بانگەشەیا «ئێریشا نەیاریێ یا ل سەر هەولێرێ» یا راگەهاندنا په‌كه‌كێ و یاریێن به‌رده‌وام
نەیارییا راگه‌هاندنا په‌كه‌كێ ل دژی هەرێما کوردستانێ، نە ئەخلاقێ میدیایی ل بەرچاڤ دگریت و نه ژی په‌یوه‌ندییا وێ ب کوردایەتیێ ڤه هەیە؛ د بن ناڤێ په‌ده‌كێ دا ئێریشێن خوە یێن ل دژی تێکۆشینا سەرخوەبوونا کوردستانێ، ستاتوویا سیاسی – ئیداری یا کوردان و سەنگەرێ بەرخوەدانا سەد سالی یا کوردان، ئانكو پێشمەرگەیان به‌رده‌وام دكه‌ت. نەشاشە کو ئەم ژ ڤێ سیاسەتا مەدیایا په‌كه‌كێ را ببێژن پۆلیتیکایا «ل دژی هەڤ خستنا گەلێ کورد». رێڤەبەرێن په‌كه‌كێ ب مەدیایا خوە تۆڤێ نەیاریێ د ناڤ کوردان دا دچینن. ب تایبەتی د ڤان دەمێن داویێ دا مه‌دیایا په‌كه‌كێ وه‌ك ئامادەکاری بۆ ئێرشەکێ ل وەرزێ بهارێ ل سەر هێزێن پێشمەرگەی، یا بنگەهەکێ جڤاکی و دەرۆنی حازر دکەت.
ئاژانسا نووچەیان یا مەزۆپۆتامیا یا سەر ب په‌كه‌كێ ڤە کو ل ترکیێ وەشانێ دکەت، ب ڤان نووچەیێن درەو، ئەم دشێین ببێژین «ئێریشا نەیاریێ یا ل سەر هەولێرێ» کر.
ئاژانسا مەزۆپۆتامیا: په‌ده‌كێ د 2 سالان دا 158 گوند ڤالا کرن
دەزگەهێ مەدیایی یێ په‌كه‌كێ یێ ب ناڤێ ئاژانسا مەزۆپۆتامیا کو ل ترکیێ وەشانێ دکەت، د بن ناڤێ نووچە چێکرنێ دا بەشداری ئێریشا نەیاریێ یا ل سەر هەولێرێ بوویە. ئاژانسا مەزۆپۆتامیا د بن ناڤێ هەڤپەیڤینێ دا هەول دا ڤێ ئێریشکارییا خوە ڤەشێریت. ئەو هەموو کەسێ ب خشیم دزانن، لێ هەموو کورد دزانن کو ئەڤ ئێرش ژ ناڤەندەکێ دهێنه مەشاندن.
ئاژانسێ ژ بۆ كو بۆچوونه‌ك بۆ کەسێن کو نووچەی دخوینن چێببیت، د دەستپێکێ دا وه‌ها دبێژیت: «ئێریشێن ل دژی هەرێما فەدەرالا کوردستانێ کو ترکیە ب سالانە دكه‌ت و ب هەڤکاریا په‌ده‌كێ ل 17ێ نیسانا 2022ێ بەرفرەهـ بووینه. په‌ده‌كە هەول ددەت پلانێن ترکیێ ب جهـ بینیت، ب ڤالاکرنا گوندان خه‌لكی نەچاری کۆچبەریێ دکەت.” ئەڤه نووچەیا په‌كه‌كێ یە.
ئاژانسا مەزۆپۆتامیا ژ بۆ پشتراستكرنا ڤێ نووچەیا دره‌و ل گه‌ل دۆستەکێ خوە یێ ب ناڤێ «باران گەرمیانی» هەڤپەیڤین چێکرییە. باران گەرمیانی د هەڤپەیڤینا خوە دا گۆت، «تەنێ د 2 سالان دا په‌ده‌كێ 158 گوند ل سەر داخوازا ترکیێ ڤالا کرن. ل ڤان ده‌ڤه‌رێن کو شەر لێ به‌رده‌وامه، زێده‌تری 600 گوندان د بن مەترسیا ڤالاکرنێ دا نە و لەشکەرێن ترک ژی ئێریشی چەپەرێن گەریلایان یێن ل نێزیكی بارەگەهێن په‌ده‌كێ دکه‌ن. په‌ده‌كە رێ ل بەر داگیرکەریا ترکیێ ل هەموو ده‌ڤه‌رێ ڤەدکەت.»
نەهێژای گۆتنێ یە کو ئەم بێژین ئه‌رێ ئه‌ڤ نرخاندنا باران گەرمیانی راستە. ژ بەر کو ته‌كانه سەدەما ڤالاکرنا گوندێن باشوور پەڤچوونێن هەڤکری یێن په‌كه‌كێ و ئارتێشا ترکیێ نه. هەردو ئالی ژی ب زانەبوون پەڤچوونان ڤەدگوهێزن دەردۆرا گوندێن ده‌ڤه‌رێ و دخوازن باشوور ژی وەک باکور کاڤل بکه‌ن.
