ئەردهەژا ناڤەندا وێ مەرهش پازارجخێ یا کو ل باکور و رۆژئاڤایێ کوردستانێ و سووریە، ترکیێ باندۆر کری، هێ ژی وەکە کاڤلەک زندی ل پێشبەری مەیە. تەنێ ل باکورێ کوردستانێ 10 پارێزگەهـ تەڤی ناڤچەیێن خوە ژ نیڤیێ بێهتر وێران بوونە.
گەلێ ل ور نها هەوجەداری گەلەک جورێن ئالیکاریێ نە. دەولەتا ترک پرانیا هەرێمێن کوردان مەحکوومی مرنێ کرنە. ئەڤ ئەردهەژ نە تەنێ كارهساتهكه خوەزایی بوو، هەر وها سیستەم، کوردێن ڤان سەد سالان مەحکوومی دەولەتا ترکیێ بوویین ژ کوردان رە وەکە هەر جار مرن و کاڤلبوون ئانی. ژ بۆ هەرێمێن کورد تێدە دژین ئالیکاری و تیمێن هاوارهاتنێ ناهێن شاندن.
ل سەر ڤێ ئەردهەژێ و باندۆرا وێ د دەمێن پێش دە ژی دێ پر نیقاش بێن كرن. نها دەما ئالیکاری و هەڤگرتنێ یە. هەر کەس دخوازە ئالیکاریێ بکە. هەر چەند کەسێن نیەتخەراب هەبن ژی، کورد ب هەموو شیانێن خوە هەول ددن ئالیکارییێ بکن.
دەزگەهێ خێرخوازییا بارزانی و سازیێن هەرێما کوردستانێ، یەکەمین گرووپا ئالیکاریێ گهاندن باکورێ کوردستانێ
ب تایبەتی ژ بۆ حکوومەتا هەرێما کوردستانێ و (دەزگەهێ خێرخوازیێ بارزانی) هێژ 24 ساعهت ل سەر ئەردهەژێ دەربازنەبوویین خوە گهاندن جهێ پێدڤی، ئەڤ هەوارچوون گەلەک واتەدار بوو. ژ هەولێرێ گهیشتن ئەلبستانێ. وهقفا بارزانی کو ل ئاستا ناڤدەولەتی وەکە سازیەک پێباوەر تێ ناسکرن جهێ شانازیێ یە. خەبات و زەحمەتا وان جهێ ئیفتخارێ یه. ژ بەر ڤێ شێوازێ خەباتێ ئهڤ سازی هەر تم بوویە رێخستنەک کو ژ ئالیێ کوردان ڤە هاتیە پشتگری کرن. ئەم کورد د ڤێ هەیاما ئەردهەژێ دە دیسان ئالیکاریێن خوە بدن دهزگهها خێرخوازی یا بارزانی.
یەک ژی هەیڤا سۆرا کوردستانێ هەیە، کو وەک رێخستنهكا ئالیکاریێ تێ ب ناڤ کرن. ڤێ رێخستنێ ژ ساعەتێن دەستپێکێ ڤە دەست ب کامپانیایهكا خێرخوازیێ کرییە. ئەم هەموو د شەرت و مەرجێن ئابۆری یێن دژوار دە دژین. ئەم دخوازین بزانین کو ئهو ئالیکارییا کو ئەم ژ رزقێ زارۆک و قڕکا خوە قوت دکین و رێدکین دێ بگەهن جهێ پێدڤی، باشە، ل ڤر پرسا گرینگ ئەوە گهلۆ (هەیڤا سۆرا کوردستانێ دەزگەهەکێ پێباوەرە؟) ب راستی دێ ئالیکاریا مە گههینه زیاندیتیێن ئەردهەژێ یان نا؟
هەیڤا سۆرا کوردستانێ د زەلالی و گهاندنا ئالیکاریێ دە گومانبارە
مخابن هەیا نها هەیڤا سۆرا کوردستانێ د بابەتێ شەفافیەت و گهاندنا ئالیکارییان دە جهێ شکێ یە. ژ ئالیێ وەلاتێن ئەورۆپایێ ڤە گەلەک جاران ل سەر ڤێ سازیێ لێپرسین و جەزا هاتیە برین. ژ بلی ڤێ، هەتا نها چقاس ئالیکاری هاتنە کۆمکرن و چقاس هاتنە بەلاڤکرن چ ئاگاهییێن بەر ب چاڤ نینە.
