د 14ێ هەزیرانا 2018ێ دا ل رهایێ بوویەرەکا تراژیدی قەومی. د ناڤبەرا «مالباتا یلدز» یا ئاکه‌پێ و «مالباتا شەنیاشار» یا هه‌ده‌پێ دا د ناڤ بازاری دا پەڤچوونەک دەرکەت. پەڤچوون هەتا نەخوەشخانەیێ دۆم کر و دو ئەندامێن مالباتا شەنیاشار ل نەخوەشخانەیێ هاتن کوشتن. کامیره‌یێن ئەولەهیێ بوویەر تۆمارکر بوو لێ دیمەن هاتن دزین، مالباتا یلدیز ژ ئالیێ دەولەتێ ڤە هاتن پاراستن. ئەمینە شەنیاشارا کو مێر و دو کورێن خوە وه‌ندا کرن و کورەکێ وێ ژی هات زیندانی کرن ب مەهان ل بەر دادگەها رهایێ چالاکی ل دارخستن. بێعه‌داله‌تیەکە مەزن و ئێشێن گران هاتن کشاندن.
د ئەنجامێ دا، تام د دەما کو نیقاشا پێڤاژۆیا چارەسەریێ تێ کرن دا، گرتیێن هەردو ئالیان ژی هاتن بەردان. پشتی وێ یەکسەر دانوستاندنێن ئاشتیێ د ناڤبەرا مالباتان دا دەست پێ کر. و بلەز و بەز ب ئەنجام گه‌هشتن. دوهی د بن ئالا ترکیێ دا خوارنا ئاشتیێ هات خوارن و هات گۆتن کو پرسگرێک هاتییە چارەسەر کرن. یانی ئاشتی پێک هات. گەلۆ ئاشتی وه‌ها چێدبیت؟
د راستیێ دا چ ئاشتی و ماشتی د هۆلێ دا تونەیە. تشتێ کو بێ عه‌داله‌تە و ب زۆرێ یە ناڤێ وی نە ئاشتییە. ل هۆلێ نەعه‌داله‌ت هەیە و نه‌ژی لهەڤکرنا دو مالباتان. ل هۆلێ دەستێن ڤەشارتی یێن کو ژ ئالیێ دەولەتێ و هه‌ده‌پێ ڤە تەڤدگەرن هەڤدیتن کرن، ل هەڤ کرن، د ناڤ نیقاشا پێڤاژۆیا چارەسەریێ دا ڤەوژارتنا رێیەکێ پێویست بوو. وان خواست مژارێن کو ژ بۆ وان نەگرنگن ژ هۆلێ راکه‌ن. مالباتا شەنیاشارا کو زرارەکا مەزن دیتیە، ژ بۆ پاراستنا ئەندامێن مایی یێن مالباتێ نەچار ما هەر تشتی قەبوول بکەن. ناڤێ تشتێ کو هوون نەچار و بێچارە قەبوول دکه‌ن نە ئاشتییە، بێسەمیانییە.
چیرۆکا مالباتا شەنیاشار، چیرۆکا هەر کەسێ کو ژ شەرێ په‌كه‌كێ و ئارتێشا ترکیێ زیان دیتیە ڤەدبێژە. زیاندیتیێن راستین یێن بوویەرێ تەنێ و تەنێ نەچار دمینن بریارێن کو دەستێن ڤەشارتی دگرن جیبجی بکه‌ن. ئەوقاس ئێش هاتنە ژیان كرن کو ئێدی مرۆڤ ل عه‌داله‌تێ ناگەرن، دبێژن بلا شەر بسەکنه چ دبە بلا ببە و هەڤدیتنان ژ بۆ خوە وەک چارەیا یەکانە دبینن.
د پەڤچوونا ئارتێشا ترکیێ و په‌كه‌كێ دا کەسێن کو چ زیان نەدیتین، بەرەڤاژی دەولەمەند بوون و پلە و پۆست ب دەست خستن، وەک ئەحمەد تورک و سڕی سوورەییا و ئه‌و ل سەر ناڤێ مالباتێن زیاندیتی دئاخڤن و بریاران دده‌ن. بۆ زیاندیتییان ژی – ژ بەر کو چارەیەک دی تونەیە – تەنێ قەبوولکرن دمینە. گەلۆ هەمان بوویەر هاتبا سەرێ مالباتا ئه‌حمه‌د تورک دا ڤێ شێوازێ ئاشتییێ قەبوول کەت؟
د خوارنا ئاشتیێ یا ب ناڤێ مالباتا شەنیاشار دا یا هەری زێدە ئەز ئاعجز کریم ئالایێن ترکیێ بوون. ئالایێن ترکیێ یێن پر مەزن هاتبوون دالقاندن. مادەم دو مالباتان هەڤ کوشتیە و مژار نەسیاسی یە، چما هوون ئالایا ترکیێ د دالقینن؟ مادەم هەردو مالبات ژی ب ئالایا ترکیێ ڤە گرێدایینە، چما وە هەڤ کوشت؟ ل هۆلێ نەچاریا مالباتێن زیاندیتی، بێهشیا وان و ب زانەبوون ئێخستنا کوردان یا ل ژێر ئالایا ترکیێ ژ ئالیێ یێن کو ل سەر ناڤێ کوردان سیاسەتێ دکه‌ن هه‌یه.
ئاشتیا ب زۆرێ یا مالباتا شەنیاشار دشبهه ئاشتیا ب زۆرێ یا پرسگرێکا کورد و ترکان. ل هۆلێ عه‌داله‌ت تونەیە، دەستەکی ڤەشارتی ل سەر ناڤێ زیاندیتییان بریار دایە، نایێ زانین د بن پەردێ دا چ بازار هاتیە مەشاندن، نایێ زانین دەستکەفت گارانتیا ڤێ ئاشتیێ چیە، زیاندیتی نەچار مایە قەبوول کریە. بۆقه‌یۆمێن دەولەتا ترک سڕی سوورەییا ئۆندەر و ئه‌حمه‌د تورک ژی تەنێ باش لیستنا شانۆیا خوە مایە.
ئاشتیا بێ عه‌داله‌ت نە ئاشتییە، ناڤێ وێ مەحکوومییەتە.
