په‌كه‌كێ خه‌باتا خوه یا چه‌كداری ب فه‌داكرنا لاوێن كورد د شه‌ره‌كی ده ده‌ستپێكر كو ت پێوه‌ندییا وی شه‌ری ب كورد و كوردستانێ ڤه تونه، ل 6 خزیرانا 1982ان ل گه‌ل ته‌ڤگه‌رێن جیهادی یێن فلستینی ته‌ڤلی شه‌رێ «كه‌لا شەقیفێ» بوو، په‌كه‌كێ لاوێن كورد یێن كو ل په‌ی عه‌شقا كوردستانێ كه‌تین برن سینۆرێ لبنانێ و ب ده‌ستێ ئارتێشا ئیسرائیلێ دان كوشتن.
ئه‌ركا په‌كه‌كێ یا نوو چی یه؟
مژارا مه نه شه‌رێ كه‌لا شه‌قیفێ یه، شه‌رێ كو ب كۆنترۆلكرنا ئیسرائیلێ بۆ كه‌لێ و دۆراندنا ته‌ڤگه‌را رزگارییا فلستینێ ب داوی بووی، ئه‌م ل ڤر به‌حسا ئه‌ركا په‌كه‌كێ دكه‌ن، كانێ چما هه‌ر ل ده‌ستپێكا دامه‌زراندنا خوه و هه‌یا رۆژا مه یا ئیرۆ رزگاركرنا كوردستانێ نه د ستراته‌ژییا وێ ده یه، به‌لكو خزمه‌تكرنا ئه‌جێندایێن ده‌وله‌تێن داگیركه‌ر ب ستراته‌ژی و نه‌خشه‌رێ بۆ خوه دانایه و ل سه‌ر وی ئه‌ساسی ته‌ڤدگه‌ره، به‌لكو ژ ده‌ستپێكا خوه ڤه ووسا خوه پاراستیه و هه‌ر وها ووسا ته‌مه‌نا خوه هه‌یا ئیرۆ درێژ كری یه.
ژ به‌ری هێرشا حه‌ماسێ یا ل سه‌ر ئیسرائیلێ ل 7 جۆتمه‌ها ئیسال 2023ێ، په‌كه‌كێ ب ئاوایه‌كی نه‌راسته راست د پلانێن ئێریشێ ده جهـ گرت و ئه‌رك پێ هاتن دایین، چۆلكرنا نوقته‌یێن ل چیایێ قه‌ره‌چووخێ و ڤه‌گوهه‌ستنا هێزێن كو ل ور بۆ شه‌نگالێ به‌شه‌كی ئه‌ركێ په‌كه‌كێ یێ ڤێ قووناغێ یه.
چاڤكانیێن داركامازی ئاشكه‌ره كر، په‌كه‌كێ ب ته‌علیماتێن ئیرانێ نوقته‌یێن ل چیایێ قه‌ره‌چووخێ راده‌ستی حه‌شدا شه‌عبی كرن، هه‌ر وها چه‌كدارێن خوه یێن ل كامپا مه‌خموورێ ژی ڤه‌گوهه‌ستن دو ئه‌نیێن جودا:
یێك: شه‌نگالێ.
دوو: سینۆرێ ل گه‌ل ئیرانێ.
ده‌ستنیشان كر، ئه‌ركێن نوو ژ بۆی ڤێ قووناغێ ب په‌كه‌كێ هاتنه دایین، ئه‌و ژی قاییمكرنا ئه‌نییا میحوه‌رێ مقاوه‌مێ یه ل شه‌نگالێ كو په‌كه‌كه به‌شه‌كه ژێ و پلانێن لێدانا ئیسرائیلێ ژ چیایێ شه‌نگالێ وه‌كه چاوا د سه‌رده‌ما ره‌ژیما سه‌دام ده ل سالا 1991 د شه‌رێ كه‌نداڤی ده ئیراقێ ژ ور ب ده‌هان مووشه‌ك ئاڤێتن ئیسرائیلی.
