د 23ێ تیرمەهێ دا ل جادەیا سەرەکی یا زاخۆ د ئەنجاما تەقاندنا بۆمبەیا ژ دوور ڤە یا کو د ناڤ ئۆتۆمۆبیلا وی دا هاتبوو بجیهکرن، سەرلەشکەر محه‌مه‌د میرزا سۆفی شەهید بوو. ئاساییشا گشتی یا هەرێما کوردستانێ بەلگەیێن کو چ شک و گومانێ ل سەر ڤێ جینایەتا کو په‌كه‌كێ پێک ئانیە نه‌هشتن، بەلاڤ کرن. مالپەرێ دارکا مازی د 9ێ تیرمەهێ دا راگهاند کو په‌كه‌كه دێ ل دژی هەرێما کوردستانێ دەست ب ئێریشەکا نوو بكه‌ت.
په‌كه‌كێ د چارچۆڤەیا کۆنسەپتا ئەنیا دژە-کورد دا ئێریشان پێک تینە
په‌كه‌كە و پێکهاتەیێن وێ پشتی تێکچوونا خوە یا د هلبژارتنێن باکورێ کوردستانێ و ترکیێ دا، هەر تم دخوازن رۆژەڤێ ب گوهه‌رن و کوردان ب مژارێن تێگەهـ ئاڤاکرنێ ڤە مژوول بکن. ب ڤی ئاوایی د خوازە بنکەتنا خوە ڤەشێرە. د ڤێ چارچۆڤەیێ دا دیارە کو په‌كه‌كە دێ زێدەتر بەرێ خوە بدەته کوردان.
لێ ل پشت ئێریشێن کو ل هەرێما کوردستانێ زێدە بوونە و تێ چاڤەرێکرن کو زێدەتر ببن، پیلانگیرییەک مەزنتر هەیە: ئەو ژی هه‌ولدانێن ئەنیا دژە کوردستانێ یە. ئالیگرێن شیعە و هن لۆبیێن رۆژئاڤایی دخوازن هەرێما کوردستانێ بێخن بن زەختێن ئابووری و سیاسی. بێ گومان هن هەڤکارێن وان یێن کورد ژی پڕ ب چالاک تەڤلی ڤێ پرۆژەیا دژە-کورد دبن، هەنە. د ناڤ ڤان دا هێزا سەرەکی په‌كه‌كەیە. په‌كه‌كە دێ ب هنه‌ك رێبازێن خیانه‌ت و بێبەختیێ یێن وه‌كه جینایەتا زاخۆ و هه‌روه‌ها ژ بۆ كو ئالۆزیێن ناڤخوەیی زێدەتر بكه، دێ زەختێن دەروونی چێبکە و خه‌لكی بترسینە دێ ڤان کارێن بێبەختانە ب کار بینه.
چما محه‌مه‌د میرزا بوو ئارمانجا په‌كه‌كێ؟
یەک ژ ناڤێن ناسیار یێن زاخۆکا دەلال محه‌مه‌د میرزا بوو. ئەو ژ مالباتەکا خەباتکەر و شۆرەشگێر بوو. محه‌مه‌د میرزا یێ 67 سالی ژ عەشیرا سندی یە.
محه‌مه‌د میرزا بەرێ فەرماندارێ پێشمەرگە بوو. لێ بەلێ ژ سالا 2006 ێ ڤە ژ بەر هنه‌ك پرسگرێکێن تەندورستیێ و تەمەنێ وی نە ل سەر کارە. ژ بەر ڤێ یەکێ سەرباز محه‌مه‌د میرزا خانه‌نشین بوو. ئەوی زێده‌تر ب مەیلا مووزیک و لێکۆلینێن چاندی، کوردەواری ڤە مژوول دبوو. ئەو کەسەکێ مەدەنی بوو، ل هەر دەرێ ئاسایی ب ئۆتۆمۆبیلا خوە، بێی پاسەوان و پاراستن دگەری یا. یەک ژ سەدەمێن ئارمانجکرنا محه‌مه‌د میرزا ژ بەر کو په‌كه‌كێ فێم کر کو ئەونە خوەدی سیستەمەکە ئەولەهیێ یە. فەرماندارەکێ دێرین و ناسیار و بێ پاسەوان ژ بۆ په‌كه‌كێ ئارمانجەکا ب باندۆر و هێسان بوو.
