د سەر قەتلکرنا پارێزەر و پارێزڤانێ مافێن مرۆڤان تاهر ئەلچی رە 7 سال دەرباس بوون. تاهر ئەلچی د 28ێ مژدارا 2015ێ دە ل ناڤەندا باژارێ ئامەدێ ل بەر ئاڤاهیا دیرۆکی یا ب ناڤێ «منارەیا چار لنگ» ب یەک گوللـەیێ هاتە قەتلکرن. ژ وێ دەمێ و ڤە بارۆیا ئامەدێ و گەلەک کەسان هەر سال دەربارێ بوویەرا قەتلکرنا تاهر ئەلچی دە گەلەک داخویانی بەلاڤکرن.
بوویەرا کو تێ دە تاهر ئەلچی ڤەگوهەری چیرۆکا کەسەکی بێسەروشوون کو د پەڤچوونا ناڤبەرا په‌كه‌كێ و دەولەتا ترک دە بوو قوربانی. مخابن رەوشەنبیرێن کورد و هەتا مالباتا وی ژی ڤێ ئالیێ بوویەرێ پاشگوهـ دکن. لێ بەریا کوشتنا تاهر ئەلچی ب دەمەک کن، هەم ژ ئالیێ په‌كه‌كێ و هەم ژی ژ ئالیێ هێزێن دەولەتا ترک ڤە ئەلچی راستی گەف و هەدەفگرتنێ هات.
ئەو کەساتیه‌کێ سەربخوە بوو
مەدیایا نێزی دەولەتێ تاهر ئەلچی وەکە تەرۆریست نیشان دا. تاهر ئەلچی ژی بەریا کو بێ قەتلکرن ب ئیدیعایا «پرۆپاگاندایا رێخستنا تەرۆرێ (په‌كه‌كێ) کرییە» دهات دارزاندن. ژ بەر کو د بەرنامەیەکە تەلەڤزیۆنێ دە گۆتبوو «په‌كه‌كه نەرێخستنەکە تەرۆریستە» ئەڤ بەرنامە د CNN دە هات وەشاندن. ئەحمەد هاکان ب خورتی د خوەست تاهر ئەلچی بەرسڤا ڤێ پرسێ بدە دا کو بکە ئارمانجا نه‌ژادپەرستێن ترک.
دەما دەولەتێ ئەلچی ب ئەندامه‌تیا په‌كه‌كێ تەوانبار کری، په‌كه‌كێ ژی تاهر ئەلچی وەکە کەسەکی د خزمەتا پەرگالا کۆلۆنیالیستان دە سووچدار دکر. ژ رێڤەبەرێن چاپەمەنیا په‌كه‌كێ یێن ل ئەورۆپایێ زانا ئازادی «کامل یه‌نار» ژی 18 رۆژ بەریا کو تاهر وەرە تەرۆر کرن ئەو کر بوو هەدەف. ژ بەر کو تاهر ئەلچی ل دژی شەرێ په‌كه‌كێ یێ خەنده‌کان بوو. وی دخوەست شەرێ خەندەکان یێ سوورێ بدە سەکناندن. رۆژا کو ئەو هاتی قەتلکرن ژی ب هەمان سەدەمێ کۆنفەرانسەکێ چاپەمەنیێ لدارخست.
تاهر ئەلچی و هەموو سیاسەتمەدارێن کو وێ دەمێ ل باکورێ کوردستانێ ل دژی خەندەکان بوون د بن مەترسیەکە مەزن دە بوون. دووران کالکان د بەرنامەیەکە تەلەڤیزیۆنێ یا وێ دەمێ دە ب ئاوایەکی ڤەکری گەف ل هەر کەسی خوار و گۆت، «ل دژی خەندەکان دەرکەتن خاینییە، ته‌سفیەکار و دژمنی کرنە». ل هەمبەری ڤێ سیاسەتا په‌كه‌كێ هەر کەس مەجبوور بوو کو بێدەنگ بمینه.
پرسێن گومانبار د دەما بوویەرێ دە
هەموو گومانێن د بوویەرا تاهر ئەلچی دە ئحتیمالا کو تاهر ئەلچی راستەراست هاتیە هەدەفگرتن نشان ددە. ئەو جورەیەکی سووئیقەستێ بوو، ب یەک گوللـەیێ تێ ئارمانجکرن. هەتا نها ئاگاهیەکە زەلال ب دەست نەکەتیە کو گوللـە ژ کیژان ئالی دەرکەتییە. دەولەتێ دیمەن وندا کرن و نەهشت کو دەلیل وەرن پەیدا کرن. ل ئالیێ دن په‌كه‌كێ ئاگاهیێن د دەستێ خوە دە ئەشکەرە نەکرن. تاهر ئەلچی د ناڤبەرا په‌كه‌كێ و پۆلیسێن ترک دە هات قەتلکرن. گومانا راست ژی ل ڤر دەست پێ دکە.
گەلۆ په‌كه‌كیی چاوا دکارن ب چەکێن خوە وەرن جهێ کو قه‌ره‌بالغییا گەل لێ هەیی؟ هەروها رۆژەک بەرێ هاتبوو راگهاندن کو دێ بارۆیا ئامەدێ داخویانیەکە چاپەمەنیێ بەلاڤ بکە.
