عەلی حەیدەر قەیتان کو ب “فوئاد دێرسم” تێ ناسکرن، د سالا 1952یێ دە ل دێرسمێ ژ دایک بوویە، ل زانکۆیا ئەنقەرێ دەما ل بەشا زانستێن سیاسی دخوەند عەڤدللا ئۆجالان ناس کر، د سالا 1972یێ دە نیزیکبوونەکا باش د ناڤبەرا وان دە چێبوو و د یەک خانی دە ژیان و گرووپا پەکەکێ یا دەستپێکێ ل وێ دەرێ هات دامەزراندن، قەیتان ب کەسەکی ب خیتابا خوە یا خورت و ب روحا خوە یا شاعێر دهات دیتن.
قەیتان د سالا 1975ێ دە کەچەکا ئەسمەر یا دێرسمێ ئانی ناڤا گرووپا پەکەکێ دە. قەیتان عاشقێ وێ کەچێ بوو، دخوەست وێ کەچێ ل نێزیکێ خوە راگرە. ئەڤ کەچە کەسیرە یلدرم بوو کو پشترا د ناڤا پەکەکێ دە ب ناڤێ “فاتما” هات ناسکرن. ئۆجالان باش دزانی کو قەیتان ژ کەسیرەیێ رە حەز دکە، لێ دیسا ژی ئۆجالان تەکلیفا زەواجێ ل کەسیرەیێ کر، ڤێ یەکێ کەسیرە نەچار هشت کو لگەل ئۆجالان بزەوجە. قەیتان ژ ئالیەکێ ڤە دلتەنگ بوو کو فاتما ژ دەست وی هات برن، لێ ژ ئالیەکێ دن ڤە خوە نەچار حیس کر کو ئامادەکاریان ژ بۆی داوەتا وان بکە، پشتی ڤێ یەکێ عەلی حەیدەر قەیتان د ناڤا پەکەکێ دە هەر داییم دو دل و دو روو بوو. ژ ئالیەکێ ڤە ب تەعلیماتێن ئۆجالان حەرەکەت دکر، ژ ئالیەکێ دنڤە ژی هێرسەکا مەزن ل هەمبەر ئۆجالان د دلێ وی دە هەبوو. چ جاران نەوێرا شەخسیەتا خوە یا راست ئەشکەرە بکە، ژ بەر ڤێ یەکێ ئەو بوو شوورەک د دەستێ عەڤدللا ئۆجالان دە، کەنگێ ئۆجالان پێویست ددیت قەیتان هان ددا کو ئێریشی دەردۆرێ بکە.
قەیتان د دەستپێکا سالێن 70یێ دە ب ناڤێ حەرەکەتا ئاپۆچییان ئێریشی سەر رێخستنێن دن یێن دێرسمێ کر، قەیتان ب خیتابا خوە یا خورت حەرەکەتێن وەک ئایدنلک، رێیا ئازادی و هتد وەکە خایین راگهاندن، ب دەهان شۆرەشگەرێن دێرسمێ ب دەستێ قەیتان هاتن کوشتن.
گاڤا دویەمین ژی قەیتان ل لبنان و لۆلانێ بوو شوورێ د دەستێ ئۆجالان دە. قەیتان ژ هەلوەستێن ئۆجالان کو دخوەست خوە بکە زەلامێ یەکەم د ناڤا پەکەکێ دە عاجز بوو و دخوەست ژ پەکەکێ قوت ببە، لێ بەلێ نەکاری قوت ببە، جارەکە دن تەسلیمی ئۆجالان بوو و ڤێ جارێ بوو شوورێ ل سەر سەرێ موخالیفان.
ئۆجالان د ملەکی دە، قەیتان هان ددا کو ئێریشی دژبەرێن وی بکە، دیسا د کوشتنێن ل کامپا لۆلان و دۆلا بیقاع دە چێبووین رۆلەکێ ئەکتیڤ لەیست. هەمان دەمێ ژ بەر کو قەیتان هەم دێرسمی و هەم ژی عەلەوی بوو، پەکەکێ کوشتنا کادرۆیێن دێرسمی ب رێیا عەلی حەیدەر قەیتان ب خەلکێ ددا قەبوولکرن. کەسێن مینا چەتین گۆنگۆر “سەمیر”، ئایتەن ئوزدەمیر، دختۆر باران “موسلم دورگون”، عیسا “ئورهان ئیلبای”، کەمال زاپ “حەیدەر ئالپاسلان”، دەما هاتین کوشتن قەیتان مرنا وان مەشرووع کر. حەتتا هندی قەیتان ل هەمبەر هەڤالێن خوە بێ وەفا بوو، ئەو کەچا کو د سالا 1978ێ دە لگەل زەوجی بوو ئانکو جەمیلە مەرکیت “سەحەر”، دەما ژ ئالیێ پەکەکێ ڤە دهات ئیشکەنجەکرن قەیتان ل کێلەکا وێ روونشتبوو و هیچ هەلوەستەک نیشان نەدا. نە ب تەنێ لگەل هەڤالێن خوە بێ وەفا بوو، ئەو ل هەمبەر زارۆکێن خوە ژی بێ وەفا، بێ رەحم و بێ ویژدان بوو، ب رەنگەکێ کو کاری زارۆکێ خوە یێ ساڤا ژی بخە ناڤا ئاگر، ئەڤە ب تەنێ ژ بۆی کو خوە ژ بۆی ئۆجالان ئیسپات بکە، بەلێ قەیتان زارۆکێ خوە ژی شەوتاند.