هەڤپەیڤین نەهەڤپەیڤینەکا درێژە و چ شرۆڤە و نرخاندنێن گرنگ تێدا نینن. ئەڤ هەڤپەیڤین تەنێ ژ بۆ کو په‌ده‌كێ و دەولەتا ترک وەکە هەڤپار نیشان بده‌ن و بێژن په‌ده‌كێ گوند ڤالا کرینە، هاتیە کرن. واته باران گەرمیانی کییە کو ئەڤ شرۆڤە کریە و ژ ئالیێ ئاژانسا مەزۆپۆتامیا ڤە وەک رۆژنامەڤان هاتیە ناساندن؟
شاهدێ رۆڤی دووڤکێ رۆڤی یە، ئێجا شاهدێ ئاژانسا مەزۆپۆتامیا ژی نووچەگهانێ رۆژنیۆزێ یه
ئەڤ نووچەیا ئاژانسا مەزۆپۆتامیا ژ ئالیێ هەموو دەزگەهێن راگەهاندنێ یێن په‌كه‌كێ ڤە واته تەلەڤیزیۆنێن په‌كه‌كێ یێن ترکی و مالپەرێن وێ وه‌ك رۆژنامەیا ئۆزگوور پۆلیتیکا، رۆژنامەیا یەنی یاشام، خوەبوون و هتد هاته به‌لاڤ كرن، هه‌ر وه‌ها بۆ زمانێن ئه‌لمانی، ئێسپانی و ئینگلیزی هات وەرگەراندن. لێ مالپەرێن په‌كه‌كێ د بەشێن خوە یێن سۆرانی دا ئەڤ نووچە بەلاڤ نەکرن. ژ بەر کو گەر بهێته وەشاندن دێ پەرگالا وان یا بێئەخلاق و دره‌وین ئاشكه‌را بیت.
گەر ئیرۆ هوون ل ناڤێ باران گەرمیانی د مالپەران دا بگەرن، ناڤێ باران گەرمیانی تەنێ ب زمانێن جودا یێن گرێدایی ڤێ نووچەیا ئاژانسا مەزۆپۆتامیا دەردکەڤە پێشبەری وە. لێ چ نووچەیەک ل سەر باران گەرمیانی ب زاراڤێ سۆرانی نینە. چ پیشەیا وی یا رۆژنامەڤانیێ نینە. ژ بەر کو رۆژنامەڤانەک ب ناڤێ باران گەرمیانی نینە. ل گەل په‌كه‌كێ فێل و فەند خلاس نابن.
باران گەرمیانی کەسەکە کو ل باژارێ کەلارێ د ناڤا خەباتێن جوانێن په‌كه‌كێ دا جهـ گرتیە و پشترە ژی ل مالپەرا پرۆڤۆکاتۆرا په‌كه‌كێ رۆژنیوزێ کو ل سلێمانیێ وەشانێ دکەت وەکە نووچەگهان كار دكه‌ت. راستی باران گەرمیانی تەنێ كارمه‌نده‌كێ په‌كه‌كێ یە.
یانی مژارا «شاهدێ رۆڤی دووڤکێ وییە» د ڤان یاریێن مەدیایی یێن په‌كه‌كێ دا ب زەلالی دهێته دیتن. کۆردیناسیۆنا مەدیایا په‌كه‌كێ رێنماییان ددەت كو: “په‌ده‌كێ و هێزێن چەکدارێن ترک وەک کو زیانێ دده‌نه کوردان بهێته نیشاندان.” لێ نووچە ب ترکی دهێته چێکرن، ژ بەر کو ئەگەر نووچە ب سۆرانی بیت دێ خه‌لكێ باشوور خوینیت و نه‌رازیبوونێ نیشان ده‌ن. كارمه‌نده‌كێ په‌كه‌كێ وەک رۆژنامەگەر دهێته ناساندن و هەڤالێ ل ته‌نشتا وی ژی وەک كو نووچەی رادگه‌هینیت. ناڤەندا چاپەمەنیا په‌كه‌كێ نووچەی بەلاڤ دکەت، ئانكو په‌كه‌كە ب خوە نووچەیێن دره‌و چێدکەت، پاشێ نووچەیان د وەرمینیت و بەلاڤ دکەت.
