د 7ێ مژدارێ دە ل دهۆکێ، دو جوانێن کو بەری دو سالان ژ په‌كه‌كێ ڤەقەتیابوون «جوان رزگار یێ 35 سالی و لەیلا محه‌مه‌دی یا 30 سالی» هاتن کوشتن. ئەڤ مالباتا کو سالەک بوو زەوجیبوون و زارۆکەکی وان یێ 50 رۆژی هەبوو، ل بەر چاڤێن زارۆکێ خوە هاتن گوللـەباران کرن. هات زانین کو کوژەر ئەندامێ په‌كه‌كێ بوو.
جوان رزگار کورێ مالباتەکە هه‌ژار ژ عەفرینێ بوو. پشتی کو چەند سالان د ناڤ په‌كه‌كێ دە مای، نکاری ل بەر مەرجێن دژوار بسەکنە و ڤەقەتیا. پشتی ڤەقەتینێ، وی ب کارکەریا رۆژانە دەبارا خوە دکر. بەری سالەکێ ب لەیلایێ رە زەوجی. لەیلا کەچا مالباتەکە هه‌ژار ژ رۆژهلاتێ کوردستانێ بوو. ئەو ب هەیەجانەکێ تەڤلی په‌كه‌كێ ببوو. پشتی تەڤلیبوونێ، دیت کو رەوش نەوەکه کو دهات گۆتنێ یه و بریار دا کو ڤەقەتە.
هەر دو جوانێن فەقیر زەوجین. نە ب سیاسەتێ رە ئەلەقەدار بوون، نە سیخور بوون و نه‌ژی تشتەکی دن. د خانیەکێ دە کو قەنەپە ژی نه‌بوو، ب به‌ڕكه‌كێ هاتبوو رائێخستن، بۆ زارۆکێ خوە یێ 50 رۆژی رە تێکۆشینا دەبارا ژیانا خوە ددا.
په‌كه‌كێ چما ئەڤ مرۆڤه کوشتن؟ نە مومكینه سیخورەکێ ئەوقاس گرنگ كو ب 20 دۆلاران عاملیا رۆژانە بکە. ئه‌و نکارن ئاگاهیێن گرنگێن په‌كه‌كێ ئیفشا بکن، هەر دو ژی شەرڤانێن په‌كه‌كێ بوون و چ تشتێن کو ببن سەدەما کوشتنا وان نه‌بوون. د راستیێ دە، وان نزانیبوون چما ئه‌و چووبوونە ناڤ په‌كه‌كێ و ڤەقەتینا وان ژی نە ژ بەر سەدەمێن سیاسی بوون، تەنێ ژیانا په‌كه‌كێ بۆ وان زەحمەت دهات. ئەو نەدژمنێ په‌كه‌كێ بوون، هێژ ژی ل مالێ وان ل که‌نالێن تی ڤی یێن په‌كه‌كێ تەماشە دکرن و کلیپێن کۆمێن موزیکێ یێن په‌كه‌كێ گوهداری دکرن. هەتا ل گه‌ل هەڤالێن خوە یێن بەرێ یێن په‌كه‌كێ تێکلی دکرن. کەسێ کو ئەو کوشتین ژی وەک مێڤان هاتبوو مالا وان. لێ ئەڤ “هەڤالێن په‌كه‌كێ (!)” ل بەر زارۆکێ وان یێ 50 رۆژی ئەڤ هەردو کەس گوللـەباران کرن.
گەلۆ چما؟
د دیرۆکا کوردان دە په‌كه‌كە تەڤگەرا یەکەمە کو کەسێن ژ خوە ڤەقەتیایی دکوژە
پشتی کوشتنا حه‌قی کارەر ژ ئالیێ په‌كه‌كێ ڤە، کەسێن کو په‌كه‌كە وەک تەڤگەرەکە تاری ددیتن یەک ب یەک هاتن کوشتن. ژ ڤان یا هەری بەربچاڤ جەلال ئایدن بوو. جەلال، کو کادرۆیەکی گرنگێ په‌كه‌كێ بوو، ژ بەر کو ژ په‌كه‌كێ ڤەقەتیا، ژ ئالیێ “هەڤالێن” خوە یێن بەرێ ڤە ب ناڤێ جڤینێ هات گازیکرن، وان گۆرێ وی ب وی دا کۆلاندن و گوللـەیەک ل سەرێ وی خستن. بوویەرا جەلال ئایدن د راستیێ دە خالەکە دیرۆکی یا گرنگ بوو. جەلال نەسیخۆرێ دەولەتا ترک بوو، تەنێ سەرێ وی تەڤلیهەڤ ببوو و خوەست ڤەقەتە. لێ ژ بۆ په‌كه‌كێ ڤەقەتین ژ رێخستنێ خاینت بوو.
