بووبێ ئەسەر
من گەلەک جاران گۆتیە و دیسا دبێژم کو دڤێت ھەمی کورد ژ نوودە ل سەر ڤێ رێبازا پیرۆز کو بارزانیان ژ بۆنا کوردان، ژ بۆنا ئازادی و سەرخوەبوونا کوردستانێ دانی نە، بخوینن. ڤێ رێبازا کو ژ سالێن 1800 دە دەستپێ کرییە. ھەتا رۆژا ئیرۆ گەلەک رەفۆرم و گوھەراندنێن جدی د ژیانا کوردان و د کوردستانێ دە پێک ئانیە.
ھەر رێبەر و سەرۆکەکی کوردان یێن کو ژ بارزانیان پێک دھاتن، ژ بۆنا ڤێ رێبازێ خەبات و پێشڤەبرنا وێ کارێن ھێژا کرنە. وەکە مە بەرێ ژی گۆتبوو کو د دەما شێخ عەبدولسەلامێ یەکەم دە ئەساس و بنگەھێ ڤێ رێبازا ھاتبوو دانین.
ھەر وەھا؛ ھەر رێبەر و سەرۆکەکی ژ بارزانیان ب ھەمی ھەولێن خوە کار و خەبات کرن کو ڤێ وەکە فەلسەفەیەکێ ژ بۆنا کوردان ئامادە بکن، لێ خەبتینە. لۆما د سەردەما ھەر رێبەرەکی کو ژ بارزانیان پێک دھات، خال ب خال ئەڤ ژ بۆنا بەرژەوەندیا ھەمی کوردان دکرن رێباز ئانگۆ فەلسەفە. لێ ژ بەر دەرفەتێن نڤیساندنێ تونە بوون. ڤێ رێبازا پیرۆز ھەتا ڤێ دەمێ ب گۆتن ھاتیە پاراستن. ھەر خالەکا وێ ژی وەکە قانوونەکێ د ناڤا کوردان دە جھ گرتیە. ئەڤ رێباز ل گۆر خوەشبینی و ب رزا دلێ خوە قەبوولکرنێ، کەتیە دلێ ھەر کوردەکی ژ وەلاتێ خوە حەز دکن.
ھەگەر ئەم ژ دەستپێکێ دە ل سەر ڤێ رێبازا پیرۆز راوەستن. ئەم دێ ببینن کو رەفۆرمێن د ڤێ رێبازا دە پێک ھاتنە. پشتی 100 سالان، ئەورۆپیان د وەلاتێن خوە دە د چەرشەوایا ڤێ رێبازێ دە رەفۆرم پێک ئانینە. لێ ھەگەر ئەم خوەدی دەولەتەکا خوە بانا. دا ئەڤ رێبازە ل سەران سەرا جیھانێ ژی هێتە خوەندن و فێرکرن. ئەڤە دا وەکە دەرسەکا ئازادی و سەرخوەبوونا گەلێ بندەست ل دبستانان ھاتبا پەشکێشکرن و خوەندن.
د سەردەما شێخ محەمەدێ بابێ بارزانیێ نەمر دە، قانوون و فەرمان دەرخستیە کو کورد رەحەت بژین. ھێژ د دەما شێخ محەمەد دە، ئەو دبینە کو ئاغایێن کوردان گەلەکی تەعداییێ ل کوردان و گوندیان دکن. ھەر وەھا تم ژی د ناڤا ئاغایێن کوردان دە ناکۆکی پەیدە بوونە و دبوون. ناکۆکیێن ناڤا وان گەلەک جاران بوویە سەدەم کو ھندەک ئاغا ل جەم داگیرکرێن خوە جھ گرتنە و شەرێ برایێ خوە کرنە. لۆما ژی گەلەک ژ ئاغایێن قەلس ژ بۆنا خوە بپارێزن، خوە ددان ئالیێ دژمنێ خوە. دژمن ژی ئەو ل ھەمبەر برایێ وان ب کار دئانین و ئانینە. لێ ئیرۆ ئەڤ ب ئاوایەکی مۆدەرن ل ھەر چار پارچێن کوردستانێ ب رێیا ھندەک پارتیێن ل سەر ناڤێ کوردان پێک تێ.
