د مەدیایا ترک و کورد دا د ڤان رۆژێن داوی دە نووچەیێن دەربارێ هەڤدیتنا دەم پارتیێ یا ب ئۆجالان رە ل ئیمرالیێ د رێزا یەکەم دە جهـ دگرن. مەسەلەیا ئیمرالیێ کو وەک پۆزیسیۆنەکە کو دێ چارەنووسا کوردستانێ بگوهەرینە تێ پێشکەشکرن، مەسەلەیەکە گەلەک ئالۆزە. پێڤاژۆیا ئیمرالیێ یا عه‌بدوللا ئۆجالان و ئاوایێ بکارئانینا وی ل سەر کوردان یەک ژ مژارێن گرینگە کو دڤێ کەسێن کو دخوازن سۆسیۆلۆژی و سیاسەتا کوردان لێکۆلین بکن، ل سەر بسەکنن.
د 25 سالێن داوی دە کورد ل پەی ئۆجالانێ ل ئیمرالیێ و تێگهێن کو ل ئیمرالیێ تێنە هلبەرین تێنە ئاژۆتن. مژارا سەرەکە یا کو ژ ئیمرالیێ ل سەر کوردان تێ سەپاندن ئەڤە: “لەهەنگەک گرتییە، دژمنان ئەو زنجیر کرنە و ئەگەر زنجیرێن خوە بقەتینە، دێ جیهانێ رزگارکە، هەر تشت دێ ئازاد ببە”. ئەڤ سەناریۆ هەم ژ بۆ دەولەتا ترک و هەم ژی ژ بۆ په‌كه‌كێ و ئۆجالان ب کێر تێ. کورد ژ ئالیێ په‌كه‌كێ و ئۆجالان ڤە تێنە کۆنترۆلکرن؛ په‌كه‌كه ژ ئالیێ ئۆجالان ڤە تێ کۆنترۆلکرن، ئۆجالان ژ ئالیێ دەولەتێ ڤە تێ کۆنترۆلکرن. یانی د ئەنجامێ دە دەولەتا ترک کوردان ب رێیا ئۆجالان و په‌كه‌كێ کۆنترۆل دکە.
د ناڤبەرا دەولەتا ترک-ئیمرالی-په‌كه‌كێ دە رەوشەکە هەڤسەنگیێ هەیە. ژ بەر ڤێ یەکێ چ کەس ناخوازە کو ئەڤ رەوشا هەڤسەنگیێ بگوهەرە. رەوشا کو ژێ رە «سیستەما ئیمرالیێ» تێ گۆتن، د راستیێ دە رەوشا د بن کۆنترۆلێ دە گرتنا کوردانە. رەوشا کو ژێ رە تەجریدا ئیمرالیێ تێ گۆتن، د راستیێ دە فۆرمەکە ئیستیسمارێیە کو ژ بۆ کورد ژ ئالیێ هەستییاری ڤە ژ ئۆجالان نەقەتن هاتیە ئافراندن. چ جاران ل ئیمرالیێ تەجرید چێنەبوویە. هەڤدیتنێن د ناڤبەرا دەولەتا ترک و ئۆجالان دە بێناڤبەر بەردەوامن. ژ دەستپێکا سالێن 2000ی ڤە گەلێ باکورێ کوردستانێ، ب گۆتنێن وەک ئۆجالان نەخوەشە، د بن تەجریدێ دەیە، ب زۆری پۆرێ وی هاتیە ژێکرن، ب ماددێ کیمیەوی هاتیە ژەهرکرن و هتد… کورد تێن خاپاندن، و گرسە دەرخستن کۆلانان. لێ بەلێ دەما کو خه‌لكێ ئه‌ڤ چالاکیه دکرن، ئۆجالان رۆژانە دەرڤە دشۆپاند، ب رێخستن و دەولەتێ رە هەڤدیتن دکر. هەتا ب کادرۆیێن په‌كه‌كێ رە ژی هەڤدیتن دکر.
مێڤانێن هەرده‌می یێن ئیمرالیێ یووکسەل گەنچ و سه‌بری ئۆک
میناک، یەک ژ هەڤدیتنێن کو چ جاران ژ گەل رە نەهاتنە ئەشکەرەکرن، هەڤدیتنا سالا 2006ێ یه. کادرۆیێن په‌كه‌كێ ل ئیمرالیێ سەردانا ئۆجالان کرنە.
پشتی کو ئاكه‌په هات سەر دەستهلاتداریێ، خوەست ب شەرکرنا ل دژی سازیێن ئەرگەنەکۆن و کەمالیستێن د ناڤ دەولەت و ئارتێشێ دە هەگەمۆنیا خوە ئاڤا بکە. یەک ژ قادێن ئاڤاکرنا ڤێ هەگەمۆنیایێ ژی ئیمرالی بوو. ئاكه‌په، ژ بۆ کو نیشان بدە کو ئەو ژ ئارتێشا ترک بێهتر پێشەنگی دکە و بێهتر نەرمە، بریار دا کو کادرۆیێن کو دەولەتێ ب خوە ئۆرگانیزە کرنە بشینە ئیمرالیێ.