د بوویەرێ دە خالا هەری تاری ئەو بوو کو تەكسیا کو 2 په‌كه‌كیی لێ سوار بوونە ژ ئالیێ ئەکیبێن ئیستخباراتا ترک ڤە 8 کیلۆمەتران هاتییە شۆپاندن. هەر چەند ئەو ته‌كسی ژ دەڤەرێن بێی سڤیل ژی دەرباس بوون لێ ئیستخبارەتا ترک ئەو نەسەکناندن. هەتا ل کۆلانا کو تاهر ئەلچی لێ بوو هاتن. د شۆپاندنا کو د گەلەک کامیرایێن ئەولەهیێ یێن ل سەر رێ دا تێ دیتن، ئیستخبارات ژ مەسافەیەکە نێز ڤه ل 2 ئەندامێن په‌كه‌كێ تەماشە دکن. ژ نۆقتەیا کو ته‌كسی لێ هاتی راوەستاندن، تەنێ جهێ كو وان بازدانێ کۆلانا کو ئەلچی داخویانی لێ ددا.
ئەڤ بوویەر گومانێن وەکی جینایەتا موسا عەنتەر د خوە دە دحەوینە
ل ڤر هەر تشت بێهتر ئالۆز دبە. چما وێ رۆژێ ئەو جوان هاتن ور، چما دەولەتێ ئەو نەدان سەکناندن؟
هەروها ناسنامەیا وان هەردو په‌كه‌كیێن هاتن ور ژی بالکێش بوون. برازیێ زانا ئامەدی یێ کو گەف ل تاهر ئەلچی خواربوون، هاتن جهێ کو تاهر ئەلچی لێ داخویانیێ بەلاڤ دکە. گەلۆ ئەڤ تەسادوفە؟ ئان ژی رەوشەک پلانکرییە، نایێ زانین!.
جینایەتا تاهر ئەلچی ژی ب گومانە کو مینا جینایەتا موسا ئەعه‌نتەر گەلەک پرسان ل پەی خوە دهێلە و هەم شۆپا په‌كه‌كێ و هەم ژی شۆپا دەولەتا ترک د بوویەرێ دە دخویێ.
ژ جینایەتا تاهر ئەلچی ئەنجاما کو دەردکەڤە؛ رەوشەنبیر، حقووقناس و سیاسەتمەدارێن کورد ئان ژ ئالیێ په‌كه‌كێ ڤە، ئان ژی ژ ئالیێ دەولەتێ ڤە تێنە بێچارە هشتن.
کەسایەتیێن کورد مەحکوومی دوبەندیا په‌كه‌كێ و دەولەتێ نە
تاهر ئەلچی نەناڤەکی کو ژ په‌كه‌كێ رە ل چەپکان دخست، ژ په‌كه‌كێ دوور بوو. دەما کو ئەلچی د سالا 2012ێ دە بوو نامزەتێ سەرۆکاتیا بارۆیا ئامەدێ، په‌كه‌كێ پڕ ب دژواری دژ دەرکەت. په‌كه‌كێ هەرتم ئەو تەشیهر دکر و دگۆت کو تاهر ئەلچی ژ دۆزێن ل «ئۆهالێ» یێن دەربارێ ڤالاکرنا گوندان دە پەرە خوارنە. ل رەغمێ دژبەرییا په‌كه‌كێ ژی تاهر ئەلچی ل ئامەدێ بوو ناڤەکی پێباوەر.
ل ئالیێ دن دەولەتێ ژی دخوەست کو ئەلچی ل گۆری ته‌علیماتێن وان تەڤبگەرە. لێ تاهر وسا نەکر. ژ بەر ڤێ یەکێ ژی د بوو هەدەفا دەولەتێ.
ئەڤ دوبەندیا کو ل باکورێ کوردستانێ هەیی ل دەرڤەیی دەولەت و په‌كه‌كێ جهـ نەگرتن، پرسگرێکەک مەزنە. هەردو ئالی ژی سەکناندنێن سەربخوە د ناڤا خوە دە ناحەوینە. کەسێن سەربخوە هەر تم د ناڤبەرا «په‌كه‌كێ – دەولەتێ» دە وندا دبن.
هەلبەت ژ بۆ رۆنیکرنا جینایەتا تاهر ئەلچی، دڤێ وەرە فێمکرن کو گوللـە ژ کیژان لوولەیێ دەرکەتییە. لێ بەلێ ئالیێ سۆسیۆلۆژیک و سیاسی یێ ڤێ بوویەرێ ژی هەنە. ئەڤ جینایەت هەیا باش نەیێ نیقاش و لێکۆلین کرن زەلال نابە. کەسایەتێن کوردی یێن بێلایەن ژ زەخت و توندییا کۆلانان ژی رزگار نابن. هەروها یەکی وەک زانا ئازادی ژی بکاری بە دیار بکە کا مافێ کی/کێ هەیە ل کوردستانێ بژی ئان نەژی و ببە مه‌رجه‌عێ بریارێ، بوویەرێن کۆلانان دێ تو جاری زەلال نەبن. ئەڤ هەلوەستا په‌كه‌كێ و نوونەرێن وێ ژی جورەیەکی جینایەتێ یە. تاهر ئەلچی ب ڤی شێوەیێ جینایەتێ ئاسێ مایە. نها ژی نوونەرێن وێ تەڤگەرا سیاسی د بیرانینا تاهر ئەلچی دە دهێن و هێسرێن تیمساحی درژینن، وەکە کو چ تشت نەقەومییە. لێ دڤێ ئەڤ یەک نەیێ قەبوولکرن. کریارێن دەولەتا فاشیستا ترک یێن ل سەر کوردان نکارە و نابە ژی پێکانینێن په‌كه‌كێ رەوا بکە.
