ئەنجامێن ھلبژارتنێن دەورا 6ێ یا پارلامەنتۆیا ئیراقێ ب گشتی ھاتن وەشاندن. مە ھلبژارتن ژ ئالیێ ئیراقی ڤە شیرۆڤە کرن. ئەنجام ئەڤە کو باسکێن سیاسی یێن ملیسێن گرێدایی ئیرانێ خورت بوونە. ئەڤ تێ ڤێ واتەیێ کو باندۆرا ئیرانێ ل ئیراقێ دێ زێدە ببە. ھەر وھا ئەم دێ د رۆژێن پێش دە ببینن کا ئەمریکایا کو د دەربارێ ملیسێن شیعە دە داخویانیێن پر تووند د دان، ڤێ جارێ دێ چ ھەلوەست بگرە.

ئەنجامێن ھلبژارتنێ و ھەلوەستێن پشترە یێن پارتیان دێ دیرۆکا ئاییندەیا ئیراقێ دامەزرینە. ئەڤ رەوشا حەساس یا رەژیما شیعەیا ئیراقێ، کو د دەھ سالێن بۆری دە ستراتەژیەک کوور ژ بۆ بداویکرنا مافێن فەدەرالێن کوردان مەشاند، دێ پێشەرۆژا کوردان ژی دیار بکە. ژ بەر کو دڤێت ھەلوەستا کوردان یا ھەری دادپەروەر بە، پێدڤییە کو پێشی ل سەر تەڤلیبوونا ھلبژارتنێ یا کوردان شیرۆڤە وەرە کرن. ب تایبەتی پێدڤییە کو رەوشا یەکەکێ، کو ل کێلەکا رەژیما شیعە و حەشدی شەعبی جھ گرتییە، وەرە شیرۆڤەکرن.

پەدەکێ نە تەنێ پارتیێن رەقیب لێ د ھەمان دەمێ دە یاسایا ھلبژارتنێ ژی تێک بر

پەدەکێ د ھلبژارتنێن ل کوردستانێ دە شکلەکی بێ رەقیب و ب رێژەکا پر زێدە ب سەرکەت. پەدەکێ رێژەیا دەنگێن خوە زێدە کر و ھەتا خوە وەکی پارتیا بژارتەیا یەکبوونا ئێزیدی و کریستیانان ل ئیراقێ دا ناسین.

پەدەکێ نە تەنێ د ڤێ ھلبژارتنێ دە پارتیێن رەقیب تێک برن، ھەر وھا سەرکەفتنا خوە تەڤی سیستەما نەحەق یا د قانوونا ھلبژارتنێ یا ئیراقێ دە مسۆگەر کر. ھەتا کۆتایێن د قانوونا ئیراقێ یا 2023ێ دە ژ بۆ قەلسکرنا پەدەکێ و خورتکرنا یەنەکێ ھاتنە چێکرن، تەڤی کو ل سلێمانیێ ترکمەن تونەبوون ژی، کۆتایەک ژ بۆ ترکمەنان ھات دایین و پلانێن دن یێن ب ڤی رەنگی ھاتن ئامادەکرن. لێ پەدەکێ ھەمی ئاستەنگی بەزاندن و ئەو پووچکرن.

رێبازا سیاسی یا بارزانی مۆدەلەکا چارەسەریێ یە ژ بۆ ئیراقێ

بێ گومان رێژەیا دەنگێن زێدە یێن پەدەکێ ژ ئالیێ ھەلوەستا سیاسی و پارادیگمایا جڤاکی یا پەدەکێ ڤە ب باندۆر بوویە. پشتگریا پەدەکێ ژ بۆ دەنگێن کریستیان، عەرەب و ئێزدیان، ب تایبەتی ل نەینەوا، ژ پۆلیتیکایێن وێ یێن کو ژیانا ھەڤبەشا راستین د ناڤبەرا گەلان دە پێش دخن تێ. تەڤگەرا سیاسی یا بارزانیی، کو وەکی کۆنفەدەراسیۆنەک عەشیری دەست پێ کر، د ناڤ پەدەکێ دە ب باندۆر بوو. ئەو ژ بۆ پێشخستنا سیستەمەکا جڤاکی یا ئازاد و دەمۆکراتیک گونجاوە کو ھەر بەش دکارە ب ناسنامەیا خوە، ب نێزیکاتیێن جودا ژ بۆ پرسگرێکێن ھەڤپار و کارووبارێن ناڤخوەیی بەشدار ببە. ژ بەر ڤێ یەکێ، رەغمێ یێن کو دژمناتیا پەدەکێ دکن ژی دەما کو لگەل زەحمەتیان روو ب روو دمینن، رێڤەبەرییا پەدەکێ تەرجیح دکن.

