قامیشلۆ و دهۆک نێزی هه‌ڤ دبن

Mazloum Abdi-
  • سمكۆ عه‌بدولعه‌زیز

ئاخڤتنا مەزلووم عەبدی ل کۆمبوونا MEPS نەتنێ ئاشکەراکرنا هەلوه‌ستەکێ لەشکەری بوو، یان بەحسا سەرکەفتنێن هێزێن خوە د شەرێ دژی تیرۆرێ دا، بەلکو وەرچەرخانەکا هزری یا گران بوو.

 هاته‌ دیاركرن کو دەمێ ئالۆزییا شۆڕشێ ب دوماهی هاتییە و قۆناغا هزرکرنا سیاسی یا ب ڕێک هاتیه‌ ده‌ستپێكرن.

 ئەو ب زمانەکێ تازه‌ ئاخڤت، زمانێ دەولەت و قانوونێ، نەکو زمانێ درووشمێن ئایدۆلۆژی.

 مه‌زلووم عه‌بدی دوپات كر كو پێدڤییه‌ دەستوورەکێ نوو بۆ سووریێ بهێتە دانان کو مافێن کوردان تێدا پاراستی بن، و ئێکەتییا سیاسی یا سووریێ د شێوەیەکێ دی دا بیت، و کورد ژی پشکدار بن د دانانا پاشەرۆژا وەلاتی دا، هه‌ر وه‌كو وی گۆتنێن سه‌رۆك مەسعوود بارزانی دگۆتنە ڤە، یێ کو هەردەم ل هەمی کۆمبوونێن جیهانی گۆتی: چ چارەسەرییەک ل ڤێ دەڤەرێ دادپه‌روه‌ر نابیت، ئەگەر مللەتێ کورد و مافێ وی یێ چارەنڤیسیێ بهێتە پاشگوهـ كرن.

ئەڤ لێکنێزیکبوونا فەلسەفی ژ ڤالاهیێ نینە، بەلکو ژبەر هەستەکا دیرۆکی یا هەڤپشکە کو دبێژیت دەم هەتا هەتایێ ل هیڤیا خەیالپەرێسان نا مینیت، بەلکو ده‌رفه‌ته‌كا کورت ددەتە وی کەسێ بشێت ئێش و ئازارێن خوە بکەتە دام و دەزگەهەکێ سیاسی.

د سالێن بووری دا، رێبه‌رێ كوردان و سه‌رۆك (مەسعوود بارزانی) ل بەراهییا جیهانێ د گۆتارێن خوە یێن مەزن دا ڕاوەستیایە و گۆتیە کو مەسەلا کوردی نە مەسەلا سەرکێشی و ئاسێبوونێ یە، نە یا چەند گرۆپەکێن چەکدارە، بەلکو مەسەلا مللەتەکی یە، خودان ئەرد و شۆناس و دیرۆکە، و ئەوی بهایەک دایە ملله‌تێ كورد کو تنێ ئەو مللەتێن ل جهێ خوە د ناڤا مەزنان دا دگەرن ددەن.

 ئەڤ هشیارییا نەتەوەیی یا واقعییه‌ – نە یا خەیالیه‌ – رامانا فەلسەفا سیاسی یا بارزانیزمێ یه‌ یە، کو شۆڕشێ تنێ وەکو ئارمانج نابینیت، بەلکو وەکو پرەک دبینیت ژ بۆ ئاڤاکرنا دەولەت و دامەزراوان و دانپێدانەکا جیهانی.

 ژبەر هندێ ژی بارزانی دەنگێ خوە ب درووشمێن خەیالی وەک یێن ئۆجالانی بلند نەکرییە، بەلکو ب گرێبەستێن نەفتێ، ب هەڤپەیمانیێن جیهانی، ب ئاڤاکرنا دامەزراوێن حوکمرانیێ، و پاشی ب ئەنجامدانا وێ ڕیفراندۆما دیرۆکی یا کو جیهان نەچار کری گوهێ خوە بدەتە ڕاستیا کوردی، حەتا ئەگەر ل دژ ژی ببن.