چ تەڤگەرێن کوردی د دیرۆکا خوە دە کەسێن ژ خوە ڤەقەتیایی نەکوشتن. ئیبراهیم ئەحمەد ژ په‌ده‌كێ ڤەقەتیا و ینه‌كه ئاڤا کر. لێ په‌ده‌كێ ئەو نەکوشت. نەوشێروان مستەفا ژ یه‌نه‌كێ ڤەقەتیا. لێ دۆستانیا وی ل گه‌ل جەلال تالەبانی بەردەوام کر. هەروه‌ها ب دەهان کەس پشتی کو د تەڤگەران دە جهـ گرتن، گۆتن کو نکارن ل بەر مەرجان بسەکنن ئان دخوازن پەروەردە ببن و ڤەقەتیان. چ کەس نەهات کوشتن. مرۆڤ د جوانیا خوە دە دکەڤن ناڤ تەڤگەرێن سیاسی، ل گه‌ل دەمی ئان تەڤگەر ئان ژی رامانێن وان کەسان دهێن گوهارتن، ئان ژی رامانێن وان ناهێن گوهارتن لێ دخوازن ژیانەکە دن ئاڤا بکن و ژ تەڤگەرێ ڤەدقەتن.
ژ جەلال ئایدن هەتا جوان رزگار و لەیلا محه‌مه‌دی، کوشتنێن بەردەوامێن په‌كه‌كێ و کوشتنا هەڤالێ/لی ژ ئالیێ هەڤالی/لێ ڤە.
په‌كه‌كە ڤەقەتین ژ خوە وەک سەدەمەکە کوشتنێ دحەسبینە. ئەو سیستەمەکە کو بوویە بەلایا سەرێ رۆژهلاتا ناڤین، چاڤکانیا هەموو پاشڤەرووتیێ یە، ئیرادەیا تاکەکەسی ئینکار دکە، به‌یعه‌تێ ل سەر هەر کەسی فەرز دکە و ژ بۆ ڤێ یەکێ توندیێ ب کار تینە، ژ بکارئانینا مرن و کوشتنێ قەت ناترسە. ب هەمان ئاوایی وەک کو داعشێ شوور ددا قڕکا مرۆڤان و ئەو نەچار دکرن کو کەلیمەیا شەهادەتێ بینن و قڕکا وان دبڕی، په‌كه‌كە ژی ب هەمان رامانێن پاشڤەروو په‌كه‌كه‌تیێ ل سەر هەر کەسی فەرز دکە.
نابە کو مرۆڤ په‌كه‌كێ ب بەلگەیێن کۆنگرەیان و داخویانیێن فەرمی ناس بکە. ژ بەر کو د ڤان بەلگەیان دە پر قالا ئازادیێ، هەڤسەنگیا تاکەکەسی، جڤاکی و توندیا ل دژی ژنان تێ کرن، لێ پاشی تەنێ ژ بەر کو ژ رێخستنێ ڤەقەتیان مرۆڤێن جوان تێن کوشتن. په‌كه‌كە نە پارتیەکە مۆدێرنا ب دەستووره و نه‌ژی پارتیەکە خوەدی رێڤەبەریا دەمۆکراتیک و زەلالە. په‌كه‌كە وەک تەریقەتێن کو د رابردوویێ دە ل رۆژهلاتا ناڤین مریدێن خوە یێن ڤەقەتیایی دکوشتن، تەڤگەرەکە کۆلەتیێ یە کو ب ئاوایەکی توندرەوی دخەبتە. چوونا ناڤا په‌كه‌كێ هەیە لێ دەرکەتن تونەیە. په‌كه‌كە ڤێ یەکێ ل کادرۆیێن خوە فەرز دکە: ئان دێ دژمن وان بکوژە ئان دێ ئەو ب خوە خوەکوژە ئان ژی دێ ڤەقەتن و ب ئاوایەکی هەڤالێن وان یێن په‌كه‌كێ وان بکوژە. یانی هەر کەسێ کو تەڤلی په‌كه‌كێ دبە، ب ئاوایەکی دێ تووشی مرنێ ببە.
زنجیرا کوشتنێن په‌كه‌كێ یا هەڤالێن خوە، کو ب جەلال ئایدن دەست پێ کربوو، ل ئەورۆپا، چیا و باشوور ب سالان دەوام کر. د سالا 1998 ئان دە ل ئەورۆپایێ دو کەسێن جوان، یەک ژن و یەک مێر، پشتی ئیشکەنجەیێ هاتبوون کوشتن ته‌رمێن وان هاتبوون دیتن. یەک ژ وان شەریف ئالپسۆزمان (24 سالی) بوو کو کادرۆیەکی په‌كه‌كێ بوو و د شەری دە ب هاونان لنگێن وی قوتبووبوون، ئیفلنج بووبوو و ل سەر کورسیا سەقەتان روودنشت. یا دن عایشە دیزم ( 17 سالی) بوو کو ژ بەر کو گوندێ وان هاتبوو شەوتاندن کۆچی ئەورۆپایێ کربوو. وان ژ هەڤ حەزکرن و زەوجین. په‌كه‌كێ هەردو ژی گرتن و ل «بونکەر ڤالەنتین» ب ئیشکەنجەیێ کوشتن. سەرێ عایشایێ خستبوون ناڤا هەڕیێ دە و ئەو خەندقاندن. سەرێ شەریفێ سەقەت ب کلیدا ئینگلیزی هاتبوو پەرچقاندن و سێ جاران ب ترومبێلێ ئەو هاتبوو پەلخاندن. دادگەها ئالمان ب فەرمی قەبوول کر کو په‌كه‌كێ ئەڤ جنایەته كریه. په‌كه‌كێ گازیەکی خوە یێ شەر و ژنەکا 17 سالی ب هۆڤاتیەکا وه‌ها کوشتن.