په‌كه‌كێ چما محه‌مه‌د میرزا کر هەدەف؟ ئارمانجکرنا محه‌مه‌د میرزا ژ ئالیێ په‌كه‌كێ ڤە ب راستی ئێریشا ل دژی سندی یانە. لێ بەلێ شەهید کرنا محه‌مه‌د میرزا وەکە ئێرشەکێ یە ل سەر تەڤاهیا هەرێمێ و ب تایبەت خەلکێ زاخۆ.
ب ئاشکەرەیی ئەم ب بێژن، ئەڤ ئێریش نە گرێدایی ب هێزێن په‌كه‌كێ یێن دەڤەرا سندی و گولییان ڤەیە. تەرۆرکرنا محه‌مه‌د میرزا جینایەتەکە کو راستەراست ژ ئالیێ رێڤەبەرییا لەشکەری یا په‌كه‌كێ یا ب ناڤێ نه‌په‌گه (ناڤەندا پاراستنا گەل) کو موراد قارایلان سەرۆکاتیا وێ دکە ئەڤ بریار دایە. ژ بەر کو د بن وێ جینایەتێ دە سیاسەتەکا په‌كه‌كێ یا گشتی هەیە.
په‌كه‌كە دخوازە پێشکەفتنێن زاخۆ ژ ناڤ ببه
په‌كه‌كێ ژ سالا 1983 ێ ڤە ل دەڤەرا عەشیرا سندی یان ئانكو ل حه‌فته‌نینێ جیهـ بوویە. لێ عەشیرێن دەڤەرێ چ جار په‌كه‌كە وەکە بزاڤەکە کورد نەدیت و پێرە پێوەندیدار نەبوو. هەر چەند هنەک پێوەندیێن شەخسی تجاری هەبن ژی لێ ژ ئالیێ سندییان ڤە چ جار په‌كه‌كە نەهاتییە قەبوول کرن.
بەرێ ژی په‌كه‌كێ هەول دا ب هن پرسگرێکێن ناڤخوەیی یێن عەشیرێ ڤە پارچەیەک ژ سندییان بکە ئالیگرێ خوە لێ ب سەر نەکەت. ب تایبەتی ژی پشتی ئۆپەراسیۆنا پەنچه-پلنگ یا ترکان کو د خزیرانا 2020 ێ دا ل حه‌فته‌نینێ هات دەستپێکرن، سندی زێدەتر ژ په‌كه‌كێ دوور کەتن. په‌كه‌كێ بارەگه‌هـ و چەپەرێن خوە یێن 40 سالان بێ پەڤچوون رادەستی ئارتێشا ترک کرن و دەرباسی ناڤا چه‌م و رەزێن خەلکێ بوون. هەرێما حه‌فته‌نینێ وەکە سینەهت، خانتیر، مێرگا شیشێ، پەراخ و گەلیێ پزاخا ئەو 40 سال بوون د بن دەستێ په‌كه‌كێ ڤه. په‌كه‌كێ نە دهشت خوەجهێن ڤان گوندێن قەدیم بچن سەر شوونوارێن خوە. شێنیێن گوند ب گۆتنا، “په‌كه‌كێ جهێن کو دەستوور نەدان ئەم بچینێ د ماوێ رۆژەکێ دا رادەستی لەشکەرێ ترک کرن”.