د ڤی واری دە، ئەم دکارین ھەولدانا سەرکەتی یا پەدەکێ ژ بۆ 5 کاندیدێن کۆتا وەکی سەرکەفتنەکێ ژ بۆ مۆدەلا جڤاکی یا پەدەکێ شیرۆڤە بکین.

گەلێ کورد کابینەیا 9ێ خەلات کر

حکوومەتا ئیراقێ ژ بۆ زەختکرنا ل سەر پەدەکێ و حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ د ھلبژارتنان دە ب مەھان مووچە راگرتن. وێ حەساب کر کو ئەڤە دێ رێژەیا دەنگان کێم بکە و یەنەکێ وەکی ئەلتەرناتیفەکێ پێشکێش بکە. لێبەلێ، ئەڤ یەک چێنەبوو، و پەدەکێ رێژەیا دەنگێن خوە زێدە کرن. یەک ژ سەدەمێن ڤێ یەکێ باوەریا گەل بوو کو ب کریارێن کابینەیا 9ێ یا ب سەرۆکاتیا مەسروور بارزانی ھاتبوو ئاڤاکری. گەلێ کورد ئەڤ حکوومەتە خەلات کر.

ژ بۆ یەنەکێ رەوش چاوایە؟

یەنەکێ د ھلبژارتنێن پارلامەنتۆیا کوردستانێ یێن کو سالەک بەرێ ھاتن لدارخستن و یێن نووکە دە شکەستنەک مەزن خوار. بافل تالابانی ژ بۆ زێدەکرنا رێژەیا دەنگێن خوە ستراتەژیا ب کارئانینا چەکان شۆپاند. میناک، ھلبژارتن یەک ژ سەدەمێن شەرێ بافل ھەمبەری لاھۆر بوو و لاھۆر تەسفییەکر. گرتنا سەرۆکێ نەوەی نوێ شاسوار عەبدولواحد و سەرۆکێ ھەڤپەیمانیا نەتەوەیی (پارتیا بەرێ یا بەرھەم سالح) ئارام قادر ژی ژ ھەمان سەدەمێ ڤە ھاتن زینادانیکرن. بافل تالابانی ھەول ددە کو ھەمی ھێزێن سیاسی، ئابۆری و جڤاکی یێن د ناڤ یەنەکێ و ھەتا ل سلێمانیێ ژی ژ ھۆلێ راکە، ب رێیا سیستەمەکی ئۆتۆریتەر دبە سەرۆک. و وی ئەڤ بەرنامە بەری ھلبژارتنان لەزووبەز، خواست ب دارێ زۆرێ و چاڤترساندنێ ڤان لایەنا ژناڤ ببە. ھەتا د دەنگدانا تایبەت دە ژی، وی دەنگدەرێن خوە نەچار کرن کو وێنەیێن کاغەزێن خوە یێن دەنگدانێ بگرن دا کو ئیسپات بکن وان دەنگ دانە یەنەکێ. تەڤی ڤێ یەکێ، ئەو نەگھیشت ئارمانجێن خوە و ھەتا ل سلێمانیێ دەنگ وندا کرن.

وی خەلکێ بەھدینانێ فەدا کر دا کو سەرکەفتنا ھەڤکارێ خوە، سەرۆکێ تەڤگەرا بابلیۆنێ یا گرێدایی حەشدی شەعبی، رەیان کلدانی، کو ژ بۆ کۆتایا دوھۆکێ کاندیدەک هەبوو، مسۆگەر بکە. لێ ئەڤ حیلە ب سەر نەکەت؛ رێخستنا وی ب خوە ل دژی ڤێ حیلەبازییێ دەرکەت. د ئەنجامێ دە، نە تەنێ نەکاری کاندیدێ خوە ھلبژێرە، لێ د ھەمان دەمێ دە کورسیا کو بەرێ ل دوھۆکێ قەزەنج دکر ژی وندا کر. نھا، ژ بۆ خوە راست دەربخە، بەرپرسێ رێخستنێ یێ فوهۆکێ، محەمەد عۆسمان دوشیڤانی، کو وەکی حەمە سۆر تێ ناسین، دەردکەڤە پێش و ئیدیعا دکە، “سەرۆکا لیستا یەنەکێ ل پارێزگەھا دوھۆکێ ژخوە ئەنداما پەدەکێ بوو، شریکا پەدەکێ بوو.” لێ بەلێ، کاندیدا سەرەکی د سەردەما بەرێ دە ژخوە ئەنداما پارلامەنتۆیا وان بوو، و وان ئەو دیسا بەربژێر کر. واتە، یەنەکە ل بەھدینانێ ھلوەشیا.

بافل تالابانی بەرپرسیارێ ونداکرنا کورسیان ل کەرکووکێ یە

ھەر چەند کوردان ب گشتی کورسیێن خوە د ھلبژارتنێ دە پاراستن ژی، ونداکرنا دو کورسیان ل کەرکوکێ نایێ قەبوولکرن. یەنەکە نھا دخوازە پەدەکێ وەکی بەرپرسیارێ ڤێ بوویەرێ ژی نیشان بدە.

