رۆژھلاتا ناڤین د گوھەرتنێن بلەز و بنگەگین دەیە. دەنگێ لنگێن سیستەمەکا نوو تێ بھیستن، رەژیم ھلدوەشن و سینۆر دێ بگوھەرن. و کورد یەک ژ ئاکتۆرێن ھەری گرینگێن ڤێ پێڤاژۆیێ نە، د رەوشەکێ دە نە کو چارەنووسا رۆژھلاتا ناڤین دیار بکن و چارەنووسا خوە بگوھەرینن.
ئەڤ دەرفەت ھەر تم ب دەست ناکەڤە، لێ ھندەک دەردۆر ئۆپەراسیۆنەکێ دکن دا کو رۆژەڤا کوردان سەختە بکن، دا کو ئەو ژ ڤێ دەرفەتا زێرین سوود وەرنەگرن. ب تایبەتی، ھەول تێ دایین کو ھەرێما کوردستانێ ب مژارێن وەکی مووچە ڤە مژوول بکن.
و ژ بۆ ڤێ ئارمانجێ، ژ سالا 2012ان ڤر ڤە شەرەکی ھیبرید ل دژی ھەرێما کوردستانێ تێ مەشاندن.
ئیراق ل دژی ھەرێما کوردستانێ شەرەکی ھیبرید دمەشینە
فرانک ھۆفمان یەکەم جار د سالا 2007ێ دە پەیڤا “شەرێ ھیبرید” بکار ئانی. شەرێ ھیبرید رێبازەکا شەرێ نفشێ نوویە کو تێ دە رێبازێن شەرێ لهەڤکری و نەهاوسەنگ ب ناڤ ھەڤدە تێن مەشاندن
نرخاندنەک ژ نێزیک ڤە ئەشکەرە دکە کو ھەمی رێبازێن شەرێ ھیبرید ل سەر ھەرێما کوردستانێ تێنە سەپاندن.
د شەرێ ھیبرید دە تایبەتمەندیا ھەری گرینگ یا کو شەرێ ھیبرید ژ شەرێ مەیدانی جودا دکە، شیانا زەختکرنا ئالیێ دژبەر بێیی راگھاندنا شەرە، کو موخاتەب وەرە دیتن. د شەرەکی وھا دە، دبە کو ئالیێ د بن ئێرشێ دە مایی نکاربە ئیسپات بکە کو ئەو راستی ئێریشێ تێن. ھێزێن کو شەرێ ھیبرید دکن ھێزێن تایبەت، ھێزێن نەرێکووپێک (ملیس)، شەرێ ئابۆری، ئێریشێن سیبەر و دیپلۆماسیێ بکار تینن. یا ھەری گرینگ، ھێزێن ھەرێمی یێن کو پشتگریێ ددن ئاژاوەیێ تێنە ئەکتیفکرن.
ل ڤان ھەمی ئاماران بنێرن ھوونێ ببینن کو ھەمی ل دژی ھەرێما کوردستانێ تێنە بکار ئانین. حکوومەتا ناڤەندی یا ئیراقێ ژ سالا 2012ێ ڤر ڤە ل دژی کوردان شەرەکی ھیبرید یێ پرئالی دمەشینە.
لێبەلێ، شەر ب ئاوایەکی تێ مەشاندن کو، ل پشت سازییێن فەرمی یێن وەکی قانوون، دادگەھ، وەزارەت و ھتد… ئەو ئێریشێن خوە وەکی پاراستنا سەردەستیا قانوون و سیستەما ئیداری نیشان ددن.
ژ سالا 2012ێ ڤر ڤە شەرەکی بەردەوام ل دژی کوردستانێ تێ مەشاندن…
ژ سالا 2012ێ ڤر ڤە، وان پرسگرێکا مووچە ئەکتیفکر، ب زانەبوون خەلک برچی ھشتنە و شەرەکی ئابۆری دانە دەستپێکرن، و ئەڤ یەک د بن کەمامەیا دەستووری دە تێ کرن. واتە 13 سالن ل دژی کوردان شەرەکی ئابۆری ھەیە.
ئیراق دخوازە چاڤکانیێن وەکە شیرێ دایکێ ل کوردان حەلال، دەولەمەندییا سەرئەرد و بن ئەرد یێن کوردان، باژار و گوندێن وان دەستەسەر بکە. ئیراق ھێدی ھێدی کوردستانێ داگیر دکە. کەرکووک و شنگال ژ کوردان ستەند، لێ ئەو ڤێ یەکێ وەکی سەپاندنا سیستەما دەولەتێ ب ناڤ دکە.