ژ بەر ڤێ بوو کو شێخ محەمەد ڤێ وەکە نەھەقیەکێ دبینە. دبینە کو ھندەک ئاغا تم دکارن خوە بدن ئالیێ دژمن و ل ھەمبەر برایێ خوە شەر بکن. ژ بەر شێخ محەمەد دبینە کو ب ڤی ئاوایی دێ زەحمەت بە کو یەکتیا کوردان پێک بینە. ئازادی و سەربەستیێ ژ بۆنا وان ئامادە بکە.
ب خەبات و جاھدێن خوە، ب ھەولدان و سەرپەرەشتیا خوە، دخوازە کو گوندیان ل ھەمبەر ئاغایێن وان راکە. ھەر وەھا ژی دبە. لۆما ئەو ژی دبە ئالیێ گوندیان و ب ھەڤرە ڤێ سیستەمێ ژ ناڤا کوردێن باشوورێ کوردستانێ، ب شۆرەشەکا بێ خوین رادکە. ئەردێ ئاغایان ژی ب ئاوایەکی وەکھەڤی ل سەر گوندیان بەلاڤ دکە.
دەما کو شێخ ڤێ شۆرەشێ پێک تینە. ھێژ د وان سەردەمان دە ل ھندەک وەلاتێن ئەورۆپا و ل پرانیا ئاسیایێ سیستەما ئاغاتیێ ل سەر کار بوو. لۆما ئیرۆ ئەم دبینن، ل باشوورێ کوردستانێ ئاغا تونە نە. ژ بەر کو شێخ محەمەد ب شۆرەشەکا بێ خوین ئەڤ سازوومان ژ ناڤا کوردێن باشوورێ کوردستانێ راکر بوو.
پشتی راکرنا سیستەما ئاغاتیێ ل باشوورێ کوردستانێ، ئێدی شێخ محەمەد دەست دهاڤێژە، تەریقەت و عەشیرێن کوردان دا کو وان ژی بکە نەتەوەپرەست. وان تەریقەت و عەشیرێن ھەیی ژ بۆنا ملەتێ خوە ببن یەک و کارێ ئازادیا وی بکن، تێدکۆشە و ب سەر ژی دکەڤە.
ئەم دبن شاھێدێ وێ یەکێ کو شێخ محەمەد ژی د سەردەما خوە دە سێ شۆرەش پێک ئانییە. یەک سیستەما ئاغاتیێ ھلوەشاندیە.یا دوەم ژی پرانیا عەشیرێن کوردان یێن ھەبوون ب ناڤێ کۆنفەدەراسیۆنا بارزانیان دە کرنە یەک. یا سێیەم ژی، تەریقەتێن ئۆلی ژی کرینە د خزمەتا ملەتێ خوە دە. ب ئەشکەرەیی تێ دیتن کو ھەر سەرۆک و رێبەرەکی بارزانی، د سەردەما خوە دە ھندەک شۆرەش پێک ئانینە. ژ بەر کو ئەو خوەدی تەربیەکا نەتەوەیی بوون و ل سەر ڤی ئاساسی دھاتن پەروەردەکرن.
وەکە مە گۆتبوو کو د سەردەما شێخ محەمەد دە دەما ئاغاتیێ خورت بوو. لۆما ئەو دبینە کو ئەو ئاغایێن ھەیی زۆر و زەحمەتیێ ل گوندیان دکن. ئەو دەولەمەند و گوندی ژی ھەر فەقیر دبوون. لۆما وی ئاغاتی راکر دا کو ھەمی کورد، ل جھ و وارێ خوە ل گۆر ئیمکان و ھەبوونێن خوە وەکە ھەڤ بژین.
ھەر وەھا وی ھەمی ئۆل و تەریقەتێن کوردان ژی کرنە خزمەتا ملەتێ کورد دا کو ئەو ژی ئۆلێ وەکە ھەمی سەردەستان، ژ بۆنا ملەتێ خوە ب کار بینن. ھەر وەھا شێخ محەمەد قەبوول نە دکر کو ھندەک پر دەولەمەند و خوەدیێ هەموو تشتان بن و ھندەک ژی فەقیر بن. لۆما سیستەما ئاغاتیێ راکر. پرانیا عەشیر، تەریقەت و ئۆلداران کرنە د خزمەتا نەتەوەیا کورد دا.
