ھلبژارتنێن پارلامەنتۆیا ھەرێما کوردستانێ یێن گەرا 6 بداوی بوون و ئەنجامێن فەرمی یێن ھلبژارتنان هاتن راگھاندن. ئەنجامێن ھلبژارتنان کێم زێدە دەرکەتن ھۆلێ، لێ تابلۆیا گشتی نەگوھەری. نھا تێ دیتن کو پەدەکێ زۆربەیا دەنگان وەرگرتنە و سەرکەتییێ بەربچاڤێ ھلبژارتنانە.
فەرقەک ئەو قاس زێدە ھەیە کو ل گەلەک دەڤەران ھەموو حیزب نەکاریبوون ب قاسی دەنگێن پەدەکێ دەنگان بستینن. ل دھۆک، ئاکرێ، سۆران، زاخۆ و گەلەک ناڤچەیێن ھەولێرێ، پەدەکە ب قاسی ھەموو حیزبێن دن دەنگ ب دەست خستن. ھەر وھا نێزی ژ سەدی 5ی دەنگان زێدە کر. ھەلبەت ئەم دێ ل بەندا ئەنجامێن فەرمی بن و پاشێ ئەم دێ پێڤاژۆیا ئاڤاکرنا حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ و ئاکتۆرێن وێ نیقاش بکن. ژ بۆ ڤێ ھێژ زوویە، لێ دڤێ ئەم ئەنجامێن ھلبژارتنێ د چەند سەرناڤێن سەرەکی دە بنرخینن.
پەدەکە د ھلبژارتنێ دە نە لگەل حیزبێن دی، لگەل لۆبیێن ھەرێمی و ناڤنەتەوەیی دا ھەڤرکی کر…
پەدەکێ د پێڤاژۆیا ھلبژارتنێ دە لگەل پارتیان هەڤرکی نەکر، د راستیێ دە لگەل ھێزێن داگیرکەرێن ھەرێمی ھەڤرکی کر، ب تایبەتی لگەل ئیرانێ و حەشدا شەعبی یا شیعی و رێڤەبەریا ئیراقێ. پلانێن شکاندنا گران بوو پەدەکێ نە پلانا یەنەکێ تەنێ بوو، ئەڤە پلانەکا ھەرێمی بوو. د دو سالێن داوین دە پلانەک ھەیە کو ژ گەلەک ئالیان ڤە ھاتیە بجیھ کرن، د ناڤ ڤێ دە ئەجیندایەک ھەبوو کو ب تایبەتی ئارمانجا وێ لاوازکرنا مالباتا بارزانی بوو، کو ئارمانجا وان ئەو بوو کو پەدەکە ببە پارتیا سێیەمین. ژ ئالیەکی ڤە ئێریشێن لۆبیەکا ل ئەمەریکایێ و ژ ئالیێ دن ڤە ئێریشێن ئەنیا ئیران-شیعی ب تەڤاھی ل دژی رێبازا سیاسەتا بارزانی بوون. ھەولێر ب مووشەکان ھاتە لێدان، حەشدا شەعبی ل قادا غازا کۆر مۆر و ھەولێرێ خست، ئیرانێ فیلمێن کو سەرۆک بارزانی وەکە کەسەکی خراب دەستنیشان بکن چێکر، ب کەسێن وەک شارمینە ناروان گۆتار ل دژی بارزانی دان نڤیساندن. ئیراقێ ب نەشاندنا مووچەیان ھەول دا کو حکوومەتا مەسروور بارزانی خراب بکە، ل کەرکووکێ پارێزگار ژ سیستەما ھلبژارتنێ دەرخستن، بودجەیا کوردستانێ کێم کرن. وان ھەتا قانوونا ھلبژارتنێن کوردستانێ ژی گوھەرتن و کۆمسیۆنا ھلبژارتنێن کوردستانێ بێ ئیعتیبار کرن و ژ ھۆلێ راکرن. کۆمسیۆنا ھلبژارتنێن ئیراقێ ئانین دا کو بکاربن پەدەکێ بکن پارتیا 3ێیەمین.
