د ھەفتیا دەرباسبوویی دە ل گۆری مەھا بۆری شەر و پەڤچوونێن ناڤبەرا پەکەکێ و لەشکەرێن ترک د ناڤا سینۆرێن ھەرێما کوردستانێ دە زێدەبوونەک ھات دیتن. ب تایبەت دەڤەرێن ناڤچەیا ئامێدییێ یا پارێزگەھا دھۆکێ بوویە ناڤەندا ئالۆزی و پەڤچوونان.

ھەم ھێزێن چەکدارێن ترک و ھەم ژی پەکەکە ب ئاوایەکی دەوری ئامارێن پەڤچوونان بەلاڤ دکن. د داخویانییان دە ئارتێشا ترک دبێژە “مە ھەرێم ژ تەرۆریستان پاقژ کر”، پەکەکە ژی دبێژە “مە نەھشت کو لەشکەرێن ترک خوە ب لڤینن”.

لێ ھەر دو ئالی ژی راستییێ نابێژن. ھەر چەند وسا خوویابە کو پەکەکە و ئارتێشا ترک ھەمبەر ھەڤ شەر دکن، لێ راستی ھەر دو ھێز ل ھەمبەر ھەرێما کوردستانێ تێدکۆشن. ئێرشێن ھەوایی ل دۆرا گوندێ بەرچی و گوھەرزێ دژوار بوون، نشتەجییێن ڤێ دەڤەرێ پر زەرەرمەند بوون. تەنێ ل گوندێ گوھەرزێ 100 دۆنم ئەرد شەوتی. جوویا ئاڤا گوندی خەراب بوو. گەلۆ د ھەفتەیا داوی دە چما ئالۆزی و پەڤچوون زێدە بوون، چ د قەومە؟ ئیدیعایا ھەپەگێ یا کو دبێژە پەدەکە لگەل دەولەتا ترک تەڤلی ئۆپەراسیۆنێ بوویە، ما راستە؟

دەڤەرا تێ گۆتن پەڤچوون لێ زێدە بوونە “تەپێ جوودی” ل کیڤەیە؟

پەکەکە دبێژیتە دەڤەرا “گوندێ سێری” تەپێ جوودی. ھەپەگێ داخویانیەک دا و گۆت، “مە نەھشت لەشکەر ل گرێ جوودی ب جھ ببن.” ئارتێشا ترک گرێ جوودی ئانکو گوندێ سێری سالا بھۆری ھەیڤا 5 کۆنترۆل کربوو. ھێزێن چەکدارێن ترکیێ د ماوێ 2 رۆژان دە ئەڤ گرە ژ پەکەکێ ستاند، ھەموو تونەل و چەپەرێن پەکەکێ یێن ل ڤێ دەڤەرێ ژناڤ برن و د مەھا جۆتمەھێ دە ژ گوندێ سێری ڤەکشیان.

گوندێ سێری جھەکە کو ژ سالا 1995 ڤە د دەستێ پەکەکێ دەیە. پشتی کۆنگرا 5 یا پەکەکێ “بریارگەھا ناڤەندی” کو ناڤێ وێ دەمێ ئارگەکە بو ل سەر ڤی گری جھ بوو. کۆدێ تێلسزا چاڤدێرییا ڤی گری “جوودی” بوو لۆما ژی ناڤێ گری بوویە گرێ جودی. پشت رە بریارگەھا مەرکەزی خوە بەردا بەر ئاڤا زێ (کامپا زاپێ) و ئەو چیرۆکا کامپا زاپێ دەسپێکر.

جھێ کو ھەپەگە دبێژە مە ئیسال نەھشت دژمن بکەڤە تێ دە، د ھەمان دەمێ دە ئەفسانەیا سیستەما تونەلا یا پەکەکێ ژی ب داوی کر. ئەڤ گرێ کو 28 سالان جھێ سەرەکەیێ ھەپەگێ-پەکەکێ بوو، نەکارین 28 دەمژمێران ژی بپارێزن. تونەل و جھێن نهێنی یێن پەکەکێ ھەموو ھاتن ژناڤبرن و پەکەکێ دەڤەر چۆل کر.

گرێ جوودی وەکە جۆگرافی نە لووتکەکی ستراتەژیکە. ل گۆری گری و لووتکەیێن دەڤەرێ چ گرینگییەکا لەشکەر بۆ نینە. لێ بوو پەکەکێ جھێ بریارگەھا مەرکەزی یا دەسپێکێ یە لۆماژی واتەیەکا مەعنەوی ھەیە. دەڤەرێ دە جھێ ھەری ستراتەژک لووتکەیا چییایێ مەتینی یە و ئەو ژی د دەستێ  ئارتێشا ترک دایە.

