د سالڤەگەرا 100 سالییا پهیمانا لۆزانێ دا کو رێ ل بەر قڕکرنا فیزیکی و چاندی ل سەر کوردان ڤەکر و ئاخا کوردستانێ د ناڤبەرا دەولەتان دا ب ئاوایەکێ فەرمی هاتە پارچه کرن، ب بوونەیا ڤێ کارەساتێ کوردان ل گەلەک جهان چالاکی كرن. یەک ژ ڤان چالاکییان ژی کۆنفەرانسا ب پێشەنگییا رێخستنا دیپلۆماسییا پهكهكێ ئانكو «كهنهكێ» ڤە هاتە مەشاندن.
د کۆنفەرانسا پهكهكێ دا یهنهكه کو ئەڤ 9 سالن هەڤپەیمانیەکا ستراتەژیک ل گهل پهكهكێ کری یە و هن کەسایەتیێن دن ژی بەشدار بوون.
پهكهكێ ژ بۆ ڤێ کۆنفەرانسێ قەرەبالغەک مەزن دکر. مەدیایا پهكهكێ هەفتەیەکێ پرۆپاگاندایا ڤێ کۆنفەرانسێ کر و مەدیایا یهنهكێ ژی پێ رە دقیرییا. لێ ب ئاوایەکێ ئەشکەرە، ئەڤ کۆنفەرانس کۆنفەرانسەکە رییاکاری بوو. رێبهرا کۆنفەرانسێ پهكهكە و ئالیگرێن وێ یهنهكێ ب ڤێ کۆنفەرانسێ خوەستن قرێژ و گەمار و خیانەتێن خوە یێن ل دژی کوردستانێ ڤەشێرن. دەما کو مرۆڤ هنەکی ب هشیاری ل کۆنفەرانسێ دنێرە، مرۆڤ مەبەستا ڤێ کۆنفەرانسێ زوو فام دکە.
گەر ئەم دەڤ ژ رابردوو و سیاسەتا پهكهكێ بەردن، هەلوەستا ڤێ کۆنفەرانسێ یا ل هەمبەر ئالایێ رەنگین ژ بۆ ئەشکەرەکرنا هەقیقەتێ بەسە. پهكهكێ د پێشکێشکرنا خوە یا ل کۆنفەرانسێ دە کوردستان ب چار ئالایێن جودا نیشان دا.
وەکە کو هەر پارچەیهكێ ئالا خوە یا جودا ههیه پێشکێش کر. ئالایێ رەنگین وەک کو تەنێ ئالایێ باشوورێ کوردستانێ یە هات نیشان دان. ئالایێ رەنگین ژ ئالیێ لاوێن وەلاتپارێزێن باکورێ کوردستانێ ڤە هاتیە ئهرێکرن. د سالا 1920ێ دە «تەشکیلاتا – ئیجتماعیە جەمعیەت » د بن پێشەنگییا ئەمین عەلی بەدرخان و چەند کوردپەروەرێن دن ڤە ئالایێ کوردستانێ چێبوویە. ل سەرهلدانا شێخ سەعید، د شۆرەشا ئاگریێ دە هات بلندکرن. لێ پهكهكە وەک نوونەرێ باکور ئالا کهجهکێ نیشان دا.
گەلۆ ئالایێ کهجهکێ دکارە نوونەرتیا باکورێ کوردستانێ بکە؟
ئالایێ کهجهکێ یەک ژ سەمبۆلێن رێخستنا پهكهكێ یە. پهكهكە ئەڤ 40 سالن هەموو رەنگ و ئیشارەت وەکە ئالا بناڤ کرن و ل گۆری کەیفا خوە ژی گوهەرتن. پهكهكە ژ هشمەندی و سەربۆرا ئالایێ کوردستانێ بێخەبەر تەڤدگەرە. ئالایێ کهجهکێ ئاپۆ ل سالا 2005 مەها ئادارێ ل ئیمرالی وەکە سەمبۆلا کۆنفەدەرالیزمێ دەست نیشانکری یه. ئالایێ کهجهکێ سەمبۆلا رێخستنا پهكهكێ یە و ژ بۆ كو خوە مەشرووع بکە هات پێشکێش کرن. ئانكو سەمبۆلا رێخستنا کو جەمیل بایک و بەسێ هۆزات سەرپەرشتییا وێ دکن. ئالایێ کهجهکێ ل ئیمرالی ب ئیجازەتا میتێ هات چێکرن.
نیڤا خەلکێ باکورێ کوردستانێ ژی نزانن ئەو ئالا یێ کێ یە و چی یە. نیڤا وان یێن كو دزانن ژی كو ئالایێ کهجهکێ یه قەبوول ناکن. نها ئەم دێ رابن ئالایێ کو د شۆرەشا ئاگریێ دە هاتی بلند کرن، د شۆرەشا شێخ سەعید دە ل وارتۆ هاتی هەژاندن رەد بکن و ئالایێ کو دوران قالقان و مستهفا قاراسوو قالا وێ دکن قەبوول بکن…؟نە خێر ئەم ڤێ قەد قەبوول ناکن.
