قرکرنێن کو ئێزدیێن شەنگالێ د درێژاهیا سەدسالان دە راستی وان هاتنە ئو یێن کو ئێزدی ژێ رە دبێژن فەرمان، هێژ ژی بەردەوام دکن. لێ ڤێ جارێ ئەڤ قرکرن نە ب خوینن، لێ وەک قرکرنەکە سپی – جینۆسایده‌ك سپی تێن مەشاندن. ئێزدی ژ ئالیێ په‌كه‌كێ ڤە ژ بنیاتێ خوە، ژ گەلێ خوە و ژ چاندا خوە تێن دوورخستن. ئێزدی ب دەستێ په‌كه‌كێ، وەک بەشەک ژ ستراتەژیا ئیرانێ یا ل هەرێمێ، ژ کورد و کوردستانێ تێن قوتکرن و بەر ب ئیراقیبوون و شیعه‌بوونێ ڤە تێن برن.
رەژیما سەددام یا ئیراقێ هەول دابوو کو ئێزدیان ل دژی کوردێن مسولمان بکە دژمن و ئیدۆلۆژیا خوە ل سەر وان فەرز بکە – وێنەیێن رەژیما سەددام ل هەر دەرێ هاتبوون دالقاندن. نها ژی ل کۆلانێن شەنگالێ، سەمبۆلا شیعه‌یان و وێنەیێن حه‌زره‌تێ. عەلی تێن نمایشکرن. ل شەنگالا کو ئالا کوردستانێ و رەنگێن وێ قەدەغەنە، ل ناڤەندێن کو خه‌لك هەر رۆژ ب کار تینە، ئالا ئیراقێ لێ دهەژە. ل سەر گەلێ شەنگالێ مانیپولاسیۆنەکە ئابۆری، سیاسی، ئیدۆلۆژی و جڤاکی تێ مەشاندن.
بێئیستقراریا شەنگالێ ژ بۆ كو دەستهلاتداریا «په‌كه‌كە – شیعه» بێ ئاڤاکرن ب زانەبوون تێ بەردەوامکرن
9 سال د سەر ئۆپەراسیۆنا رزگارکرنا شەنگالێ یا کو سەرۆک بارزانی ب رێڤەبربوو رە دەرباس بوون. سەرۆک بارزانی د جینۆسایدا داعشێ یا ل سەر کوردێن ئێزدی دە کو د 3ێ تەباخێ دە دەست پێ کربوو، سۆزا رزگارکرنا شەنگالێ دابوو و د ناڤ 15 مەهان دە ئۆپەراسیۆنا رزگارکرنا شەنگالێ هاتبوو لدارخستن. په‌كه‌كە یا کو بەشداری ئۆپەراسیۆنێ نەببوو و بەریا ئۆپەراسیۆنێ ژی ئاستەنگ بۆ رزگارکرنا شەنگالێ دەرخستبوو، پاشێ ل گه‌ل ئیراق و حه‌شدا شه‌عبی ب هەماهەنگی پرۆژەیەکێ قوتکرنا کوردێن ئێزدی ژ کوردستانێ پێک ئانی. نها کورد ب دەستێ په‌كه‌كێ تێن شیعه‌کرن. ژ بەر ڤێ سیاسەتا په‌كه‌كێ، دگەل کو 9 سال د سەر ئۆپەراسیۆنا رزگارکرنا شەنگالێ رە دەرباس بوونە ژی، شەنگال هێژ ژی نەبوویە جهەکی ئارام کو بۆ ژیان كرنێ. ل شەنگالێ ب دەستێ په‌كه‌كێ-رەژیما شیعه یا ئیراقێ ب زانەبوون سیاسەتەکە فه‌وزا-برسێ-جڤاکا تراڤماتیک تێ مەشاندن.
شەنگال کو یەک ژ ناڤەندێن گرنگێن ئێزدیانە، ب زانەبوون نایێ ئاڤادانکرن و د هه‌ژاریێ ده تێ هشتن دا کو ئێزدی د خەفکا ئابۆری یا کو رەژیما شیعه – په‌كه‌كێ ئاڤا کرنە دا ئاسێ بمینن. ئاڤاکرنا باژێرێ شەنگالێ و پرسگرێکێن بنگەهین نایێن چارەسەرکرن دا کو گەل د رەوشا فه‌وزایێ دە پێویستی ب هێزێن حه‌شدا شه‌عبی و په‌كه‌كێ یێن ل هەرێمێ ببە. گەلێ شەنگالێ ب دەستێن په‌كه‌كێ و حه‌شدا شه‌عبی ژ ئەسلێ خوە تێ قوتکرن.
کامپانیایا ڤالاکرنا کامپێن ئێزدیان یا ئیراقێ بەشەک ژ سیاسەتا حه‌شدا شه‌عبیکرنا ئێزدیانە
دەولەتا ئیراقێ ژ بۆ کو ئێزدیان ژ کوردستانێ بقەتینە، د دو مژاران دە بریار دان.
یا یەکەم: دگەل کو شەرتێن ژیانێ ل شەنگالێ نە گونجاون ژی، راکرنا کامپان و بریارا ب زۆرێ ڤەگەراندنا گەل بۆ شەنگالێ بوو.
یا دویەم ژی: ب تەرخانکرنا بودجەیا زێدە ژ بۆ هێزێن حه‌شدا شه‌عبی یێن ل شەنگالێ، تەڤلیکرنا دو هەزار کەسێن دن د ناڤ رەفێن حه‌شدا شه‌عبی دا بوو. ب ڤی ئاوایی گەلێ کو ل کامپێن ئێزدیان دمینە دێ ڤەگەرە شەنگالێ و ببە بەشەک ژ حه‌شدا شه‌عبی.