چما پەڤچوون زێدە بوون، گەلۆ راستە کو پەکەکێ ئارتێشا ترک راوەستاندییە؟

ھەتا نھا ئارتێشا ترک ب ناڤەکی نوو دەست ب ئۆپەراسیۆنەکا نوو نەکریە. لێ ئەڤ چەند رۆژن ئەو گرێن کو پاییزا بۆری چۆل کری وەکە گوندێ سێری (تەپێ جوودی)، سەرێ لینکی دیسا ڤەگەرییایێ. ئەڤ بزاڤا ترکان وەکە ئۆپەراسیۆنەکا دەڤەرکی تێ دیتن. ژ بەر کو لووتکەیێن ل دەڤەرا نێروە و رێکان ھەموو د دەستێ ترکان دایە.

ژ خالا سفرا باژارۆکێ چەلێ (چوکورجا) ھەیا ھنداڤی ئامێدیێ و شێلادزێ ھەرێم ھاتییە داگیرکرن. ژ مشارا رۆژھلاتێ ئاڤا زێ ژ سەرێ سینیا (شکەفتا بریندارا)، کێرییێ ھۆرە، چەمجوو، وەرەخەل، خالکان، سیدا ھەیا دگەھیتە کۆرەژاری ترک لێ جھ بوونە. مشارا رۆژئاڤایێ ئاڤا زێ ژی ھەیا سەرێ ئامێدییێ ھاتییە گرتن. رێک و پرێن وێ دەڤەرێ ژ ئالییێ دەولەتا ترک ڤە تێنە چێکرن. ئەو گرێن د وارێ لەشکەر دە نە گرینگ ب ئۆپەراسیۆنێن رۆژانە تێن کۆنترۆل کرن. ھایا نووکە ل گۆری پێزانینێن مە چ جھەکی نوو نەھاتییە گرتن. بەلێ ھەر دو ئالی ژی ونداھیان ددن، لێ بەلێ ئەڤ ونداهی نە د وێ ئاستێدا نە کو ترک ژ دەڤەرێ ڤەکشن یان ژی نەکاریبن پێشڤە بچن. ئەڤ مژارا شەرێ دەرۆنییە د راستی دە چ پەڤچوونێن مەزن ل دەڤەرێ چێنەبوو نە.

نووچەیێن بەردەوامێن مەدیایا پەکەکێ یێن کو دبێژن مە پێشڤەچوونا ئارتێشا ترک راوەستاند دووری راستییێ نە و ئاگاھییێن ھەرێمی ڤان ئیدیعایێن پەکەکێ پشتراست ناکن. خویایە کو ئەڤ داخویانی یێن پەکەکێ تەنێ ژ بۆ هاندانا جەماوەرێ وێ هاتنە چێکرن. د پێڤاژۆیا سالڤەگەرا 100 سالی یا پەیمانا لۆزانێ دە کو ڤێ پایمانێ کورد ب کۆکوژیێ و توونەبوونەکا مەزن روو ب روو ھێلان، پەکەکە دخوازە ڤێ دەما ھەستییار دە ب گۆتنا “گەریلا ل بەرخوە ددە” ئیماژا خوە نوو بکە.

نووچەیێ مەدیایا پەکەکێ “پێشمەرگە پشتگری دا ئۆپەراسیۆنێ”

ھەپەگێ داخویانیەک دا و گۆت، “ھێزێن پەدەکێ پشتگریێ ددن ئۆپەراسیۆنا خاخوورکێ و مەتینا.” ئەڤە چەندین سالن پەکەکە ھەر جارا کو دکەڤە ناڤا تەنگاسیێ دە پەدەکێ دکە ئارمانج و پەدەکێ ب سەدەما تێکچوونا خوە دیار دکە.

داخویانیێن یەک ژ ئەندامێن ناڤەندا راگھاندن و چاپەمەنیێ یا ھەپەگێ “کوورتای سەرحەد” یێن ژ بۆ کانالا پەکەکێ “مەدیا نیۆزێ” گەلەک بالکێش بوون. کوورتای گۆت، “بلا پەدەکە ژ بۆ گەلێ کورد ھەلوەستا خوە دیار بکە” و گۆت کو وان تەڤلیبوونا پەدەکێ یا ئۆپەراسیۆنێ پشتراست کریە. لێ نە پەکەکە-ھەپەگە و نە ژی ئەندامێن چاپەمەنیێ نابێژن کا پێشمەرگە کیژان دەڤەرێ بەشداری ئۆپەراسیۆنێ بوویە. گۆتنێن شێلی و نەزەلال و ئیتھامێن قرێژ و بێبنگەھ بکار تینن و نکارن چ بەلگەیان نیشان بدن. ژ بەر کو ب هێچ رەنگەکێ راست نیە پێشمەرگە لگەل ھێزێن چەکدارێن ترکیێ بەشداری ئۆپەراسیۆنەکا ھەڤبەش ببن.