ل بەرامبەر دا، ئۆجالانی فەلسەفا خوە ل سەر ئینکارکرنا دەولەت و سنۆر و شۆناسا نەتەوەیی ئاڤا کر، و مەسەلا کوردی نە وەک یا گەلەکێ کو ل دەولەتێ دگەڕێت دیت، بەلکو وەک مەسەلەکا ئینسانی دیت کو دڤێت شۆناس تێدا بحەلیێن د جیهانەکا بێ دەستهەلاتا سیاسی یا ناڤەندی دا، ئەڤ بۆچوون د پەرتووکان و زیندانان دا هاته‌ نڤیسین و ل بن سیبه‌را داگیرگه‌ران هاته‌ دارێشتن و به‌لاڤ كرن و بریار ل سه‌ر پارتیا كاركه‌ران كر كو ده‌ملده‌ست و بێى دانوستاندن بهێته‌ جیبه‌جێكرن.

 لێ ئەڤرۆکە ل هەمبەر ئاستەنگیێن دەستوور و قانوون و دانپێدانا جیهانی، ناچیتە سەرى، ژ بەر کو یێ بڤێت ل گەل ده‌وله‌تێن داگیرگه‌ر دانوستاندنێ بکەت، ناگه‌هیته‌ مافێن خو گه‌ر خۆ پێناسه‌ نه‌كه‌ت، و بێى پرۆژەکێ سیاسی یێ ڕوون کو مافان ب شێوەیەکێ قانوونی مسۆگەر بکەت.

لەوا گۆتارا مەزلووم عەبدی وەکو دانپێدانەکا دیرۆکی بوو کو زەمانێ شوره‌شێ ب سەر زەمانێ دیمۆكراسیكرنا گه‌لان  کەفتییە، و ڕاستڤەکرن ڕێیا خیانەت نینە، بەلکو ڕزگارکرنا قوربانیێن وان کەسانە یێن خوینا خوە ل سەر ڤی ئەردی رژاندی.

و دەمێ چەند ڕۆژەک بەری نھا نێچیرڤان بارزانی پەیڤی و گۆتی کو چارەسەرییا مەسەلا کوردی ل ڕۆژئاڤا دڤێت چارەسەریەکا سووری – نیشتمانی و دەستووری بیت، کو مافێن کوردان مسۆگەر بکەت و دانپێدانەکا فەرمی بدەتە وان.

 نێچرڤان بارزانى ئەو هاوكێشه‌ دانا، کو چ پرۆژه‌ د سۆزداری نینن، به‌لكو ڕەوایەتیا جیهانی بتنێ ب دیالۆگ و لێکهاتن و دامەزراوێن قانوونی دهێتە وەرگرتن، نە ب خەیالا بیرمه‌نده‌كێ زیندانى یێ خو راده‌ستكرى.

 دەمێ نێچیرڤان بارزانى بانگ ل کوردان کری کو ل سووریێ ببنە ئێک و دەست ژ ناکۆکیێن ناڤخۆیی بەردەن، ئەو ژ جهێ ئامۆژگارەکێ نەدپەیڤی، بەلکو ژ جهێ ئێکێ کو دزانیت جیهان بتنێ سەرەدەریێ ل گەل هێزێن ئێکگرتی دکەت یێن کو دشێن پرۆژەیه‌کێ واقعی و باوەپێکری پێشکێش بکەن.

هەمان نێرین د گۆتارا مەزلووم عەبدی دا هەبوو، دەمێ ئاماژە ب گرنگیا ئێکڕێزییا کوردان ل سووریێ كرى، و پێکئینانا پەیوەندییەکا دەستووری و ئاسایی ل گەل دەولەتا سووریێ، و ڕەتکرنا وێ لۆژیكێ ئالۆزیێ یێ کو ب سەدان ئالا و سەرکرده‌یێن شەرکەر ب دوماهی هات.

