ژ دروستبوونا ھێلا 36 یا باشوورێ کوردستانێ و ژناڤچوونا سەدام حسێنی ل سالا 2003ێ، ماوه‌یێ 29 سالانه کو باشوورێ کوردستانێ، وەک دەڤەرەکا سەربخوه خوه ب رێڤەدبەت، د ڤان 29 سالان دا گەلەک سیناریۆ و شەر ژ بۆ ژناڤبرنا ھەرێما کوردستانێ ھاتن رێڤەبرن، داعش ژی وەک پارچەیەک د ڤی به‌ره‌ی دا بزاڤ کرن، ب به‌ھانه‌یا داعشێ ژ چار ئالییان ڤە داگیرکەرێن کوردستانێ کەفتنە بزاڤان، ئیران نە وەک تورکیا ب ئاشکرایی و قیره قیرێ دڤێت کوردان ژناڤ ببەت، بەلکو ب بێ دەنگی دڤێت دربەکێ کوشتنێ ل کوردان بدەت، ئیران دخوازیت ستاتۆیا کوردان ل ئیراقێ نەمینیت و وەک باژێران نۆرمال ب ئیراقێ ڤە بھێت گرێدان، ل سالا 2017ێ ل شەرێ داگیرکرنا کەرکووکێ، خواستن ڤێ پیلانێ جێبەجێ بکەن، قاسم سوله‌یمانی وی دەمی د ناڤبەرا بەغدا و باژێرێ سلێمانیێ دا ھاتن و چوون د کر، رێڤەبەرێن پەکەکی و یه‌نه‌كێ د ئاستێ ژۆر دا ھەڤدیتن دروست کرن، ئیران دخواست ب رێیا لەشکرێ ئیراقێ د ناڤبەرا سلێمانیێ و ھەولێرێ دا خوجە بکەت و وان ژ ھەڤدو جودا بکەت، ھەتا کو ئاژانسا نووچەیان یا رۆیته‌رزێ بەلاڤ کربوو کو قاسم سوله‌یمانی گەف ل کوردان کرینە کو هه‌گه‌ر ھوون ژ کەرکووکێ دەرنەکەڤن، دێ ھەوە نەچار کەم ھوون خو ڤەکێشنە چیایی، یه‌نه‌كه و په‌كه‌كه ل بن باندۆرا ئیرانێ بوون و رێڤەبەرێن وان دگەل ئیرانێ ل ھەڤھاتن، پەکەکە بوو پارچەک ژ ئوپه‌راسیۆنا فەتساندنا ستاتۆیا کوردستانێ، کەرکووک و جھێن وەک خانەقین کو ل ماددەیا 140ێ دا جهـ د گرتن کەفتنە بن کۆنترۆلا ئیراقێ، ئەگەر ژی ئەو بوو کو یه‌نه‌كه و پەکەکە بوونە پارچەیه‌ک ژ ئوپه‌راسیۆنا قاسم سوله‌یمانی.
نوکە ئەم ھاتینە ل سەر بابەتەکێ گەلەک گرنگ، “پشتی کوشتنا قاسم سوله‌یمانی، ئیران سووندا تولڤەکرنێ دخوت” ل ھەمان دەمێ دا ھێزا حزبوللا یا ئیراقی دبێژیت: هه‌گه‌ر کورد پشتگریێ بۆ دەرئێخستنا ھێزێن ئەمه‌ریکی نەکەن، دێ ل دژی کوردان ژی شەری کەن، وها دیارە کو ته‌کۆشینا د ناڤبەرا ئیرانێ و ئەمریکایێ دا، دێ باشوورێ کوردستانێ بیتە مه‌یدانه‌كا گرنگ و دێ گەلەک ئالۆزی ژی روو دەن، دناڤ ڤێ ئالۆزیێ دا داگیرکەرێن کوردستانێ دێ ھەولدەن ستاتۆیا کوردستانێ ژناڤ ببەن، بەری نوکە ژی ھندەک گەنگەشە ل سەر دەستوورا ئیراقێ ھەبوون کو ھەرێما کوردستانێ بھێت ژناڤبرن و نەمینیت، دڤێت کوردستان ژ بۆ ھەبوونا خوه گەلەک ھشیار بیت، باشە د رەوشەکا وها دا ھەلوه‌ستێ یه‌نه‌كێ و پەکەکێ دێ چ بیت؟
پەکەکە و ھەلوه‌ستا وێ یا ریفراندۆمێ
دھێتە زانین کو پەیوەندییا یه‌نه‌كێ و پەکەکێ د جەبھا شیعی دا زۆر یا ب ھێزە، تایبەت ژی د پێڤاژۆیا رێڤەبەرییا «جه‌میل باییک» دا پەکەکە ژ بن رێنمایێن ئیرانێ دەرنەکەفتییە، نوکە ژی دەمێ کو سیاسەتا شیعی دڤێت سەر ژ نوو بھێت دیزاین کرن، ھەلوه‌ستێ یه‌نه‌كێ و پەکەکێ گەلەک گرنگە و ئەگەر پشتگرییا شیعی بکەن، ئەڤە دێ یا ب ترس بیت ژ بۆ کوردان، بەری نوکە ژی ل پێڤاژۆیا ریفراندۆمێ و داگیرکرنا کەرکووکێ دا پشتگریا ئالیێ شیعی کربوون.