مه‌دیایا په‌كه‌كێ ل دژی کوردان كارێ جەحشاتی دكه‌ت
دەما ئەم ب ڤێ پەرسپەکتیفێ ل شێوازێ ئامادەکرنا نووچەیا ئاژانسا مەزپۆتمایایێ دنێرن ئەڤ ئه‌نجامه دەردکەڤیت؛ مەدیا په‌كه‌كێ رێخستنەکا جەحشە. ڤێ رێخستنێ دو ئارمانجێن سەرەکی هەنە. یا ئێكێ ئەوە کو د بن ناڤێ په‌ده‌كێ دا هەبوونا سیاسی و ئابۆری یا باشوورێ کوردستانێ بێروومەت بکەت و بنگەهەکێ هەستیاری و سیاسی چێكه‌ت کو ئێریشێن داگیرکەران ل سەر هەرێما کوردستانێ رەوا بکەت، دەف و دۆلابان چێدکەت. ئارمانجا دویەمین یا مه‌دیایا په‌كه‌كێ ژی ئەڤەیه؛ «ڤەشارتنا شکەستنێن لەشکەری و سیاسی یێن په‌كه‌كێ و هەلوەستا وێ یا ل هەمبەری کوردان. پاراستنا رێخستنا خوە ب مانیپولاسیۆن و نووچەیێن دره‌و.
یا کو ئەم ژێرا دبێژین مەدیا په‌كه‌كێ د جەوهەر دا په‌كه‌كە ب خوە یە. په‌كه‌كە پشتی کو د سالا 2003ێ دا ستاتویا هەرێما کوردستانێ هاتیه ب دەست ئێخستن، ل دژی هەرێما کوردستانێ هەلوەست نیشان دا. مل ب ملێ هێزێن شۆڤینیستێن ترک، فارس و عەرەب کو ل رۆژهلاتا ناڤین ناخوازن کورد ببن خودان ستاتویەک سیاسی جهـ گرت و ل دژی دەستکەفتێن کوردستانێ تێدکۆشن. ل گۆری بەرژەوەندیێن کۆلۆنیالیستێن کوردستانێ تەڤدگەرن و سیاسەتا نەیاریێ ل هەمبەری ئیدارەیا هەولێرێ دمه‌شینیت. سەدەما خوە ل سەر پیێ گرتنا په‌كه‌كێ یا پشتی سالێن 2000ی ئەڤەیه؛ په‌كه‌كێ وەکە ئاموورەکێ ل هەمبەر تێکۆشینا سەرخوەبوونێ یا کوردان بکار بینن.
مه‌دیایا په‌كه‌كێ ئێریشی دەستکەفتیێن 100 سالی یێن باشوورێ کوردستانێ دکەت
مەدیا په‌كه‌كێ بەردەوامییا ڤی چەرخێ قرێژە. سازیێن په‌كه‌كێ یێن کو ناڤەندێن وان ل ستەنبۆل و ئامەدێ نە ب ناڤێن ئاژانسا مەزۆپۆتامیا، رۆژنامەیا یەنی یاشام وەشانێ دکه‌ن. ملێن خوە دهەژینن و د ناڤبەرا سلێمانی و قامشلۆیێ دا تێن و دچن. یان ژی ب رێیا گەریلا بێ پاسه‌پۆرت د سەر خەتا پێنجوین را ژ ئیرانێ دچن جه‌م کۆمیتەیا راگاهاندنا په‌كه‌كێ یا ل سلێمانیێ.
ده‌وله‌تا ترك هه‌ول دده‌ت كو پیرەژنا تەمەنێ وێ 81 سالی «مه‌قبووله ئۆزەر» ب به‌هانه‌یا کو هاریكارییا په‌كه‌كێ دکەت، زیندان بکه‌ت. لێ ئەو کەسێن كو 20-25 سالن د میدیا په‌كه‌كێ دا كار دكه‌ن و ب دەهان جاران دهێن ل گەل مسته‌فا قاراسوو و جەمیل بایک كۆم دبن و ل دبستانا ناڤەندی یا په‌كه‌كێ هاتینە پەروەردەکرن، ل ناڤەندێن راگەهاندنا په‌كه‌كێ یێن ل ستەنبۆل و ئامەدێ بۆ خوه دگەرن. و هەمان ئەو کەس ژ وان ناڤەندێن داگیرکەران ئێریشی “دەستکەفتیێن باشوورێ کوردستانێ یێن ب خوینا هەزاران شەهیدان هاتینه بده‌ستئێخستن و دەزگەهێ کوردان یێ شانازیێ ئانكو پێشمەرگەی” دکه‌ن.
په‌كه‌كە تەڤگەرەکە کو ل گۆری ئه‌جێندایا کۆلۆنیالیسیان هاتیە چێکرن و چەکا دەست وێ دا یا هەره مەزن ژی مەدیایە. ژ بەر ڤێ یەکێ مەدیایا په‌كه‌كێ ژ په‌كه‌كێ ب گومانتر و قرێژترە. د ناڤەندێن مەدیایا په‌كه‌كێ یێن د ترکیێ دا میت هه‌یه و د ناڤه‌ندێن وێ یێن ل سلێمانیێ ژی ئیستخبارەتا ئیرانێ لویتکا دهاڤێژیت. ژ بەر ڤێ راستییێ ب دلنییایی ئەم دکارن ببێژن کو مەدیایا په‌كه‌كێ ئێریشێن نەیارتیێ ل سەر هەولێرێ د مەشینیت.