پهكهكێ سینۆرێ ئەخلاقی بەزاند و ژ بۆ رۆژهلاتێ کوردستانێ ئالا دانا
گەلێ رۆژهلات و پارتیێن سیاسی یێن رۆژهلات ئالایێ رەنگین وەکە ئالایێ خوە قەبوول دکن. نە ژ نها ڤە ژ سالا 1946ێ ڤە ئالایێ رەنگین قەبوول کرییە. هەر سال گەلێ رۆژهلات ل هەر دەرێ جەژن و نەورۆزێ ب ڤێ ئالای پیرۆز دکن. هەما سالا بۆری ژی د سەرهلدانا ژینا ئەمینی دە نێزیکی سەد شەهید د بن ڤێ ئالای دە ل خاکێ هاتن سپارتن. ب ڤی ئالای ب لەشکەرێن ئیرانێ رە شەر کربوو. هێ ژی ل مەریوانێ، ل سنە، ل مەهابادێ ل سەقزێ ل سەرانسەری رۆژهلات ئالا رەنگین ل سەر گۆرێن شەهیدان هاتیە دانان.
لێ پهكهكێ وەکە قهیوومەکی کو ژ بۆ گەلێ رۆژهلات هاتیە تهعینكرن ردابە ژ وان رە ئالایهكی چێدکە. گەلۆ ئەڤ چ بێ شەرمی و بێ ئەدەبییە؟ پێکهاتەیا پهكهكێ یا رۆژهلات کو ئۆسمان ئۆجەلان ب ناڤێ هەڤژینا خوە (ژیان) ب ناڤ کر بوو، واته پژاکێ ئالایێ رەنگین وەکە ئالایێ رۆژهلات ناسنەکری یە.
رۆژئاڤا ب سەرێ خوە مژارەکە جودایە. ئالایێ وان یێ سێ رەنگ ژی ژ ئالیێ سیستەما قەیووما پهكهكێ ڤە هاتیە دیار کرن. ئالایێ رۆژئاڤا چ سەربۆرێن مێژوویی نینن.
پهكهكێ ژ کەرەما خوە ژ بۆ باشوورێ کوردستانێ ئالایێ رەنگین قەبوول کرییە
پهكهكێ ئالایێ کوردان یێ تەمەن سەد سالی ژ بۆ باشوورێ کوردستانێ قەبوول کر. ب راستی ژی، راست بێژم، گەر ب پهكهكێ بایه قەبوول نەدکر و دا ل شوونا وێ ئالایێ پارتیا خوە یا ب ناڤێ تەڤگەرا ئازادی دانیت. لێ ژ بۆ كو نهرازیبوون دەرنەکەڤە و ئارمانجا خوە یا راست ڤەشێرە، نەچار ما ئالایێ رەنگین ژ بۆ باشوورێ کوردستانێ ب کار ئانی. هەروهها پهكهكە چل تەقلا د هاڤێژە کو بەحسا حکوومەتا هەرێما کوردستانێ نەکە. لێ هەرێما کوردستانێ کەفەنێ مرنێ یێ کو لۆزانێ کربوو بەر کوردان چراند و لۆزان بێواتە کر. حکوومەتا هەرێما کوردستانێ تێ واتەیا تێکبرنا لۆزانێ.
ژ بۆ ڤێ سەدەمێ ژی پێویستە ل دۆرا حکوومەتا هەرێما کوردستانێ هەموو کورد ببن یەک. لێ یا کو پهكهكە دکە تام بەرۆڤاژی ڤێ یەکێ یە. دەستهلاتدارییا هەرێما کوردستانێ تێک دبە و ب هەموو دژبەرێن کوردستانێ رە تفاقێ دکە.
پرسگرێکا پهكهكێ یا ب ئالایێ رەنگین رە هەیی راستییا پهكهكێ دەست نیشان دکە
یێن دخوازن شەنگالێ ژ کوردستانێ قوت بکن نکارن ل دژی لۆزانێ تێبکۆشن. یێن کو ل شەنگالێ ل شوونا ئالایێ کوردستانێ، ئالایێ ئیراقێ بلند دكن، نکارن ل دژی لۆزانێ تەڤبگەرن.
یێن کو ل دژی هەرێما کوردستانێ ب حەشدا شەعبی رە هەڤکاریێ دکن، نکارن ل دژی لۆزانێ راوەستن.
پهكهكە چل کۆنفەرانسێن لۆزانێ بکە ژی نکارە راستیا خوە یا نوونەرتییا خەتا لۆزانێ ڤەشێرە.
کۆنفەرانسا پهكهكێ نە ژ بۆ تێکبرنا لۆزانێ یە، ژ بۆ کۆمکرن و ئاڤاکرنا هێزا سییاسی یه ل هەمبەر هەرێما کوردستانێ. پهكهكە زێرەڤانێ سینۆرێن لۆزانێ یە.