ئێشا ھەر دو ئەردھەژێن مەرەشێ دلێ مە شەوتاند. ب ھەزاران مرۆڤێن کو دکاریبوون بێن رزگارکرن د بن ھەرفتەیان دا قەرسین. ھەری کێم 80 هەزار کەس ھێژ ژی د بن ھەرفتەیان دا مانە. دلێ مە دشەوتە، ئەم ل پاشەرۆژ، ئیرۆ و پێشەرۆژێ دنێرن و د فکرین چ بوویە و وێ چ ببە؟
ڤێ فەلاکەتا ئەردھەژێ کێماسیێن ئاڤاھییێن بێ زانستا ئەندازیاری ھاتی چێکرن راێخستن بەر چاڤا. ئانکو، کەرسەتەیێن کو خانییان خوەشک دکن سەرامیک، مەتبەخ و ساونایێن مەزن هەبوون، لێ بێی ستوونێن خوەراگر بوون و ھەرفین. د ڤی کاری دا دزی ھەبوو، مشەخۆری ھەبوو، بێھشبوون ھەبوو.
ڤێ فەلاکەتا ئەردھەژێ ب قاسی راستییا بینەسازییان، روویێ سیستەما ئیداری ژی ئەشکەرە کر. تێگەھا حەماسەتێ، سلۆگان و قەدەرێ ژی مینا ئاڤاھیان ژ بەر کو بێبنگەھ بوون ھلوەشین.
سیستەما نژادکوژا دەولەتا ترک یا 100 سالان ژی د بن خرابەیان دا ما. ب تایبەتی ژی ئەڤ یەک ژ بۆ کوردان وھایە. د ناڤا ڤان ھەموو کاڤلێن ئەردھەژێ دا چیایەکی کو کورد خوە بسپێرنێ دەرکەت ھۆلێ. ئەڤ ژی کەڤنەشۆپیا سیاسییا بارزانی بوو. کەڤنەشۆپیا سیاسییا بارزانی ھەر رۆژ سلۆگانان ناقیرە، ھەر رۆژ چیرۆکێن قەھرەمانتیێ ژ بۆ مە نابێژە، ھەر رۆژ ل سەر کار و خەباتا خوە تەسەرووفێ ناکە، ھەر رۆژ دەرناکەڤە و ل سەر ئەکرانان حەماسەتێ ناکە. لێ گاڤا پێدڤی بکە، ئەو بەری ھەر کەسی دچە ھەوارێ. ئێدی کورد ڤێ دبینن: ھەر کەس شیعارا دقیرە، لێ بارزانی ب ھەوارێ دچە. راستی ب کورتی و کورماجی ئەڤەیە.
سەرۆک بارزانی ژ بۆ کو ئالیکارییان رێکەت عەفرینێ و باژارێن دنێن رۆژئاڤا دیپلۆماسییەک مەزن مەشاند
د یەکەم رۆژا ئەردھەژێ دا دەزگایێ خێرخازی یێ بارزانی ژ بۆ ئالیکاریا مەخدوورێن ئەردھەژێ ل پێشییا وەلاتێن دەولەمەند و زلھێز ل ھەوارێ چوو. نە کو پڕ ئیمکان و پەرەیێن ڤی دەزگەھی ھەبوون لێ بەلێ تشتەکی ژ ھەموو ئیمکانان مەزنتر ل جەم دەزگەھێ خێرخوازی یێ بارزانی ھەبوو ئەو ژی؛ مرۆڤدۆستی، دلەکی مەزن، رووحەکا مەزن، بەرپرسیاریەک مەزن و وەلاتپارێزیەک مەزن ھەبوو. کەڤنەشۆپیا ھەڤگرتنێ یا رێبازا بارزانی ل سەر ھاتیە ئاڤاکرن. دەزگایێ خێرخوازی یێ بارزانی ل سەر ڤێ فەلسەفێ و ڤێ کەڤنەشۆپییێ ب ئەرک و کارێن خوە رادبە.