خەلکێ دەڤەرێ ب زەلالی دیتن کو په‌كه‌كە نەرێخستنەکا خوەراگرە ل گەل هاتنا دژمنی په‌كه‌كێ ل پشت خوە نەنێری و رەڤی. ژ بلی هنەک پێوەندیێن تجاری، گەلێ دەڤەرێ قەبوول نەکر کو په‌كه‌كە ل نێزیکی گوندان چەپەران بکۆلە. هەر وها ل دەردۆرا باتووفا و دەرکارێ ژی پاسەوانێن سینۆر ب جیهـ بوونە. ل شوونا کو ئێرشی لەشکەرێن ترک بکە ئێرشی پاسەوانێن سینۆر دکە. په‌كه‌كێ ئەو وارێ مینا به‌حەشتێ رادەستی ترکان کر و نوکە ژی دخوازە ئالۆزییان د ناڤا گەل دا زێدە بکە و ترسێ بەلاڤ بکە.
رەوشا زاخۆ چاوایە؟
پشتی کو زاخۆ د تیرمەها 2021 ێ دا بوو ستاتوویا رێڤەبەرییا خوەسەر، د ئیدارەیا باژێرڤانیێ دا رووپەلەک نوو ڤەکر. مژارێن وەکە بودجەیا دارایی یا جودا، دامه‌زراندن، زێدەکرنا دەرفەتێن کار، پرۆژەیێن نوو یێن ژ بۆ جوانان، گەشەدان، پیشەسازی، چارەسەرییا پرسگرێکێن بنەسازیێ و هتد. نووژەنییەک گرینگ ل باژێر ئافراند. خەلکێ زاخۆ ب گرنگییا کو حکوومەتا هەرێما کوردستانێ ددە وان پڕ کێفخوەشن.
یێ کو ژ ڤێ رەوشێ نەرازی تەنێ په‌كه‌كەیە. ژ بەر کو په‌كه‌كە نکارە ل جهه‌كی بژی کو خه‌لك یێ لێ رحەت و ئارام بیت. دڤێت ئالۆزی، بێبەختی و بێئەخلاقی هەبیت داکو په‌كه‌كە بشێت ل وی جهی بمینیت. په‌كه‌كە ژ بۆ تێکبرنا رەوشا ئارام یا زاخۆیێ کەتییە د ناڤا هەولدانێن مه‌زن دا. د 5ێ تیرمەهێ دا پێشی ل بارەگەهێ پاسەوانێن سینۆر ل نێزی باتیفایێ هاتە خستن و پشترە محه‌مه‌د میرزا تەرۆر کر.
په‌كه‌كێ ب تەرۆرکرنا محه‌مه‌د میرزا خوەست زاخۆ بکێشە ناڤا ئالۆزییان دا و خەلکێ وێ بترسینە.
په‌كه‌كێ ل لۆزانێ کۆنفەرانسان سازدكه و ل زاخۆ ژی کوردان دکوژە
محه‌مه‌د میرزا د رۆژا کو په‌كه‌كێ ل لۆزانێ کۆنفەرانسەک سازدكری هات قەتلکرن. په‌كه‌كێ ل لۆزانێ «پەیام و بانگا یەکیتیێ» دکر، لێ ل کوردستانێ ژی ئێرشی یەکیتییا کوردان کر. پێشمەرگەیەکی خەباتکار و دێرین تەرۆر کر. راستییا په‌كه‌كێ نە د وان دەرەوان دایه كو ل لۆزانێ کرینە، به‌لكو راستییا په‌كه‌كێ د جینایەتا كو ل زاخۆ کرییە، دیار دبیت.
ل جهێ کو په‌كه‌كە نکاربە خوە ب کەسپینە، پۆلیتیکایا چەوساندن و ترساندنێ بکار تینه. ئەڤ جینایەتا زاخۆ کری ژی تێ ڤێ واتەیێ. زەخت و کۆمپلۆیێن ل سەر هەرێما کوردستانێ و ستاتوویا وێ و ئێریشێن په‌كه‌كێ ب هەڤ رە تێن کرن. ئەڤ ئێریش وێ بدۆمن. هەلبەت په‌كه‌كە ڤان جینایەتان ناگرە سەر خوە.
کوشتنا محه‌مه‌د میرزا ژی ئیسپاتا وێ یەکێ یە کو په‌كه‌كە بوویە رێخستنەک جەهش یا دووری نرخێن کورد و کوردستانی.