ل دەما ریفراندۆمێ پەکەکێ ل دەستپێکێ ھەلوه‌ستێ خوه نەدا دیار کرن، بەلێ د راگەھاندنێ دا رێڤەبەرێن وێ وەک «مستەفا قاراسۆ و دۆران کالکان« ب ناڤێن جودا نڤیسین بەلاڤ کرن و خواستن ریفراندۆمێ خراب بدەنە دیار کرن، پەکەکە بەری ھەر تشتی ب رێیا ئالیگرێن خوه ھێرشی ریفراندۆمی کرن، رێخستنا گرێدای پەکەکێ یا ب ناڤێ «RJAK»رێخستنا ژنێن ئازادی خواز یێن کوردستان، داخوه‌یانی دا و گۆت: «ئەم وەک ژن ل دژی دەولەتێ و سەرخەبوونێ نە» پاش ل شه‌نگالێ ژی رێخستنا ب ناڤێ «مەجلسا گەل» کو سەر ب پەکەکێ ڤه یە، دژاتییا خوه دیار کر و سەروکێ ڤێ رێحستنێ داخوه‌یانی دا و گۆت: «ئەم نەگرێدای باشوورێ کوردستانێ نە و ئەم رێکێ نادەین جھێ ل بن کۆنترۆلا مە دەنگی بۆ ریفراندومێ بدەت»، ھەڤسەروکا KCK «بەسێ ھۆزات» پشتگریا شه‌نگالێ کر کو شه‌نگال بەشەکە ژ ئیراقێ و ھەبوونا شه‌نگالێ دێ ئیراقێ بھێز کەت.
ل 16 ته‌باخا سالا 2017ێ رێخستنا ب ناڤێ «تەڤگەرا جڤاکا ئازادێن کوردستانێ» کو سەر ب پەکەکێ ڤه یە ل کەرکووکێ داخوه‌یانییەکا فەرمی دا و گۆت: «ئەم دێ دەنگێ نەخێر بۆ ریفراندۆمێ دەین و بۆ ڤێ چەندێ دێ کەمپینەکێ ژی ئاڤا کەین، ئەڤ داخوه‌یانی ژ ئالیێ جێگرێ ھەڤسەرۆکا تەڤگەرا ئازاد «تارا حسێن» ڤە ھاتە کرن.
داخوه‌یانییا ھەری گرنگ ل 14 ئۆكتۆبه‌را سالا 2017ێ ژ ئالیێ جه‌میل باییک کو د ناڤ پەکەکێ دا وەک پێشەنگێ باسکێ ئیرانێ یه، ھاتە دان، جه‌میل باییک د داخوه‌یانییا خوه دا گۆت: «ئەم ل سەر ڤی مژاری (ریفراندۆم) وەک رێبەر ئاپۆ دیار کری، دێ وەک رێکا سێیەمین ل سەر کار کەین، حکوومەتا باشوورێ کوردستانێ و حکومەتا ئیراقێ کو ل سەر ئەساسێ نەتەوە پەرستی، یان ژی مەزھەبگەریێ کار دکەن، ئەم پشتگیریا وان ناکەین و ئەم نابینە ئالی و د ناکوکیێن وان دا جهـ ناگرین، ئەم پشتەڤانییا چ ئالییان ناکەین و دێ ھێلا خوه یا دەمۆکراتیک و سەربخوه و ئازادیخواز بەردەوام کەین».
جه‌میل باییک گۆت: «ئەم دێ بێ ئالی مینین»، بەلێ د راستی دا ھندەک خالێن دیرۆکی ھەنە کو کەس نەشێت بێ ئالی بمینیت، ئەگەر ئەو بێدەنگ ژی بمینن، بێدەنگییا وان ژی دێ خزمەتا ئالییه‌كی کەت، ھندەک پێڤاژۆیێن حەساس ھەنە کو ھەلوه‌ستێن بێئالی قەبوول ناکەت، د قۆناغا وها دا کو ئێریشا ئیراقێ ل سەر باشوورێ کوردستانێ کەس نەشێت خو بێ ئالی بھێلیت، پەکەکە د پێڤاژۆیا ریفراندۆم و داگیرکرنا کەرکووکێ دا بێئالی نەبوو، بێئالی بوونا پەکەکێ، پشتگیری کرنا ئیرانێ بوو.