سەرۆک بارزانی ژ بۆ کو ئالیکارییان رێکەت عەفرینێ و باژارێن دنێن رۆژئاڤا دیپلۆماسییەک مەزن مەشاند. ئاگاھیەک ھەیە کو کەڤنەشۆپیا سیاسی یا بارزانی ھەموو دەرفەتێن خوە یێن دیپلۆماتیک و شەخسی ژ بۆ شاندنا کاروانێن ئالیکاریێ بکار ئانیە، وەکە وێ دەما کو پێشمەرگە ژ بۆ کۆبانی د سالا 2014ێ دا ھاتی رێکرن. تێ گۆتن کو د ڤی واری دا داخواز ژ ئەمەریکایێ، ھەتا ژ ئەردۆگان ژی کریە. د ڤان ھەولێن بێھەمپا دا نە ئارمانجا سیاسی، نە کەدخواری و نە ژی گۆتنێن ئایدۆلۆژیک ھەنە. ژ بۆ کوردان و گەلێن ل کوردستانێ دژین تەنێ ئارمانجەکا مرۆڤی ھەیە.
ڤێ ئەردهەژێ ماسکەیا هەدەپێ خست
ژ بۆ کەڤنەشۆپیا بارزانی، ژیانا مرۆڤان و ھەڤگرتنا مرۆڤی ژ ئاخافتنێن ئایدۆلۆژیک و سیاسی بروومەترە. ئەم دزانین کو ڤێ ئەردھەژێ ماسکەیا ھەدەپێ ژی خست. ئەم دکارین ببێژین کو جڤاکا ترکیایێ ژی ھەولدانێن حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ و دەزگەھێ خێرخوازی یێ بارزانی تەقدیر کر، لێ مخابن رێڤەبەریا ھەدەپێ وەکە کو بارزانی ل ئامەد، ئادیامان، پازارجک، ئەلبیستان، ھاتای، دیلۆک و مەلەتیێ تونەیە تەڤدگەرە.
پارلەمەنتەرێ ھەدەپێ یێ ستەنبۆلێ «گارۆ پایلان» ژ بەر کو کەسەکی ئەرمەنە پشتگری دا تیما ھەوارھاتنێ یا ئەرمەنیستانێ و سپاسیا وان کر و ھەمبێز کر، لێ ب دەھان پارلامەنتەرێن کوردێن ھەدەپێ و ب دەھان رێخستنێن پارێزگەھان خوەستن ڤێ پشتگرییا دەزگەھێ بارزانی و ھەرێما کوردستانێ ڤەشێرن. خوەستن ئەو دەستێ ئاریکارییێ کو درێژی کوردێن باکور کری، نەھێت دیتن. خەباتکارێن چاپەمەنیێ یێن پەکەکێ کو ل باکورێ کوردستانێ ب دەھان ناڤێن جودا دیمەنان دکێشن، ژ بۆ کو د دیمەنێن وان دا لۆگۆیێ دەزگەھێ خێرخوازی یێ بارزانی دەرنەکەڤە ھەولدانەکا تایبەت ددن. تەلەڤیزیۆنێن ترک یێن فاشیست ژی ڤێ ئینکارێ دکن، مەدیایا پەکەکێ ژی ھەمان تشت دکە. ل سەرەرای ڤێ ژی گەلێ باکورێ کوردستانێ د رۆژێن دژوار دا راستی دیت.
ھەدەپەیا درێژەپێدەرا ئیدەۆلۆژیا پەکەکێ، د دەما ئەردھەژێ دا ژی ھەڤگرتنا کوردان نەخواست و لگەل پێکھاتەیێن دنێن کوردان نەکاری ببن یەک. دەما مرۆڤ د بن خرابەیان دا بن، ل دەرڤە و د ناڤا سەرمایا جەمەدێ دا بێستارە بن، جەنازە بێ کفن بێن دەفنکرن ھەڤگرتنێ چێناکن، لێ پشتی چەند مەھێن دن ئەڤ پێکھاتەیێن پەکەکێ دێ بەحسا ھەڤگرتنێ و یەکیتییا نەتەوی کن. یێن د ناڤا ڤێ کارەساتا مرۆڤی دا ژی نەخوازن خەباتێن دەزگەهێ خێرخوازی یێ بارزانی ببینن گەلۆ دێ روویێ وان چاوا گریت کو بەحسا یەکیتییا نەتەوی بکن.
پەرڤین بولدان لگەل کلچدارۆغلو دا ل ھەڤ دجڤە، لێ ب تەلەفۆنێ ژی بیت، لگەل سەرۆکێ دەزگەھێ خێرخوازی یێ بارزانی بەرێز موسا ئەحمەد نا ئاخڤیت. گەلۆ نھا ئەڤە کوردن ئان ژی مرۆڤن؟ دەما کو ب ھەزاران جەنازە ل ئەردێ بن ژی، ئەڤ تاقمە ل بەرژەوەندیێن سیاسی دگەرن، ب ئایدۆلۆژیک تەڤدگەرن و پرۆپاگاندایێ دکن دخوازن ژ ڤێ کارەساتێ سوودێ وەرگرن.
