ بێ واتە بکە.

چ ب رێکەفتنا دوھۆکێ بوو؟

رێکەفتنا دھۆکێ کەلەجانا ھەر کوردەکی کو دلێ وان ژ بۆ کۆبانێ لێدخست زێدەتر کر.

ب دەتپێشخەریا سەرۆک بارزانی ھێزێن رۆژئاڤا د ناڤبەرا 14-23 جۆتمەھێ دا ل باژارێ دوھۆکێ یێ باشوورێ کوردستانێ جڤیان. پشتی جڤینا 9 رۆژان تەڤدەم و ئەنەکەسێ دیار کرن کو ل سەر مژارێن بنگەھین ل ھەڤ کرنە. گۆتووبێژێن بەرفرەھ دێ ل رۆژئاڤایێ کوردستانێ هێن بەردەوام کرن. لێ ئەڤ یەک قەت پێک نەھات.

یێ کو پێشیا ڤێ رێکەفتنێ گرتی پەکەکە بوو. پەکەکە ترسییا کو پەدەکە ببیتە ئەکتەرێ سەرەکە یێ پێڤاژۆیا رۆژئاڤا. ژ سالا 2011ێ ڤە پەکەکێ ب دەھان کەس رەڤاندن، کوشتن و ترساندن دا کو ھەموو تەڤگەرێن سیاسی یێن کو دکارن ببن ھەڤرکێن پەکەکێ ل رۆژئاڤا بێ باندۆر بکە. پەکەکێ ژ رۆژا یەکەم ڤە دزانی کو پەیمانا دھۆکێ ناهێتە جێبەجێکرن، تەنێ ب ئارمانجا بکارئانینا دەرفەتێن ھێزێن دژبەر کو نێزیکی خوە بکە بەشداری ڤان جڤینان بوو.

بەرژەوەندخوازیا پەکەکێ

پەکەکێ ھەم ژ بۆ مفا وەرگرتن ژ ھێزا ئابۆری و ھەم ژی ژ بۆ کو تێکلیێن دیپلۆماتیکێن میراتەیێ بارزانی ب کار بینە، ژ سالا 2012ێ ھەتا 2015ێ ھەر تم بانگا یەکتیێ ل رێڤەبەریا ھەولێرێ ل سەر رۆژئاڤا دکر، لێ ب ئاوایەکێ ڤەشارتی ژی دژمناتیا خوە زێدەتر دکر.

دەما کو ل رۆژئاڤا پێڤاژۆیێ دەست پێ کری، ژ داویا سالا 2011ێ ڤە رۆژئاڤا بەرێ خوە دا باشوور. سەرۆک بارزانی گەلەک ھەول دا کو رۆژئاڤا د قادا ناڤنەتەوەیی دا بهێتە قەبوولکرن.

پەکەکێ ژ بۆ کو دەرفەتێن ھەیی یێن ھەولێرێ ب رێیا رۆژئاڤا ب کار بینە کەفتە ناڤا ھەولدانان. بالافرگەھ ھاتن بکارئانین، چەک ھاتن دایین، ناڤێن وەکە ئالدار خەلیل، ئاسیا عەبدوللا، ئیلھام ئەحمەد ل جھێن ھەری لوکس یێن ھەولێرێ ھاتن مێڤاندارکرن. د 11ێ تیرمەھا 2012ێ دا رێکەفتنا ھەولێرێ ھات ئیمزاکرن. لێ پەکەکێ ئەڤ پەیمانە ژ بن هندەک ھنجەتێن بێبنگەھ د مەدیایا خوە دا ڤالا دەرخست و لهەڤهاتن جێبەجێ نەکر.

سەدەما کو کۆنگرەیا نەتەوەیی یا کوردا ل ھەولێرێ یا 2013ێ ب سەر نەکەت دیسا پەکەکە بوو. پەکەکێ دخوەست ئەندامێن کۆنگرەیا نەتەوەیی تەنێ ژ پێکھاتەیێن کەجەکێ کۆمبکەت. هەموو کەسەک ب ڤێ یاریا پەکەکێ ئاگاھدارە.

پەیمانا دوھۆکێ یا سالا 2014ێ دیسا ژ ئالیێ پەکەکێ ڤە ھات تێکبرن.

