ل سەر مەدیایا جڤاکی نه‌رازیبوون ل دژی شەرڤانێن زارۆک یێن په‌كه‌كێ زێدە بوون
ب سالانه په‌كه‌كە د بابەتێ «شەرڤانێن زارۆک» دا د رۆژەڤا کوردان دا یە. په‌كه‌كە ئەڤ 40 سالن هەبوونا زارۆکێن شەرڤان وەکە پێویستیەکێ ل سەر کوردان دسەپینە. ب ڤێ ئارمانجێ ل ئالیەکێ مەراسیمێن جه‌ماوه‌ری ساز دكه، ل ئالیێ دن ژی کەسێن کو شەرڤانێن زارۆک رەخنە دکن وەکە خایین ئیلان دکە. ل گەل هەموو هەولدانان ژی په‌كه‌كە ئەڤ 40 سالن د مژارا زارۆکێن شەرڤان دا نکارە کوردان رازی بکە. هەری داوی وێنەیێن کەچەکە بچووک یا ل رۆژئاڤا کو سۆزا شەرڤانیێ ددە ل سەر مەدیایا جڤاکی بوو سەدەما نه‌رازیبوونێن مەزن.
وێنەیێن زارۆکێ 12-13 سالی یێ کو د چالاکیا ل رۆژئاڤا یا ب بوونەیا سالڤەگەرا دامەزراندنا په‌كه‌كێ دە سۆزا تەڤلیبوونا گەریلایان دا بوو، راستی نه‌رازیبوونێن کوردان هات. ل هەمبەری وێ یەکێ کو کەچەکا پێدڤی کو نوکە ل دبستانێ د پۆلا 5 یان ژی 6ێ خوه‌ندبا، سۆزا تەڤلیبوونا گەریلایێ دابوو، کوردان گەلەک نه‌رازیبوونێن توند نیشان دان.
کوردان ل سەر مەدیایا جڤاکی گۆتن کو په‌كه‌كە زارۆکان دکشینە ناڤا شەرەکی کو سەدەما وێ نەدییار و ئەڤ یەک تاوانەکا مەزنە.
ئەڤ شێوه پراکتیكه‌كه ژ مێژیه ل رۆژئاڤا هەیە
په‌كه‌كە ژ سالێن 90ێ ڤێ بانگاوازیێ ژ بۆ تەڤلیبوونێن گەریلا ب کار تینە. د ئۆرگانیزاسیۆنێن قەلەبالخێن وەکە نەورۆزێ دا زارۆک و جوانان دەردئێخن سەر ستێجێ و سۆزا تەڤلیبوونێ ب وان دده‌ن گۆتن. ژ ئالیەکێ ڤە ژ بەر کو زارۆک ل بەر جه‌ماوه‌ره‌كێ ئەوقاس مەزن سۆز دایە، ئیرادەیا خوە تەسلیم گرتیە و شەنسێ وان نەمایە کو ژ گۆتنا خوە ڤەگەرن. ل ئالیێ دن د مەراسیمێ دا چەپک، درووشم وه دكه‌ن کو هنەک زارۆکێن دن ژی بخاپن و تەڤلی ببن. ب راستی، په‌كه‌كە ڤان مەراسیمێن وەها وەکی داڤک بکار تینە.
مالبات ژی وەکە خوەدی ئیمتیاز تێن حه‌ساب كرن
هەر چەند هەموو نەبن ژی لێ هنەک مالباتێن زارۆکێن وان تەڤلی بوویی، ژ هن ئیمتیازێن ماددی سوودێ وەردگرن. ب تایبەتی پشتی سالا 2012ێ کو په‌یه‌دێ ل رۆژئاڤا سەروەریا خوە ئیلان کر، مالباتێن هن شەهیدان و گەریلایان بوون خوەدی هنەک ئیمتیازێن وەکە ئالیکاریا ئابۆری، ئیداری، و هود. ژ بۆ ڤێ یەکێ، هنەک مالبات ب زانەبوون زارۆکێن خوە تەشویق دکن کو تەڤلی ببن، لێ تەڤی ڤێ حەسوودیێ ژی ئەڤ یەک ژ چەند مالباتان دەرباس نابە. ئان ژی هن مالبات زارۆکێن خوە یێن کو نەخوەشیێن کەسایەتی هەنە و نکارن وان کۆنترۆل بکن دشینن ناڤ رەفێن په‌كه‌كێ. ب ڤی ئاوایی ئەو ژ بەرپرسیاریا زارۆکێ رزگار دبن.
لێ مخابن «دایکا» وێ کەچا بچووک دەردکەڤە سەر ستێجێ و کەچا خوە یا کو دڤێ بچە دبستانێ و هێژان ژی هەوجەدارا دایك و بابێ خوه یە، وێ پیرۆز دکە. هەروهها دیارە کو ئەڤ پلان بەرێ ژ ئالیێ کادرۆیێن په‌كه‌كێ ڤە هاتیە ئۆرگانیزەکرن.