سییاسەتا ھەدەپێ و پەکەکێ یا دژی باشوور ژی د بن خرابەیان دا ما
یەکیتیا کوردان نە تشتەکە کو د ناڤبەرا چەند نوونەرێن پەکەکێ و یەک-دو پارتیان دا بهێت کرن. یەکیتییا کوردان د بن ھەر شەرت و مەرجێن ژییانێ دا وەکە ئەردھەژ، لەھی و کارەساتان دا دهێت کرن. براتیا گەلان ژی تەنێ، د ھلبژارتنان دا دەنگ خواستنە و ب دابەشکرنا کورسیێن پارلامەنتۆیێ ناھێت کرن. براتیا گەلان ئەوە کو دەما ھەوجەداریا وان ھەبت ھەڤکاریێ بکەی و تاسەکێ شۆربێ لگەل پارڤەبکەی.
ل قوسیریێ نەنێرن، لێ ئەو سییاسەتا ھەدەپێ و پەکەکێ یا دژی باشوور ژی د بن خرابەیان دا ما. ب پراکتیکی ھات دیتن کو مرۆڤاھی، ژیان، کوردستانی و کوردستانیبوون ژ وان ئاخافتنێن ئایدۆلۆژیکێن شێلی مەزنترە.
ھەدەپێ و دیڤەلانکێن وێ د ڤێ ئەردھەژێ دا ژی نیشان دا کو ئەو نە کوردستانی نە
ئەم ژ بیر نەکین کو ئەڤ ئەردھەژە نە ئەردھەژەکا ئاسایی یە، دێ ژ بۆ کوردان گوھەرتنێن سیاسی، جڤاکی و دەمۆگرافیک لگەل خوە ئینت. کوردێن ئەلبیستان، پازارجک، مەرەش، ئادیامان، مەلەتی و ناڤچەیێن وان یێن کو ب دەھان سالن ل دژی ئاسیمیلاسیۆنێ ل بەر خوە ددن دا کو نەهێن ترککرن، دبە کو ب ڤێ ئەردھەژێ بهێن شکاندن. دڤێت ئەم کورد ژیر بن، دڤێت دوور و درێژ ل پێشەرۆژا ڤێ ھەرێما کوردستانێ بنێرن. ھەدەپێ و دیڤەلانکێن وێ د ڤێ ئەردھەژێ دا ژی نیشان دا کو ئەو نە کوردستانی نە. ئارمانجا وان تەنێ خورتکرنا جھێ خوەیە. ئەو ژی ل سەر شۆپا رەجەب تەییب ئەردۆگان دمەشن و دفکرن کا دێ د ڤێ ئەردھەژێ دا چ ب بەر وان کەڤیت.
چاوا کو ئەردۆگان ژ دەزگەھێ خێرخوازی یێ ب ناڤێ «ئاھباپ» نەرازییە و ھەول ددە وێ ھلوەشینە، پەکەکە و ئالیگرێن وێ ژی ژ دەزگەھێ خێرخوازی یێ بارزانی بێزارن و ل دژی ڤی دەزگەھی پرۆپاگاندایێن نەباش دکە.
بەلێ، یا راست ئەڤەیە کو ڤێ ئەردھەژێ دەولەتا ترک یا داگیرکەر د بن خرابەیان دا ھشت. ھەر وھا پەیڤێن ئایدۆلۆژیکێن پەکەکێ و ھەدەپێ و پۆلیتیکایێن وان یێن ترککرنێ ژی د بن ھەرفتەیێن ئەردھەژێ دا مانە. دەما کو ئەم د ناڤا ڤێ کاڤلییێ دا ل دەورووبەرێن خوە دنێریین ئەم ڤێ دبینین؛ کەڤنەشۆپییا رێبازا بارزانی وەکە چیایەکێیە کو ئەم دکارین خوە بسپێرنێ. دەزگەھێ خێروازی یێ بارزانی د ناڤا دەزگەھێن نەڤدەولەتی دا ژ بۆ ھەموو کوردان ناڤنیشانا شانازی و سەربلیندییێ یە.