ل ناڤەندا وەلاتێن رۆژئاڤا و ئەمەریکایێ خەباتەکا لۆبیێ یا ناڤەندی ھاتە مەشاندن. وان خوەست کو کۆمەکا دژبەر یا کوردا ب مووچەیان بافرینن، کەسێن وەک شنیار ئەنوەر ب پەرە بەرنامەیێن تەلەڤیزیۆنێ چێکرن، ب دەستێ کەسێن وەک مەکی ئامێدی ل دژی حکوومەتا کوردستانێ دۆز ڤەکرن و ل ھەمبەر ئێریشێن ئیراقێ ل سەر ھەرێما کوردستانێ بێدەنگ مان.
واتە، ژ رەفەراندوما سەرخوەبوونا کوردستانێ ڤە، شەرەکێ لەشکەری، سیاسی، جڤاکی، ئابۆری، حقووقی و دەروونی ل دژی بارزانیان دەست پێ کرییە. ھەیا ئەم ڤێ راستیا بەرەیێ دژی پەدەکێ نەبینن ئەم دێ ڤێ تەنێ وەکە ھلبژارتنەکا ئاسایی بنرخینن. دگەل ھەموو لایەنێن ئێرشکار، گەلێ کوردستانێ نیشان دا کو ئەو پالپشتییا پەدەکێ دکن. ب ڤی ئاوایی، گەلێ کوردستانێ ھەم پشتگرییا خوە ژ بۆ رەفەراندومێ دوپاتکر و ھەم ژی ب دەنگەکی بەرز ل دۆرا تەڤگەرا دیرۆکی یا بارزانی کۆم بوو.
د ھلبژارتنێ دە کی بن کەت؟
پشتی کو مە ب کووراھی دیتی کو پەدکێ لگەل کێ ھەڤرکی کر، ئەم دکارین بەرسڤا پرسا “د ھلبژارتنێ دە کی بن کەت؟” بدن. د ھلبژارتنێ دە ھەر کەسێ کو دخوەست ھەرێما کوردستانێ بکە مەیدانەک ژ بۆ ئەنیا شیعی بنکەت. میناک، بریارێن ھلبژارتن و کۆتایێ یێن کو دادگەھا فەدەرالا ئیراقێ ژ بۆ مسۆگەرکرنا سەرکەتنا یەنەکێ وێ بکن دەستھلاتدار، بنکەت. سیاسەتا چەکدارێن حەشدا شەعبی کو دخوەستن ھەولێرێ بکن ناڤەندا بەرژەوەندیێن خوە بنکەت. بافل تالابانی، یێ کو ناڤەندا شیعی ئەو وەکو کەرەکێ ئاژۆتی ناڤا زەڤییا مایینان، بنکەت. د راستیێ دە، بافل تالابانی رۆلا کەرێ ئاژۆتی ناڤا زەڤییا مایینان رۆل لەیست. ھەر کەس ل بەندێ بوو کو ئەو لنگێ خوە دانە سەر مایینێ. و ژ بەر کو وی ھەڤسەنگیێن دیرۆکی و ئۆنتۆلۆژیک “بوونگەرایی- الوجودية” یێن ل کوردستانێ نەدیتن، ب راستی ژی لنگێ خوە دانی سەر مایینێ. ژ بەر کو، وەکە کو مەلا بەختیار مەھەکێ بەریا ھلبژارتنێ گۆتبوو، “ئەو دیرۆکێ نزانە، دیرۆکا یەنەکێ و پێڤاژۆیێن کو ژیایە نزانە، تێکلیێن د ناڤبەرا یەنەکێ و پەدەکێ دە نزانە. ئەگەر نھا ھلبژارتن چێببە، پەدەکە دێ پارتیا یەکەم بە ل کوردستانێ.” بافل تالەبانی نەدیت کو ھەولدانا تێکبرنا پەدەکێ دێ ببە تێکبرنا وی ب خوە ژی، نەدیت کو دەما پەدەکە و یەنەکە ھەڤپەیمان بوون ھەر دو ئالی ژی د رەوشا بسەرکەتن-بسەرکەتنێ دە بوون. وی نەدیت کو یەنەکە بەشەک ژ پەدەکێ یە و بێی پەدەکێ چ تشت نابن. وی سینۆرێن خوە بەزاندن و دەستپێکێ ئێریشی سەر سەرۆک بارزانی کر و ھەموو خەتێن سۆر بەزاندن. ئەوقاس ھاتبوو خاپاندن کو وی دفکری ئەو دێ د ھلبژارتنێ دە ببە پارتیا یەکەم. ب تایبەتی، وی دفکری کو ئەوێ ل ھەولێرێ ب فەرقەکا مەزن ب سەر بکەڤە. لێ یەک ژ ڤان خەیالان پێک نەھات.