سەرەرایی ڤان پراکتیکان ب گشتی ژی، ئۆجالان چ جاران ژ وی مەمنوون نەبوو، ئەو سالا 1988ێ ژ ئەندامەتییا پەکەکێ هات ئاڤێتن، چوو ئەلمانیا و ل ور هات زیندانکرن، پشتی هاتیە بەردان ئۆجالان د سالا 1995ێ دە ژێ رە گۆت ئەز شانسەکێ دن ددم تە داکو تو خوە ئیسپات بکی و رێکر زاپێ. ئەو ئەرکدار کر د ئێریشا ل سەر دەستکەفتیێن هەرێما کوردستانێ و ئێریشا پێنگاڤا 15ێ تەباخێ یا دویەمین دە وەکە فەرمەندار تەڤ بگەرە. ئەڤ بەرپرساتی هەبوو کو د یەک شەڤ دە ئێریشی 35 خالێن پێشمەرگەیێن کوردستانێ کرن، ب تەعلیماتێن قەیتان ئێریش ل سەر گوندێ سیدا یێ رێکان و 9 گوندێن وەلاتژێرێ هات کرن و د بن بەرپرساتیا وی دە گوندێ تێلێ، شینگەر، بابسێڤا، داوودکا و سێلکێ هاتن شەوتاندن، لێ ئەڤ پراکتیکە ژی تێرێ نەکر کو قەیتان خوە ژ بۆی ئۆجالان ئیسپات بکە، دیسا وەکە کەسەکی نەسەرکەفتی هات دیتن و هات دادگەهکرن، پشتی ڤێ پێڤاژۆیێ چ جاران د ناڤا پەکەکێ دە د کارەکی مهیم دە نەبوو بەرپرسێ یەکەمین، وی ب تەنێ یەک ئەرک هەبوو ئەو ژی ئەڤ بوو کو ب خیتابا خوە یا خورت گۆتنێن ئۆجالان بخەملینت و ب خەلکێ بدت قەبوولکرن. قەیتان ئەوقاس خوە وەندا کربوو جارەکی گۆت، “بەری سەرۆک ئاپۆ ناس بکم، ئەز وەکە بیژییەکێ بووم کو ئەز هاڤێتبووم بەر دەریێ مزگەفتەکی.” هنگی شەخسییەتا خوە وەندا کربوو و چ مەبدە و هەڤالتی پێ رە نەمابوو وی دگۆت، “ئەز دخوازم ببم سەیەکێ بەر دەریێ پەکەکێ.” ڤان کریارێن وی یێن رەش هشت کو کوسێن ل دەردۆرا وی ژێ بترسن، ئەو چ جاران نەبوو کەسەک کو خەلک حەژێ بکە و هەر کەسێ خوە ژێ دپاراست، ژ بەر کو نەدیار بوو کو دێ ئەو ل کۆ ئێرشێ کێ بکە.
ئەڤ روویێ رەش، مرن و ئیشکەنجە و بێ وەفایی، هشت کو د دەروون و شەخسییەتا وی دە زیلزالەکا مەزن چێببە، پشتی سالا 2014ێ پیڤە، ئێدی دەستپێکا دوماهیکا وی دەستپێکر. د سالا 2018ێ دە ئێدی ئەو بەر خوە دئاخڤی و ل گۆر هەڤالێن وی ئەو ل گارە د شکەفتەکی دە وەکە کەسەکی نیڤ گرتی دما، ئیدی ئەو هەڤالێن وی یێن ب دەستێ وی هاتبوون کوشتن دهاتن سەر زمانێ قەیتان و خەبەر دگۆتن خوە، رۆژ ب رۆژ رەوشا وی خرابتر دبوو، جەمیل بایک بریارا کوشتنا وی دا، کوشتنا وی د بن مەسۆلیەتا قارایلان دە هات ئەنجامدایین، پەکەکێ 7 سالان کوشتنا وی ڤەشارت، پشتی نامەیا ئۆجالان یا 27ی شوباتێ، دەما کو پێویست دکر دیسا خەلکی بێدەنگ بکن مرنا وی ئەشکەرە کرن.
نها ژی قەیتان وەکە کو شەخسیەتەکی کامل بوو، دیعایەت ژ بۆی وی تێ کرن، ئەو دبێژن کو قەیتان وەک دەروێشەکی بوو، وەک پیرەکی بوو، لێ بەلێ سەدەما مرنا وی ئەشکەرە ناکن کا چەوا هاتیە کوشتن، کورتەیا چیرۆکا قەیتان ئەڤە کو شاعیرەک چەوا دکارە ببە قاتیلەک بێ رەحم و ئەو ژی چەوا ب شێوەیەکی بێ رەحم هات کوشتن، قەیتان شریک و پێشەنگێ رێهەڤالێن خوە بوو، پێویستە د شەخسێ عەلی حەیدەر قەیتان دە پەکەکە و د شەخسێ پەکەکێ دە قەیتان بهێت دادگەهکرن.