په‌كه‌كە ژی رۆلا پشتگریا ڤێ پرۆژەیا رەژیما شیعه یا ئیراقێ دکە و ئەرکا ڤەشارتنا ڤێ پرۆژەیێ دایە سەر ملێن خوە. و ل گه‌ل هێزێن یه‌به‌شێ – یەکینەیێن بەرخوەدانا شەنگالێ کو ل سەر ناڤێ خوە ئاڤا کریە، حه‌شدا شه‌عبیکرنا کوردێن ئێزدی ل بەر چاڤێ کوردان شێرین دکە. لێ بەلێ د راستیێ دە سیستەمەک ب ناڤێ یه‌به‌شێ تونەیە. سیستەمەک هەیە کو چەک و مەعاشێ خوە ژ حه‌شدا شه‌عبی دگرە و یه‌به‌شه هێزا ملیس یا شیعه یا حه‌شدا شه‌عبی یە. په‌كه‌كە ژی هێزا مۆتۆرا ڤێ سیستەمێ یە.
په‌كه‌كە ئیرۆ نێزیکاتیا دیرۆکی یا ئەرمەنستان، بەغدا و لوبنانێ یا د سیاسەتا دژمنکرنا ئێزدیان ژ بۆ کوردان دمەشینە
هەموو ئێزدیێن ل باشوورێ کوردستانێ ل نێزی هەرێمێن کو په‌ده‌كه لێ سەروەرە دژین. ژ ئالیێ دیرۆکی ڤە، ژ بلی هن دژمناتیێن تاکەکەسی د ناڤبەرا کوردێن مسلمان و کوردێن ئێزدی دا، دژمناتی و رەدکرنا جڤاکی قەد تونەیە. ب تایبەتی ژ بەر نێزیکاتیا تەڤگەرا بارزانی یا «ئێزدی کوردێن رەسەنن»، کوردێن مسلمان ئێزدیان وەک بەشەک ژ جڤاکا کورد دبینن و نێز دبن.
د سەدسالا داوی دە ژ بۆ قوتکرنا ئێزدیان ژ کوردستانێ، سیاسەتەک ل ئەرمەنستان و لوبنانێ هات مەشاندن. ئەرمەنستانێ هەول دا کو دانەیێن دیرۆکی یێن کو دبێژن ئێزدی نە کوردن بئافرینە. ڤێ سازیا ب ناڤەندا ئەرمەنستانێ هەول دا کو ئێزدیان رازی بکە کو زمانێ کو پێ دئاخڤن ئێزدیکی یە.
بەغدایێ سیاسەتەک جودا مەشاند. سیاسەتا ترس و تەسلیمگرتنێ مەشاند. ئێزدیێن شەنگالێ ژ ئەردێن وان یێن ب بەرەکەت هاتن دەرخستن و ژ هلبەرینێ قوت کر و گرێدایی ئالیکاریا ئەرزاقێ یا کو د دەما سەددام دا ل سه‌ر وان دهات بەلاڤکرن کر. ئیراقێ هەول دا کو ئێزدیان ب برساتیێ و هه‌ژاریێ په‌روه‌رده بکە. سییاسەتا ترس و برسێ ل سەر ئێزدییان هات سەپاندن.
ئیرۆ ئەڤ سیاسەتا سەددام ژ ئالیێ په‌كه‌كێ و حه‌شدا شه‌عبی ڤە تێ مەشاندن. گەلێ هه‌ژار تینن شەنگالا وێرانکری و ب سالان ب ئاڤاکرنا خانیان و ..هتد. ئیرۆ-سبێ دکن و ب یەک-دو ئالیکاریان هەول ددن کو گەل په‌روه‌رده بکن و ب نەچاری خوە تەسلیمی رەژیما شیعه‌یان بکن. ل شەنگالێ نە کۆلەتیەکە کەڤنار، لێ ب رییا زەحمەتکرنا شەرتێن ژیانێ، هەولددن کو کوردێن ئێزدی بکن ملکێ په‌كه‌كێ.
په‌كه‌كە دخوازە ئێزدییان بکە دژمنێ بارزانییان ئەڤ بەشەک ژ سیاسەتا قوتکرنا ئێزدیان ژ کوردان یا رەژیما سەددام و یا شیعه‌یە. په‌كه‌كە وەک خەنجەرەکا ژەهراوی یه کو د پشتا جڤاکا ئێزدی دا هاتیە چکاندن، هەر رۆژ برینێن کوور د بنیاتێ ئێزیدیتیێ دا ڤەدکە و بوویە بەشەک ژ سیاسەتا ئێزدیان ژ کوردایەتیی ڤەقەتاندن، باشوورێ کوردستانێ بێ ئێزدی و بێ شەنگال هشتن. ئەگەر نه ژ ئەڤێ رۆلا په‌كه‌كێ یا وێرانکەر با، ئێزدیان دێ د ناڤ 9 سالێن پشتی ئۆپەراسیۆنا رزگارکرنا شەنگالێ دا گاڤێن پر مەزن ئاڤێتبانه. كاره‌ساتێن جڤاکی دێ هاتبنا دەرباز کرن، پێشکەتنا ئابۆری و ژنووڤە ئاڤاکرنا باژێر دێ پێک هاتبایه. په‌كه‌كە ب دەرەوا «مە ب 12 کەسان شەنگال رزگار کر» 9 سالێن ئێزدیان دزین و هێژ ژی هەول ددە کو پێشەرۆژا ئێزدیان بدزە. ئێزدییان ژ ناسنامەیا کوردایەتی قوت بکن و وان بکن بەشەک ل سەر ب مەزهەبێ شیعاتیێ.