وان ب رییا جەحشێن خوە ل بەغدایێ ئۆفیسێن پەدەکێ و ئالا کوردستانێ شەوتاندن، ل دژی کوردان شەرێ دەروونی کر، لێ ب ئیدیعایا کو ئەو کارڤەدانەکە سڤیل بوو، ئەڤ ئێرشا خوە ڤەشارتن.
جەحشێن کورد ژ بۆ ئاڤاکرنا مالپەران و ئۆرگانیزەکرنا خوەپێشاندانان د بن کەمامەیا خوەپێشاندانێن مامۆستەیان دە پەرە ددن ھەڤکارێن خوە و وان وەکی کوردێن ئۆپۆسیزیۆن نیشان ددن.
وەزیرا کۆچبەران و وەزیرا ئابۆریێ یێن حکوومەتا ئیراقێ مینا دو شەرڤانان کو مەرتال د دەست دە نە، ئێریشی کوردان و پێشەرۆژا وان دکن.
ئانگۆ، ئیراق شەرەکی ڤەشارتی یێ ھیبرید ل دژی کوردان دمەشینە. و ئەوقاس ڤەشارتی دمەشینە کو مرۆڤ نکارە ژێ رە ببێژە شەر…. بێ گومان، شەرەکی چەکداری ژی ھەیە. ژ سالا 2014 ڤر ڤە، ھەرێما کوردستانێ راستی ئێریشێ تێ، ھەول تێ دایین کو کوردستانێ بێ ستاتوو بکن.
دەسپێکێ داعشێ ئێریش کر، پاشێ چەتەیێن حەشدی شەعبی ب درۆنان ئێریش کرن، پەکەکێ د چارچۆڤەیا ڤێ پرۆژەیێ دە ئێریش کر، و دەولەتا ئیرانێ ژی ئێریش کر. دەولەتا ترکیەیێ ژ ب ھنجەتا ژناڤبرنا پەکەکێ ئێریش کر.
ھەولێرا پایتاخت د بن ئێرشێن درۆن و مووشەکان دە کەرامەتا خوە پاراست. نھا، “ئێریشێن درۆنان ل سەر زەڤیێن پەترۆلێ” دۆم دکە، کو دەولەتا ئیراقێ قەت نەکاریە وان تەسپیت بکە، لێ ھەر کەس پێ دزانە. واتە، د 11 سالێن داوی دە، دەنگێ چەکا قەد ل سەر کوردستانێ کێم نەبوویە.
و نھا، سەرەرایی ڤی شەری ژی تێ گۆتن کو پرسگرێک د ناڤ هەولیر و بەغدایێ دە ھەنە. لێ بەلێ، دڤییا خەلک و رەوشەنبیرێن کوردستانێ کریارێن بەغدایێ وەکی شەرێ ئیراقێ ل دژی ھەرێما کوردستانێ ب ناڤ بکن.
بەلێ، پرسگرێکا مووچە باندۆرێ ل ژیانا ھەر کەسی دکە، لێ پرسگرێک ژ نەدانا مووچەی پر مەزنترە. بانگا ھندەک ئیراقیێن نژادپەرەست یێن دژبەر ژ بۆ ڤەگوھاستنا داھاتان بۆ ئیراقێ، بانگەکە ژ بۆ کوردان کو ب تەسلیمبوونێ رازی ببن. حکوومەتا کوردستانێ ژ ئالیێ دادپەروەریێ و پێشڤەرووییێ ژ دەستھلاتا بەغدایێ پر پێشداترە. ھەکە دەستھلاتا ھەولێرێ ژ ئالیێ ئیراقێ ڤە ھاتبا مەشاندن نھا چ کێشەیێن ئیراقێ ل ھەرێمێ نەدبوون.
وەلەو ھەکە کورد تەسلیم ببن ژی، بەغدا ئەوقاس بێوژدانە کو وەرە و یەک ب یەک دەست دەینە سەر مال و ملکێن کوردان. دێ رێڤەبەرێن عەرەب هێن سەر دام و دەزگەھێن مە.
دەستھلاتا ئیراقێ خوەدی فەھمەکی پاشڤەروویە و پێشەرۆژا وێ نە دیارە. چما دڤێت کورد تەسلیمی ڤێ سیستەما پێشەرۆژا وێ نە دیار ببن؟ چما دڤێت ئەم ماف و داھاتێ خوە یێ رەوا، مینا شیرێ دایکێ حەلال، تەسلیمی ئاژاوەیا ئیراقێ بکین؟ دڤێت کورد پیچەکا دن ددانێن خوە بشدینن و ل سەر گوھەرتنا ل رۆژھلاتا ناڤین د ئامادەباشی دە بن. تەنێ ب ڤی شێوازی ئەم دێ بکارن تاریتیا کو ل سەر مە ھاتیە فەرزکرن و ڤی شەرێ ھیبرید تێک ببن.