لێ هێژ ژی دێ ھندەک کەس دەرکەڤن کو بخوازن بافل تالابانی ب کار بینن و ب ئیحتیمالەکا مەزن یێن کو بەریا ھلبژارتنێ ئەو ئاژۆتین قادێ، ڤێ جارێ دێ د پێڤاژۆیا ئاڤاکرنا حکوومەتێ دە وی بکن سەرکێشێ ئالۆزییێ. واتە د راستیێ دە رۆلا بافل تالابانی هێژ ژی ب داوی نەهاتیە.
پلانێن پەکەکێ بوونە زبل
دەما کو ئەم وەنداکەرێن ھلبژارتنێ دنڤیسن، پێویستە کو ئەم رووپەلەک جودا ژ بۆی پەکەکێ ڤەکن، ژ بەر کو پلانا پەکەکێ ژ خوەستنا سەرکەفتنا پارتیا نێزیکی وێ پر وێدەتر بوو. پەکەکێ ل گۆری خوە یاریەکا شەترەنجێ ئاڤا کربوو. پەکەکێ دزانیبوو کو ھەلوەستا دژبەریا پەدەکێ و دژمناتیا لگەل پەدەکێ یا بافل تالابانی د راستیێ دە دێ یەنەکێ ب داوی بینە. پەکەکێ یاریا خوە ل سەر ڤێ ئاڤا کر. پەکەکێ چ ژ دەستێ وێ دھات کر دا کو بافل تالابانی پال بدەتە قادا مایینکری. پەکەکێ ھەموو سازیێن خوە، پارتیێن خوە، مەدیایا خوە و ھتد… ژ بۆ پرۆپاگاندایا بافل تالابانی تەرخان کرن. ھەتا کاریزمایا مەزلووم عەبدی ژی ژ بۆ بافل تالابانی گۆری بانگەشەیا بافل کر. پەکەکێ دزانیبوو کو یەنەکە دژمناتیا پەدەکێ بکە دێ وەندا بکە. ب ڤی ئاوایی، پەکەکێ خوەست ھەم ژ پەدەکێ و ھەم ژ یەنەکێ خەلاس ببە. لێ چ یەک ژ ڤان چێنەبوو، ژ بەر کو گەلێ باشوورێ کوردستانێ نە بافل کرە سەرۆک، نە ژی پەدەکە سزا دا. باکوریێن کو باشوورێ کوردستانێ ناس ناکن و دیرۆکێ نزانن دبێژن پەدەکە خایینە، لێ گەلێ باشوورێ کوردستانێ پەدەکێ وەکە ئافرینەرێ ھەموو دەستکەفتێن خوە دبینە و وێ دکە پارتیا یەکەم. ژ وێ وێدەتر، ل خەتا مەتینا، ئامێدیێ، شێلادزێ کو داگیرکەریا ترک لێ ھەیە، پەدەکە ب ئاوایەکی پر بەرز بوو پارتییا یەکەم. ئەگەر پەدەکە ل وێ دەڤەرێ لگەل لەشکەرێن ترک با، گەلۆ بەرواری و نێروەیی، دۆسکی و نهێلی دا دەنگا دەنە پەدەکێ؟ بێگومان نە. گەل دزانە کو گۆتنا پەکەکێ یا “پدک=ترکیە” نە راستە، خەلکێ ھەرێمێن ئۆپەراسیۆنان دزانە کو سەدەما داگیرکەریێ پەکەکە ب خوەیە، ژ بەر ڤێ یەکێ وان دەنگ نەدان ئالیگرێن پەکەکێ. ئەڤ چیرۆکە ئەوقاس ھێسانە. پەکەکێ ب دەرەو و سەختەکاریێن خوە نە بافل کرە سەرۆک، نە ژی پەدەکە کرە خایین، راستیا پەکەکێ ژی باش ھاتە دیتن. ئەرێ، پەکەکە ژی بوو ئەندامەک ماییندە ژ گرووپا بنکەتییان، ئەمێ ھین گەلەک ل سەر ھلبژارتنێ بنڤیسن. ژ بۆ دەستپێکێ، ئەڤ چەند گۆتن بەسن.