ھێزا پێشمەرگە ھێزا فەرمی یا ئارتێشا کوردستانێیە. پێدڤییا وێ نینە کو کارەکی ڤاشارتی بکە. ل باشوورێ کوردستانێ ژ بەر راستییا جڤاکی نە موومکنە کو کارەکی ڤاشارتی بهێت کرن. ئەگەر یەک پێشمەرگە بچە ئەرکەکی یان ژی بەشداری ئۆپەراسیۆنەکێ ببە، ھەموو مالبات، جڤاک و عەشیرا وی ئاگاھدار دبن. ھەر چقاس پەکەکە ب سالان دەرەوان بکە کو دبێژە “پێشمەرگە و ئارتێشا ترک ب ھەڤ رە ئۆپەراسیۆن پێک ئانینە ژی”، لێ ھەتا نھا نەکاریە یەک دەلیل و بەلگە ژی نیشا رایا کورد بدە.

ووسا دخویە کو پەکەکە دێ د دەمەک نێزیک دە ئێرشێن خوە ل دژی ھێزێن پێشمەرگە زێدەتر بکە. ڤێ جارێ ئیحتیمال ھەیە کو ئێریش توندتر ببن.

گەلۆ دێ ئارتێشا ترک ئۆپەراسیۆنەکا نوو ئەنجام بدە؟

ئۆپەراسیۆنێن ترکا یێن داگیرکرنا جھ و وارا ب گشتی د دەستپێکا بھارێ دە دەست پێ دکن. ئیسال ئۆپەراسیۆنێن نوو نەھاتن کرن. لێ د وارێ تەکنیکی و ئەردنیگاری دە ژ بەر سەردەستیا ھێزێن ترکیەیێ ھەتا نھا ژی دکارە ئۆپەراسیۆنێ بکە.

پەکەکێ ب تەنێ ل چییایێ راسەری گووندێ بەرچی، بەلاڤە و گوھەرزێ خوە راگرە. پەکەکە ژ سالا 1995 ھەیا نووکە ل وێ لووتکەیێ خوەجھە. پەکەکە دبێژیتە وێ لووتکەیێ “تەپێ بھار”. ئەڤ گرێ بھار وەکە دووڤێ گەلییێ زاپێ مایە د دەستێ پەکەکێ دە. واتە پەکەکێ ھەموو ھەرێم ژ دەست دا تەنێ ئەڤ لووتکە مایە دەستی دە. ئەگەر دەولەتا ترک ڤێ دەرێ بگرە، د راستیا خوە دە دێ گەلیێ زاپێ ب تەمامی دۆرپێچ بکە.

ل ئالیێ دن پەکەکە ل تەڤاھیا ھەرێما بەھدینانێ تەنێ ل چیایێ گارە و دەردۆرا وێ خوەجھە. ئەگەر پەکەکێ نە خواستا دەولەتا ترک بکەڤە ھەرێمێ دکاری وان لووتکەیان رادەستی پێشمەرگێ کوردستانێ بکە.

لێ بەلێ پەکەکێ کەتنا پێشمەرگەیان بۆ ڤان چیایان وەکە سەدەمێ شەری دەستنیشان کر و ھەرێم ھەموو رادەستی ئارتێشا داگیرکەرا ترک کر.

ب گشتی تێ زانین کو شەرێ ھێزێن چەکدارێن ترکیێ و پەکەکێ شەرەکی لھەڤکرییە. پەکەکێ بێی شەر ئارتێشا ترکیێ ئانی ھەرێمێ و بوو سەدەما داگیرکرنا ھەرێما کوردستانێ.

پەکەکە ژ سالا 2019 و ڤر ڤە دەڤەرێن چییایی یێن ھەرێمانا کوردستانێ پارچە پارچە رادەستی ئارتێشا ترک دکە. تەڤی ڤێ یەکێ ژی رێ نادە کو ھێزێن پێشمەرگە ل ھەرێمێ خوەجھ ببن. ئێریشی ھێزێن پێشمەرگە دکن لێ چاڤێن خوە ل پێشڤەچوونا ترکان دگرن. لێ بەلێ گەلێ کوردستانێ باش دزانە کو ئەڤ پلانێن داگیرکەری یێن پەکەکێ و ترکا ب ھەڤبەشی دهێنە برێڤەبرن.