پشتی مەها تیرمەها سالا 2006ێ ژی، ئاكه‌په هەول دا کو ب شاندنا نووچەیێن راستەراست ژ په‌كه‌كێ رە ڤێ پێڤاژۆیێ بلەز بکە. و ئاكه‌په و په‌كه‌كه ل سەر سێ ناڤان ل هەڤ کرن: سه‌بری ئۆک، یووکسەل گەنچ و ئه‌حمه‌د ترک.
سه‌بری ئۆک پێشی سەردانا قەندیلێ دکە و پشترە دچە ئیمرالیێ. ئەڤ هەرسێ کەس ژ ئالیێ دەولەتێ ڤە ل ستەنبۆلێ تێنە راکرن و پشترە ب هەلیکۆپتەرێ برن ئیمرالی. و پشتی ڤێ هەڤدیتنێ ژی بەرێ وان دانە قەندیل.
ئەڤ شاند پشترە د ناڤبەرا په‌كه‌كێ و ئیمرالیێ دە هاتن و چوون. هەتا سه‌بری ئۆک وەک نوونەرێ ئۆجالان یێ ترکیەیێ تێ تایینکرن و گەلەک سالان ل ترکیەیێ خەباتێن په‌كه‌كێ ب رێ ڤە دبە. سه‌بری ئۆک ب ئاوایەکی خالا هەڤپارا په‌كه‌كه-قەندیل-ئیمرالیێ یە. پشترە هەمان ئەرکی ل بروکسەلێ ب رێ ڤە دبە. پشتی سالا 2015ێ ژی ل رۆژئاڤا ب جهـ بوویە و ئەڤ ئەرک ب رێ ڤە بریە.
یووکسەل گەنچ ژی یەک ژ ناڤێن سەرەکە یێن د هەڤدیتنێن په‌كه‌كه-قەندیلێ دەیە. یووکسەل کو سالا 1997ێ تەڤلی په‌كه‌كێ بوویە، د په‌كه‌كێ دە ناڤێ ژیان ئەلبستان ب کار تینە. سالا 1999ێ د ناڤ کۆمێن ئاشتیێ یا پێشی دە جهـ دگرە کو په‌كه‌كێ شاندنە ترکییێ. پشترە ژی ل ترکیەیێ د خەباتێن ستراتەژیک یێن په‌كه‌كێ دە وەک رێڤەبەر مایە. میناک، بوویە کۆئۆردیناتۆرێ گشتی یێ خەباتێن چاپەمەنی و وەشانێ. یووکسەل ب بجهكرنه‌كا وەک رەوشەنبیرەکێ کو دووری په‌كه‌كێ، خوەستنە کو هەم ب دەولەتێ رە هەم ژی ب په‌كه‌كێ رە تێکلیێن خوە بپارێزە. دەمەکێ د سالا 2012ێ دە دەما هات بنچاڤکرن، ب ئاوایەکی نەراستەراست پۆزیسیۆنا خوە ئانی بیرا دەولەتێ و گۆت «من هەڤدیتنێن خوە یێن ژ بۆ ئاشتی و چارەسەریێ چ جار نەڤەشارتن». چەند رۆژ شووندا ژی هات بەردان. یووکسەل گەنچ نها ل ئامەدێ وەک کۆئۆردیناتۆرێ ناڤەندا لێکۆلینێن سیاسی و جڤاکی (سامەر) هاتیە ئەرکدارکرن. ئەڤ هەردو ناڤ، یانی سه‌بری ئۆک و یووکسەل گەنچ، گەلەک جارێن دن ژی چوونە ئیمرالیێ.
هینبوونا ڤان وەک ئاگاهیێن تەکنیکی ژی پڕ گرینگە. ژ بەر کو گەل ب بێپارکرن ژ ڤان ئاگاهیان تێ مانپولەکرن.
تێگهشتنا «ل ئیمرالیێ تەجرید هەیە، ئەگەر ئۆجالان-دەولەت-په‌كه‌كه هەڤدیتنێ بکن دێ هەموو پرسگرێک چارەسەر ببن» نەراستە. ژ بەر کو هەڤدیتنێن ئیمرالی-قەندیل-دەولەتێ چ جار نەقەدیانە. هێ بەری چەند رۆژان شاندەک ب سەرۆکاتیا هەڤسەرۆکێ دەم پارتیێ توولای حاتمۆگوڵاری چوو سلێمانیێ، نامەیەکە ژ ئیمرالیێ ژ په‌كه‌كێ رە بر و نامەیا كه‌جه‌كێ ژی ئانی ئیمرالیێ. ئەڤ تۆرا تێکلیێن ڤەشارتی کو 15 سالن ده‌وام دکە، ژ ونداکرنا کوردان پێ ڤە تو تشتەکی دن نەکریە. چارەسەریەکە راستین، ب هەڤدیتنێن ڤەشارتی یێن ل بروکسەل، ئەنقەرە، ئیمرالی و سلێمانیێ چێنابە. ئەڤ هەڤدیتن و دانووستاندن نە ژ بۆ پێشەرۆژا گەل و چارەسەریا پرسگرێکا کوردانه، تەنێ و تەنێ هەڤدیتنێن بۆ دۆماندنا هەبوونا په‌كه‌كێ و بەرژەوەندیێن دەولەتا ترکە.