تێکهەلییا ڤان گۆتاران نیشا ددەت کو هشیاریەکا نەتەوەیی یا نوو ژ دایک دبیت، کو ئێدی خەباتا کوردی نە تنێ خەباتا چیا و تڤەنگێ یە، بەلکو خەباتا ڕەوایەتیا سیاسی، دیپلۆماسی و پێدڤیێن قانوونی یە.

خوینا کو ل کۆبانێ و شنگال و زاخۆ و دهۆک و کەرکووک و سەرێ کانیێ ڕژیایی، دڤێت نە تنێ ببیتە داستانەکا قارەمانیێ کو پەرتووکان و گۆتاران بخەملینیت، بەلکو ببیتە بنەمایەک ژ بۆ ئاڤاکرنا پاشەرۆژەکا قانوونی و دەستووری کو مافێن کوردان د نەخشەیەکا سیاسی دا کو جیهان دانپێدانێ پێ بکەت، پاراستی بن.

 چرکەساتەیە یا کو گۆتارا مەزلووم عەبدی پتر نێزیکی قوتابخانه‌یا بارزانی یا واقعی دکەت، نەک یا ئۆجالانی یا خەیالی.

بارزانیێ باب و کوڕ زانی کو جیهان ڕێزێ ل یێ بهێز دگریت، دەمێ ئەو بزانن کا چ ژێ دڤێت.

مەزلووم عەبدی ژی ئەڤرۆ گەهشت وێ باوەریێ کو ماف ب قیژ و گازییا و خەونا شۆڕشێ یا بەردەوام ناهێنە ستاندن، بەلکو ب شیانا دانانا ڕێککەفتنەکا سیاسی یا گشتگیر دهێنە ستاندن.

دەمێ ئۆجالانی مەسەلا کوردی کریه‌ پرۆژەیه‌کێ ئینسانی بێ چارچووڤەکێ سیاسی، بارزانی کرە پرۆژەکێ دیرۆکی خودان ڕهـ و دامەزراوە و سنۆر و گۆتارەکا ڕەوا، و ئەڤرۆ ژی عەبدی هەول ددەت ڕۆژئاڤایێ کوردستانێ ژ تەم و مژا شۆڕشێ دەربێخیت و بینیتە بەر ڕۆناهیا قانوونێ.

چرکەساتەکا دەگمەن د دیرۆکا کوردی دا چێدبیت: چرکەساتا گەهشتنا هزرا واقعی یا کریارا سیاسی یا کوردی ل دهۆک و قامشلۆ، د ناڤبەرا تەجروبەکا کو ل کوردستانا ئیراقێ خوە سەلماندی و تەجروبەکا کو ل ڕۆژئاڤا ل دانپێدانێ دگەڕێت.

 ئەگەر ئەڤ چرکەساتە ببیتە ئێکەتیا بۆچوون و گۆتارێ، مەسەلا کوردی ل سووریێ ئێدی نابیتە پاشکۆیێ چ پرۆژەیه‌کێ ده‌ره‌كی، بەلکو دێ بیتە پرۆژه‌یه‌کێ نەتەوەیی یێ ڕەسەن کو چ چارەسەرییەکا سووری یان هەرێمی نەشێت بێی وی بچیتە سەر.

بێی دودلی دشێین بێژین کو پەیڤا مەزلووم عەبدی نە دوماهیکا ڕێکەکێ یە، بەلکو دەسپێکا زەمانەکێ نوو یە.

 زەمانێ وەرگرتنا وێ وانا تاڵ: ئەو خوینا کو نەبیتە دەستوور، دێ بیتە بیرهاتنەکا تال.

ئەو مللەتێن نزانن دێ کیڤە چن، ناگەهنە چ جهەکی.

ئەگەر کورد ب ئێک دەنگ باخڤن، کەس نینە بشێت وان بێدەنگ بکەت.

پوستێن ھەمان بەش