هەلبەت ناڤ ناقەدن، ژ کانی یلماز هەتا کەمالێ سۆر، ژ ئۆسمان بالیچ و کەچا وی رەوشەنا 3 سالی هەتا شاپۆر بۆدشاڤا، گەلەک کەس بوون هەدەفا په‌كه‌كێ. ئۆسمان بالیچ ناڤەک بوو کو موراد قارایلان ژ بەرێ دە وەک رەقیب ددیت و ب ته‌علیماتا راستەراست یا قارایلان دگەل کەچا خوە یا سێ سالی رەوشه‌نێ هات کوشتن. یانی سیستەمەک هات ئاڤاکرن کو تێدە هەڤال بوون قاتلێ هەڤالی.
په‌كه‌كە چما ئەندامێن خوە یێن بەرێ دکوژە؟
هەر چقاس جاران هن سەدەم دەردکەڤن پێش ژی، ئەم دکارن د چەند خالان دە رێز بکن کا چما په‌كه‌كە هەڤالێن خوە یێن ڤەقەتیایی دکوژە:
1- په‌كه‌كە نە ل سەر رامانێ، لێ ل سەر توندیێ ئاڤا بوویە. ئارمانج ئەوە کو ب ترساندنێ و بکارئانینا توندیا بێسنۆر هەر کەسی بدە پاشڤەکشاندن. گۆتنەکە په‌كه‌كیان هەیە کو پڕ ب کار تینن: “په‌كه‌كە ژ سبێ رە دهێلە لێ بێ تۆل ناهێلە”. لێ هەتا نها یێن کو ب ناڤێ تۆلێ هاتنە کوشتن کوردن. هەتا نها یەک پارێزگار ئان گەنەرالەک نەهاتیە کوشتن. میناک، فەرماندارێ کو قەتلعاما رۆبۆسکی کری نایێ کوشتن لێ لاوێ فەقیرەکی کورد جوان رزگار ل بەر زارۆکا خوە یا 50 رۆژی تێ کوشتن. په‌كه‌كە ب گشتی چەکان ل دژی کوردان ب کار تینە و سەدەمێ هەری مەزنێ ڤێ یەکێ ئەوە کو خوە یەکانە بکە. توندیێ ب کار تینە ژ بۆ به‌یعه‌تێ فەرز بکە. یانی چەکی ب کار تینە ژ بۆ ترساندنا جڤاکا کورد و تەڤگەرا خوە.
2- په‌كه‌كە دخوازە ب ترساندنێ پێشی ل قوتبوونا ژ کادرۆیێن خوە بگرە. ب تایبەتی د سالێن داوی دە ب هەزاران کادرۆیێن په‌كه‌كێ ژ رۆژئاڤا و باشوور ڤەقەتیان و ڤەقەتین بەردەوامە. هن ژ یێن ڤەقەتیایی ژ رۆژئاڤا دچن ترکیێ. بەشەک ژی تێن هەرێما کوردستانێ و ل ڤر ژیانا خوە ئاڤا دکن. په‌كه‌كە ب تایبەتی دترسە کو په‌كه‌كیێن کو ل دهۆکێ ژیانا خوە ئاڤا کرنە ببن میناک ژ بۆ یێن مایی. ژ ئالیەکی ڤە ژی ب ئاگاهیێن دەرەوین مینا “په‌ده‌كه وان نەچاری ده‌همه‌نپیسیێ دکە، ژ به‌ر هه‌ژاریێ دمرن، په‌ده‌كه ب زۆرێ وان رادەستی ترکیەیێ دکە، په‌ده‌كه وان نەچاری کاركرنا ل گه‌ل میتێ دکە” هەول ددە ب ڤان دەرەوان کادرۆیێن خوە د ناڤا خوە دە بگرە. لێ ئەڤ تێرێ ناکە و په‌كه‌كه ڤێ جارێ ب کوشتنان پەیاما “هەگەر هوون بچن، ئەمێ وە ژی بکوژن” ددە.
3- هەلبەت پەیامەکێ ژی ددە کەسێن دن یێن کو ژ په‌كه‌كێ ڤەقەتیانە. په‌كه‌كە ب ڤی ئاوایی پەیاما “هەگەر هوون خزمەتا من نەکن، ئەزێ وە بکوژم” ددە یێن ڤەقەتیایی. یانی دیسا ب توندیێ هەول ددە کو مرۆڤان تەسلیم بگرە.
بوویەرا جوان و لەیلا نە یا یەکەمە، ئەنجاما سیستەما بێوژدان و پاشڤەروو یا په‌كه‌كێ یە. په‌كه‌كە ژ جوانێن کورد رە نە وارێ ژیانێ یە، تەنێ وارێ مرنێ یە.