تەڤلیبوونا شەرڤانان نینە
په‌كه‌كە د ڤان سالێن داویێ دا د کریزەکە مەزن یا شەرڤانان دا دژی. ژ باکور تەڤلیبوون هەما بێژە نینە، ژ هەرێمێن دن ژی تەڤلیبوون ب قاسی تلیێن دەستانە. هەروهها د ناڤا رێخستنێ دا گەلەک شکەستن هەنە. ب تایبەتی ژی گەریلایێن کو نکارن ڤی شەرێ بێ واتە و بێ ئارمانج د تونێلان دا ب مەشینن، گاڤا کو ده‌لیڤێ ببینن ژ رێخستنێ قوت دبن. هەروهها ل گەل هەموو ئاستەنگیان ژی، ژ هێزا ژ رۆژئاڤا قوتبوون بێناڤبەر بەردەوامن. زیانێن د پەڤچوونان دا کریزا شەرڤانان د ناڤا په‌كه‌كێ دا زێدەتر دکە. ژ بەر ڤێ یەکێ په‌كه‌كێ د سالا داویێ دا ژ بۆ تەڤلیبوونا شەرڤانان شێوازێن جوربەجور بکار تینە. د رێیا رێخستنا خوە یا ب ناڤێ «جوانێن شۆرەشگەر» دا، زارۆکان د رەڤینن. چاڤکانیێن نێزی په‌كه‌كێ رادگهینن کو سەقەتییەکا فیزیکی نەبە، فەرمان هاتیە دان کو وەرە لەشکەرکرن. ئەڤ خەبات ژ بۆ هەر پارچەیەک کوردستانێ تێ پێشبینی کرن. ب راستی ژی ل سەر ڤێ مژارێ ژ بۆ باکورێ کوردستانێ سۆسیال مەدیا، کۆمێن تەلەگرامێ یێن تایبەت هاتنە چێکرن. د ڤان کۆمان دا پەرەیێ پاساپۆرتێ ددن جوانێن کو وان ناس ناکن. پشتی کو ئەڤ جوان سینۆر دەرباس دکن ل سەر قادێن شەرڤانا تێن ب جهـ كرن. ئەو کەسێن شەرڤانان تەڤلی بکە ب پەرەکی باش تێن خەلات کرن. سالێن 2000ێ سەرێ شەرڤانان ژ وانێ-هەککاری هەیا سینۆرێ رۆژهلات و هەرێما کەلەرەشێ 100 دۆلار بوو. هنەک کەس ببوون بازرگانێن شەرڤانان.
هاتە دیارکرن کو په‌كه‌كێ ژ سالێن 90ی ڤە جارا یەکەمینە د ڤێ ئاستێ دا ب کریزەکا شەرڤانان رە روو ب روو مایە. هەر رۆژ زیانان ددە و ل شوونا وان نکارە داگرە ژ بەرکو تەڤلیبوون نەمایە.
تەنێ د دەستێ په‌كه‌كێ دا چەکا خوەپێشاندان، پرۆپاگاندا، مووزیک و گۆڤەند مایە
په‌كه‌كێ ئیسال گرینگیەکە مەزن دا پیرۆزباهیا 27ێ مژدارێ. په‌كه‌كە کو ب تایبەتی پشتی شەرێ خەندەکان یێن سالا 2015ێ شکەستنەکە مەزن خوار. د هەمان دەمی دا چیایێن باکورێ کوردستانێ، باژارێ عەفرین و سەرێکانیێ یێن رۆژئاڤا و هەموو هەرێمێن کو ژێ رە دبێژن «قادا پاراستنا مەدیایێ» یا ل باشوورێ کوردستانێ، ژ دەست دان. ئەڤ هەرێم هه‌موو رادەستی دەولەتا ترک کرن. په‌كه‌كە ب هنەک خوەپێشاندانێن قەربالخ هەول ددە ڤێ تێکچوونا خوە ڤەشێرە. هەموو کریارێن په‌كه‌كێ یێن ڤێ داویێ ل سەر ئەساسێ پرۆپاگاندایا ژ بۆ گرسەیا خوەنە. ژ بەر ڤێ یەکێ گرینگیەکە تایبەت دا پیرۆزباهیا 27ێ مژدارێ. هەروهها گەف ل وان کەسێن کو بەشداری پیرۆزباهیێن رۆژئاڤا نەبوون ژی خوار.
په‌كه‌كە ب تایبەتی ب رێیا خەباتێن هوونەری، چاندی وەکە گۆڤەند، مووزیک و هود د خوازە مرۆڤان ل دۆرا خوە کۆم بکە. دا کو بکارە ڤێ حه‌لیان و تێکچوونا خوە یا ستراتەژک ڤەشێرە.