ئایا پەکەکە دێ ھەلوه‌ستا خوه یا ریفراندۆمێ و داگیرکرنا کەرکووک دوبارە کەت؟
ئەگەر بێژین کو پەکەکه بێدەنگ ما ژ بەر کو چ رۆل د ریفراندۆمێ دا نەبوو، ھەر وها رێڤەبەرییا باشوورێ کوردستانێ ژی ل دژی سیاسەتا روژئاڤایێ کوردستانێ بوو، بەلێ دەما داگیرکرنا روژئاڤایێ کوردستانێ ژ ئالیێ تورکیا ڤه ل 9/10/2019ێ، باشوورێ کوردستانێ ھەلوه‌ستێ خو ھەمبەر داگیرکرنا رۆژئاڤایێ کوردستانێ دیار کر و پشتگیری دا یەپەگێ و گەلێ روژئاڤایێ کوردستانێ، سەرۆکێ بەرێ یێ ھەرێما کوردستانێ «مه‌سعوود بارزانی»، ترامپ و ئەمریکا رەخنە کرن و تەڤایا ھێزێن خو یێن دیپلۆماتیک ژ بۆ پشتگرییا رۆژئاڤایێ کوردستانێ بکارئینان، حکوومەتا باشوورێ کوردستانێ ژی ب ھەموو دەرفەتێن خوه ڤە پشتگریا رۆژئاڤایێ کوردستانێ و یەپەگێ کرن و ژبەر وێ یەکێ ژی فەرماندارێ گشتی یێ یەپەگێ «مەزلووم کۆبانی» گەلەک جاران د داخۆیانییا خوه دا گۆت: «سپاسییا پشتگرییا سەرۆک بارزانی و حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ دکەم»، ئەگەر کو داگیرکرنا رۆژئاڤا دروستبوو و بارزانی و حکوومەتا کوردستانێ گۆتبان: «ئەم رێبازا رێڤەبەرییا رۆژئاڤایێ کوردستانێ قەبوول ناکەین و دێ بێدەنگ مینین» ئەگەر وها گۆتبان، پەکەکە راگەھاندن و رێڤەبەریا وێ دا دیار کەن و کو ئەڤ ھەلوه‌ستە خیانەتە ژ بۆ کوردان و چاوا ھێرش ل سەر کوردان ھەیە و ھوون بێئالی دمینن و راستی ژی ئەڤەیە، دەما کو پەکەکە ل داگیرکرنا کەرکووکێ دا خوه بێئالی دا دیار کرن و ئەڤە ژی بۆ پشتگریا دەستھەلاتدارییا ئیران و ئیراقێ «حه‌یدر عه‌بادی و قاسم سوله‌یمانی»، ئەڤ بێدەنگییا پەکەکێ ژی خیانەتە.
هه‌ر وها دێ ڤەگەرینە سەری، دەمێ کو ل ئیراقێ ئالۆزییەکا مەزن ھەیە و شیعە دژاتییا کوردان دکەن و ھەولا ژناڤبرنا ھەرێما کوردستانێ دکەن، ئەرێ پەکەکە دیسان دێ بێئالی خوه دەتە دیار کرن و ل پشت پەردێ دێ پشتگریا شیعه‌یان کەت؟ پەکەکە ل دەمێ ریفراندۆما کوردستانێ و داگیرکرنا کەرکووک دا پەکەکە دگەل حکوومەتا ئیراقێ پێکھاتنەک کر و چەک و مووچە وەرگرتن و شه‌نگال ژی دانە دەست پەکەکێ و پەکەکە ژ خەباتا خوه یا کەرکووکێ ژی بەردەوام بوو، ل سەر ڤێ مژارێ پێکھاتبوون و نوکە ژی ئەگەر حکوومەتا ئیراقێ وەک شه‌نگالێ دەڤەرەکا دی ژی بدەتە پەکەکێ، ئەرێ پەکەکە دیسان دێ خوه بێدەنگ کەت.
ب کورتی: «نوکە ترسا ھەری مەزن ل سەر باشوورێ کوردستانێ پەکەکە و یه‌نه‌كه د جەبھێ شیعی دا خوجهـ ببن، ژ بەر کو ئەڤە ل 5 سالێن بووری ئەڤ تشتە ھاتییە ئه‌زموون كرن کو ئەو پارتی یە کوردستانێ گۆری بەرژەوەندیێن خوه یێن حزبی دکەن«.