یەنەکێ پارێزگارێ کەرکوکێ رێبوار تاھا وەکی کاندیدێ خوەیێ یەکەم بەربژێر کربوو. تاھا رێژەیەکا مەزن یا دەنگان وەرگرت. یەنەکە دخوازە ڤێ یەکێ وەکی ئاموورەکێ پرۆپاگاندایێ بکار بینە. لێبەلێ، ئەڤ نە راستە. بەرپرسیارێ سەرەکی یێ پاشکەتنا ل کەرکووکێ، یەنەکەیە. ھەر چەند بافل تالابانی دبە کو گۆتنێن رەحمەتی جەلال تالابانی یێن ژ بۆ کەرکووکێ وەکی ئاموورەک پرۆپاگاندایێ بکار بینە ژی، پۆلیتیکایێن کو وان ل دژی کەرکووکێ پێک ئانینە، کورد پاشدە خستنە. ئەو بەرپرسیارێ خییانەتا ل کەرکووکێ د سالا 2017ێ دە نە. وەکی دن، ژ وێ دەمێ ڤە، ئەو ھێزا یەکانەیا کورد ل کەرکووکێ نە و ھەولەک ھەڤگرتی دانە کو پارتیێن دن یێن کورد ژ ھۆلێ راکن و وان داخلی کەرکوکێ نەکن. کەرکووک دبە قوربانێ ئارمانجێن سەرۆکاتی و خیانەتا بافل تالابانی. بافل تالابانی خوە لگەل سیاسەتا عەرەبکرنێ یا ل کەرکوکێ ھەڤاھەنگ کریە. بێ گومان، یەنەکە و بافل تالابانی بەرپرسیارێ ئەنجامێن ھەلبژارتنێن ل کەرکوکێ نە.

 زێدەبوونا بلەزا نفووسا عەرەبان ل کەرکوکێ ژی بەشداری ڤێ رەوشێ بوویە. و ئەڤ رەوش پر خەتەرناکە. ھەژمارا جوانێن عەرەبێن کو د سالێن پێش دە زێدە دبن دکارە دەمۆگرافییا کەرکوکێ بگوھەرە.

دڤێت ئالیێن پەیوەندیدار یێن کورد ستراتەژیەک بەرفرەھ ھەڤپار چێبکن کو کەرکووک وەکە باژارەکی کورد ببینە.

بافل تالابانی دێ چ بکە؟

پشتی ھلبژارتنان، ھەم مەدیایا یەنەکێ و ھەم ژی مەدیایا پەکەکێ ھەولەک ھەڤبەش ددن کو بافل تالابانی وەکی سەرکەتی نیشان بدن. بەشێن دن یێن کوردستانێ دکارن باوەریا خوە ب ڤێ ڤەگۆتنێ بینن، لێ گەلێ باشوورێ کوردستانێ راستیێ ب چاڤێن خوە دبینە. د ھەمان دەمێ دە، گەلێ باشوورێ کوردستانێ شاھدیا دیرۆکا یەنەکێ و سەرۆکێ وێ بافل تالابانی و کریارێن وان یێن وێرانکار دکە.

بەشداربوونا بافل تالابانی د پێڤاژۆیێ دە ل گۆری بەرژەوەندیێن رەژیما شیعەیا ئیراقێ، ب ئیدیعایا “من وندا کر، لێ ھەڤالبەندێن من، حەشدا شەعبی، قەزەنج کر،” دێ زرارێ بدە کوردان. د ڤی واری دە، گاڤێن کو دڤێت یەنەکە باڤێژە ھەنە.

بەری ھەر تشتی، دڤێت ینک دەست ژ دژمناتیا خوە یا ل گۆری بەرژەوەندییێن ئیرانێ بەردە و دژبەرییا پەدەکێ نەکە و سیاسەتا خوەیا ھەڤبەش لگەل پەکەکێ یا کو خوەھلوەشاندییە نەکە.  ژ بۆ ڤێ ئارمانجێ، دڤێت دەست ژ پلانا خوەیا نەپەنی یا ئۆرگانیزەکرنا کو سلێمانیێ وەکی ھەرێمەکا خوەسەرا جودا ببە، بەردە. دڤێ یەنەکە دەست ژ تێکبرنا پێڤاژۆیا ئاڤاکرنا حکوومەتێ بەردە.

ھەتا کو ئەڤ ھەموو نەیێن کرن، پێڤاژۆیا سیاسەتا زراردەر یا ژ بۆ کورد و کوردستانێ ژ ئالیێ یەنەکێ ڤە تێ کرن، نایێ بداویکرن.