شێخ محەمەد ژ خوە دە دەستپێکر. ژ بۆنا ملەتێ خوە بدە باوەری کرن کو دڤێت رەوشا ملەتێ وی ب ھەمی رەنگ و ئاوایی ل گۆر شەرت و مەرجان وەکە ھەڤ بن. لۆما وی قەبوول نەکر کو خانیێ وی ژ یێن گوندیان خوەشتر و مەزنتر بە. وی د ناڤا مالباتا خوە دە جل و بەرگێن بھا و رەنگین ل مالباتا خوە قەدەغە کرن کو ئەو ژی وەکە مالباتەکا گوندی بژین. ل بەر دەرگەھێن دەری یان مالێن وان دە نۆبەتدار ئانگۆ پاسەوان تونە بوون. خانیێ وی ژی وەکە یێن ھەمی گوندیان بوو. وی قەبوول نەدکر کو خانیێ وی، جل و بەرگێن مالباتا وی ژ یێن گوندیان بھاتر و خوەشتر بن. لۆما ژی د وێ سەردەمێ دە مرۆڤ نکاریبوو فەرقەقەک بەر ب چاڤ د ناڤا مالباتا شێخ محەمەد و گوندیەکی دە ببینە. ژ بەر وێ ئەدەبێ و پەروەردەیێ بوو کو بارزانیێ مەزن و نەمر ژی نەخوەستبوو کو مەزەل ئانکو قەبرێ وی ژ یێ پێشمێرگەیەکی نە مەزنتر بە.
د ڤردە تشتێن بالکێش و گرینگ ئەو بوون کو تو ل دیرۆکا کیژان رێبەر و سەرۆکەکی ژ بارزانیان دنێری. دبینی کو وان بەرێ ژ خوە دە دەست ب گوھەراندنان کرنە. بەرێ رەفۆرم د مالا خوە دە کرنە. زارۆکێن خوە ل گەل خوە گەراندنە. زارۆکێن خوە د شەرێن ل ھەمبەر داگیرکەران دە، ب خوە رە برنە قادا شەر. برنا شەر و پەڤچوونان دا کو باوەریا گەلێ خوە بگرن. لێ چ ئیرۆ زارۆکێ یەک رێبەر و سەرۆکەکی پارتیێن کوردستانی ل باکورێ کوردستانێ ل گەل بابێ وان نابینە. ئاھا فەرقا بارزانیان ئەڤە…
ژ بەر ڤێیە کو ئەم دبینن، د سەردەما ھەر رێبەر و شێخەکی بارزانیان دە، ھندەک رەفۆرمێن ھێژا ژ بۆنا ژیانەکا خوەش، بۆ کوردان پێک ئانینە. گەلەک جاران کوردێن مەیێن چەپ بەحسا خوەشبوونا سۆسیالیزمێ دکر. لێ ھوون باوەر بکن، وان ژ پرتووکێن لینین و ھەمی رێبەرێن سۆسیالیست پتر، رێبازا خوە خوەندبان دا فێر ببن کو رەفۆرمێن د رێبازا بارزانیان دە پێک ھاتبوون. پشتی وان ب سەد سالان د گەلەک وەلاتێن دن دە پێک ھاتبوون. ب زمانەکی ڤەکری ھەگەر ئەم خوەدی دەولەتا خوە بانا. دا ئەم وەکە کورد و رێباز ل پێشیا گەلەک دەولەتێن ل جیھانێ بین.
ژ بەر ڤێ گرینگە و دڤێت کورد دیرۆکا خوە و ڤێ رێبازا پیرۆز باش ناس بکن. دەما ئەو ناسکرن دێ ببینن کو پێشکێشڤانێن گوھەراندن و رەفۆرمان ل جیھانێ ئەڤ رێباز ب خوەیە. دێ فێر ببن کو دەما بارزانیان دخوەست یەک رێزیا ملەتێ خوە پێک بینە، گەلەک ملەتێن جیھانێ ھای ژ ڤێ تونە بوون.
ئەز دکارم ب رەحەتی بێژم کو سەرکێشیا پێشکەتن و رەفۆرمان ژ بارزانیان دەستپێ کربوو. ژ بەر بێ دەولەتیێ ئەو ھێژایی نەھاتن نڤیسێن و ل سەر ناڤێ کوردان ل جیھانێ نەھات بەلاڤکرن. دیسا تێ خویاکرن کو گەلەک دەولەتێن جیھانێ ئەو رێباز ژ بۆنا خوە لێ وەکەیا وان بە پێک ئانینە. ب زمانەکی ڤەکری و ئەشکەرە دبێژم: پێشخستنا جیھانێ، راکرنا زلم و زۆرێ. پێکانینا وەکھەڤیێ و پێکڤەژیانێ ژ بارزانیان دە دەستپێ کرییە.