گەر ئەم ب ئەشکەرەیی بێژن هەیڤا سۆرا کوردستانێ سازییەکە کو پهكهكه ل ئەورۆپایێ پەرەیێن خوە یێن رەش پێ ڤەدگوهێزە. ئانگۆ پهكهكه پەرەیێن کو ژ گەل کۆم دکە ب رێیا هەیڤا سۆر ژ بۆ کارێ خوەیێ پارتیێ ب کار تینە. ژ وان پەرەیان رێژەکی پر کێم ژ بۆ جهێن پێدڤی تهرخان دكه. ب پەرەیێن مایی ژی سازیێن پهكهكێ، ب تایبەتی تەلەڤزیۆن و سازییێن راگەهاندنێ یێن ل ئەورۆپایێ تێن فینانسەکرن. هەیڤا سۆر خوەدی پراكتیکەک وهایە. گەر هوون ل رووپەلا «ئەرێ» بنێرن، هوون دکارن دیمەنێن کو هەیڤا سۆر ل شنگالێ چاوا ئالیکاریی بەلاڤ دکە ببینن. لێبەلێ ئەو سازییا ب ملیۆنان یۆرۆیان ژ خهلكی کۆم دکە، تەنێ ژ بۆ ڤەشارتنا هەلوەستا خوە رێژەیهک کێم یا ڤێ ئالیکاریێ تێ بەلاڤکرن.
هەیڤا سۆر ب هەسکوویێ کۆم دکە ب کەڤچیێ بەلاڤ دکە
هەیڤا سۆر د دەما بۆری دە ژی ژ بۆ زیاندیتیێن لەهیێ ل رۆژهلاتا كوردستانێ پەرە کۆم کربوو. گەلۆ ئەڤ پەرە ب کو ڤە چوون؟
هەیڤا سۆر هەر سال فترە و زەکاتێ کۆم دکە. ئەڤ پەرە کو ڤە دچە؟
ئالیکاریێن هەیڤا سۆر د ناڤبەرا سالێن 2015-2016ێ دە ژ بۆ گەلێ سوورێ کۆمکری کو ڤە چوون؟
زەلالبوون تونە. دەم ب دەم چەند وەساییتێن بارهەلگر یێن ئالیکارییان ل رۆژئاڤا تێن بەلاڤ كرن لێ ئەم دپرسین پهكهكه ب هەزاران لیترێن نەفتێ دفرۆشە و قاچاخچێتییا چەکان دکە کانێ ئەو پەرە؟
ژ بەر ڤێ یەکێ هەیڤا سۆر ب هەسکوویێ کۆم دکە ب کەڤچیێ بەلاڤ دکە. لهوما ژی ئەڤ پراكتیکا وێ پێباوەرییا وێ سازیێ خەراب دکە.
ژ خوە هەیڤا سۆر ب هەر ئاوایی نە د وێ رەوشێ دە یە کو راستەراست ئالیکارییان بشینە باکورێ کوردستانێ. ئەم بحەسبینن کو ئەو بشینە ژی دێ ئەو پەرە د ناڤ دەستێن وان دە بهێلە. هەر یەک دێ ل جهەکی دێ بدزە. ژ بۆ ڤێ یەکێ ئالیکارییا مە ژ هەیڤا سۆر رە دێ پەرەیێ مە وهندا بكه.
جەمیل بایک دیار دکە کو دێ هەیڤا سۆر پەرەیان بدە کێ!
ب راستی هێزا مە نینە کو ئەم بەحسا سیاسەتێ بکن، ل ئەورۆپایێ کا ئابۆرییا پهكهكێ چاوا دخەبتە، پەرە دچن کیژان کارگەهان و بازاران، چاوا ژ مرۆڤان دستینن، ژ بەر کو ئەم د رەوشەکی پڕ خەمگین دا نە. ئەم نکارن ب بەلگە ڤەبێژن کو هەیڤا سۆر رێخستنەکە ب سەر پهكهكێ ڤە یە. مخابن، ئەم ئیرۆ نکارن ب درێژی راڤە بکن کو هەیڤا سۆر دێ چقاس پەرە تەرخان بکە ژ بەر کو تەڤاهیا سیستەما دارایی یا پهكهكێ د بن کۆنترۆلا جەمیل بایک دە یە. ئانگۆ کلیلا قاسا پەرهیان د دەستێ بایک دە یە.
ئەم پر خەمگینن، ئەم تەنێ دخوازن ئالیکاری بگەهن جهێن پێدڤی. ئەم تەنێ دخوازن کو زیاندیتیێن ئەردهەژێ جل و بەرگەک گەرم ل خوە بکن و شۆربەیەک گەرم ڤەخوون. بلا زارۆک وەرن تێر کرن. بلا کۆنەکی هەبە کو ئەو سەرێ خوە بکن بن ڤە خوە ژ سەرمایێ ستارە بکن. هین زڤستانەک درێژ مایه، سر و سەرما هەیە. بلا ئالیکارییێن مە دەملدەست بگەهن بنەجهێ. ژ بەر ڤێ سەدەمێ هەیڤا سۆر نەجهەکی پێباوەرە کو مرۆڤ ژ بۆ ئالیکاریێ تەرجیح بکە.