چیایێ شه‌نگالێ و پلانێن ئیرانێ
پسپۆرێن لەشکەری دبێژن کو هێزێن ئیراقی چیایێ شنگالێ ژ بۆ ئاڤێتنا مووشەکان بەر ب ئیسرائیلێ ڤە هلبژارت، ژ بەر سەدەمێن ئەردنیگاریێ یێن گرێدایی وی جهی نه، ژ بەر کو چیایێ شنگالێ جهەکی بلندە و ل کێلەکا سینۆرێ سووریێ یە و ژ بەر وێ ژی سووریە وەلاتەکی جیرانە بۆ ئیسرائیلێ ژ بۆ ئاڤێتنا مووشەکان خالا هەری نێزیکە.
ئه‌ركا دویه‌مین ڤه‌گوهه‌ستنا به‌شه‌كی چه‌كدارێن كامپا مه‌خموورێ و هنه‌ك ئه‌نیێن دن یێن باشوور ژ بۆی سینۆرێ ل نێڤبه‌را باشوور و ئیرانێ ل نێزی هه‌رێمێن حیزبا ده‌مۆكرات و ئه‌ركا وێ ل ڤر كو ئه‌ڤ هێز د ئاماده‌باشیێ ده به بۆ لێدانا به‌رژه‌وه‌ندیێن هه‌رێما كوردستانێ گاڤا كو پێویست بكه.
راده‌ستكرنا نوقته‌یێن ل قه‌رچۆخێ
د 19 جۆتمەھێ دە پەکەکێ چەپەرێن خوە یێن ل چیایێ قەرەچۆخ رادەستی حەشدا شەعبی کربوون. د دەما کو ھێزێن پێشمەرگە ھەول ددان چەپەرێن خوە قائیم بکن و بپارێزن، د 22 جۆتمەھێ دە شەر و پەڤچوون دەرکەت و 2 پێشمەرگە شەھید بوون. ل گۆری زانیاریێن کو کەتنە دەستێ مە دە، د شەر دە 2 لەشکەرێن ئارتێشا ئیراقێ و 8 ئەندامێن حەشدا شەعبی ھاتنە کوشتن، لێبه‌لێ ژ پێنچشه‌مبا رابووری ڤه دو فه‌رماندارێن دن یێن پێشمه‌رگه كو د شه‌ر ده بریندار كه‌تبوون شه‌هید كه‌تن.
عه‌بدوللا ئۆجالان د نۆتێن ئیمرالیێ ده دبێژه چێبوونا ده‌وله‌تا كوردی یا بچووك، مینا چێبوونا ئیسرائیلا دویه‌مینه، په‌كه‌كه ژی ل سه‌ر ڤی ئه‌ساسی ته‌ڤدگه‌ره، حه‌فته‌یا رابووری ژی جه‌میل باییك هه‌ڤسه‌رۆكێ كه‌جه‌كێ دگۆت: ئه‌م پشتگرییا تام ددن فلستینی و ژ به‌ر كو د به‌رێ ده ژی مه پشتگری دابوو وان، كۆمپلۆ ل سه‌ر په‌كه‌كێ هاتن كرن.
په‌كه‌كه و ده‌وله‌تا سه‌هیۆنی
گه‌لۆ ئه‌م دپرسن، قه‌ی دۆزا په‌كه‌كێ ل ئامه‌دێ، دێرسمێ و جزیرێ یه، یان غه‌ززه و ئیسرائیلێ یه، قه‌ی چما په‌كه‌كه جوانێن كوردان ب ناڤێ كوردستانێ د خاپینه و پشتره وان دكه سۆته‌مه‌نییا شه‌رێ ده‌وله‌تێن فارس و عه‌ره‌بان ل دژی ده‌وله‌تا سه‌هیۆنی؟ قه‌ی په‌كه‌كێ ئامه‌دا كوردستانێ رزگار كری یه، هه‌یا كو د رزگار كرنا قودسێ و ئه‌قسایێ ده خوینا زارۆكێن كوردان برژینه؟
پەکەکە ھەول ددە کو د شەرێ وەکالەتێ یێ ل رۆژھلاتا ناڤین دە ب خوینا جوانێن کورد و فرۆتنا پاشەرۆژا کوردان بدە مەشاندن. ژ بۆ دۆماندنا تەمەنێ رێخستنا خوە دکارە ھەموو نرخ و دەستکەفتێن کوردان بفرۆشە و به‌رده‌وامیێ بده جه‌حشاتییا خوه یا ژ بۆی هێز و ده‌وله‌تێن دژه كورد.