د بن ناڤێ یەکیتیێ دا ھەلوەستا تالانکەرانە یا پەکەکێ

د پێڤاژۆیا سیاسی یا ل رۆژئاڤا دا، پەکەکێ ھەموو رێخستنێن خوە سەفەربەر کرن کو مفا ژ دەرفەتێن باشوور وەربگرن، لێ د ھەمان دەمێ دا ھەول دا کو ھەرێما کوردستانێ تێک ببە. د شەرێ سەرێکانیێ و کۆبانێ دا ھەرێما کوردستانێ ھەموو جوورێن چەکان دان یەپەگێ، لێ جەمیل بایک د سالا 2014ێ دا ژ چاپەمەنیا ئالمانیایێ را گۆت، “پێشمەرگە نکارە شەری بکە، چەکان نەدن پێشمەرگە بدن مە.” ھەموو رێڤەبەرێن رۆژھلاتی و رۆژئاڤایی یێن پەکەکێ ل ھەولێرێ ژ ئالیێ پەدەکێ ڤە ھاتن پێشوازیکرن، ھاتن و چوونا وان بێ کێشە بوو، لێ د ھەمان رۆژێ داە، د 28ێ خزیرانا 2014ێ دا جەمیل بایک ب گۆتنا “پەدەکە پشتگریا داعشێ دکە” داخویانی بالاڤکر.

د 22یێ جۆتمەھێ دا پارلامەنتۆیا کوردستانێ بریارا چوونا پێشمەرگەیان بۆ کۆبانێ دا، لێ عەڤدللا ئۆجەلان ژ ئیمرالیێ داخویانی دا و گۆت، من و ھاکان بەگ (سەرۆکێ میتێ) کۆبانێ رزگار کر.

دەما گەل ل کۆلانان پێشوازیا پێشمەرگەیان دکر، بەرپرسێن پەکەکێ ژ بۆ چاپەمەنیێ ئاخڤین و گۆتن “پێشمەرگە ترسۆنەک”ە.

گەلۆ پەکەکە کەنگی بانگا یەکیتیێ دکە؟

بانگێن یەکیتیێ ژ بۆ پەکەکێ تەنێ ژ بوو ڤەشارتنا تالانکاریا کو دکەیە. پەکەکە تەنێ ژ بەر دو سەدەمان بانگا یەکیتیێ دکە: یان ژ بۆ دەست داینە سەر دەرفەتێن دەستێ ھەڤرکێ خوە واتە ژ بۆ دستبسەرداگرتنا ڤان دەرفەتان بانگا یەکیتیێ دکە یان ژی، ژ بۆ کو گەل بخاپینە ڤێ پرۆپاگاندێ دکە.

ھەڤگرتنا کوردان کۆبانێ رزگار کر، پێشمەرگە ل سەر میراتەیێ بارزانی د وارێ دیپلۆماسی و ھەڤگری دا ب روحەکا نەتەوپەروەری چوو کۆبانێ. بارزانی دەریێ جیھانێ ژ بۆ ھەموو رۆژئاڤا ڤەکر. ژ بۆ ڤێ یەکێ مەزلووم عەبدی د دەما داگیرکرنا گرێ سپی و سەرێ کانیێ دا “ژ بۆ ئالیکاریێ بانگ ل سەرۆک بارزانی کر”. پاشێ ژی سپاسیا سەرۆک بارزانی کر. سەرۆک بارزانی ل گرێسپی و سەرێ کانیێ ھەموو دەرفەتێن خوە بکار ئانین. پشتگریا ئابۆری دا. لێ بەلێ ھەمان مەزلووم عەبدی پشترا داخویانی دا و گۆت، “ئەگەر شەر د ناڤبەرا پەکەکێ و حکوومەتا ھەرێمێ دا دەرکەڤیت، ئەو دێ ل گەل پەکەکێ ل دژی باشوور شەری بکن.”

رەغمێ ھەموو دژبەرییا پەکەکێ ژی، ب چوونا پێشمەرگەیێن کوردستانێ کۆبانێ رزگار بوو.

پارتیێن رۆژھلات بەریا کو بەرسڤێ بدن بانگێن یەکیتیێ یێن پەکەکێ-پەژاکێ ، بلا ل ئەنجامێن بانگێن پەکەکێ یێن ژ بۆ یەکیتیا رۆژئاڤا و باکور باش بنێرن. ھەیا نها پەکەکێ بانگا یەکیتییێ ل کیژان پارتییا کورد کربیت، پاشێ ژی ژ پشتڤە خەنجەرا خییانەتێ ل وێ رێخستنێ دایە. یێن ھلوەشاندنا ستەم و دەولەتێن داگیرکەر-کۆلۆنیالست ژ بۆ خوە نەکن ئارمانج دێ چاوا خوەدی فکرا یەکیتییا نەتەوی بن؟ لەورا ژی د بەرنامە و پارادیگمایا پەکەکێ دا ھلوەشاندنا دەولەتا ترک، عەرەب و فارس نینە. ژ بەر ڤێ راستییێ ژی پەکەکە ئالییەکە ژ دەولەتێن دەستھلادار.

پوستێن ھەمان بەش