سەرۆکێ مەزن، ئەفسانەیا چیایان
د دیرۆکا هەر گەلەکێ دا کەسەک یان هنده‌ک کەس هەنە کو هەموو ژیانا خوە ژ بۆ گەل و نشتیمانێ خوە تەرخان دکه‌ن و چ جاران چ گەل ل ڤێ دونیایێ نه‌شێن وان کەسان ژ بیر بكه‌ن، د دیرۆکا گەلی کورد دا ژی هندەک کەسێن ب ڤی ئاوایی هەنە، مەلا مستەفایێ بارزانی کەسێ هەری دیارە کو مرۆڤ دشێت وەک یەک ژ ڤان کەسان ب ناڤ بکەت.
دۆزا گه‌لێ بنده‌ست ب جیهانێ دا ناساندن
د دیرۆکا گەلێ کورد دا گەلەک داستانێن بەرخوەدان، مێرخاسی، قەھرەمانی و شۆرشگێریێ ھاتینە تۆمار کرن، نەتەنێ د دیرۆکا گه‌لێ كورد دا، لێ بەلێ د دیرۆکا جیھانێ دا جھێ خوە گرتییە کەسێ کو سەرکێشییا ڤان داستان و قەهرەمانییا کرییە و گەلێ کوردێ بەلەنگاز و بندەست ب جیهانێ دایە ناساندن و کاری دۆزا کورد و کوردستانێ ژ پرسەکا ڤەشارتی و لۆکال بکەته پرسەکا ئاشكرا و ناڤدەولەتی، بابێ نەتەوه‌یا گەلێ کورد مەلا مستەفا بارزانی یە.
مەلا مستەفا بارزانی، ناڤێ وی یێ درەست «مستەفا کوڕێ شێخ محەمەد بارزانی» یە، ئەو ل 14ێ ئادارا سالا 1903ێ ل گوندێ بارزان ژ دایک بوویه، هێژان د تەمەنێ زارۆكینیێ دا، بارزانی هەست ب بن دەستیا گەلێ کورد دکەت دەما ل سالا 1905ێ ب دایکا خوە و برایێ خوە یێ مەزن عەبدوسەلام بۆ دەما 9 مەهان، ژ ئالیێ ئۆسمانییان ڤە دهێته زیندان کرن.
بارزانی د ژیانا خوە دا چەندین قۆناغێن سیاسی دەرباز کرینە، هەر چەنده ئەو ل باشوور ژ دایکبوویە و پرانییا شۆرشێن وی ل باشوور بووینە، لێ ئەو ژ ئالیێ گەلێ کورد ب گشتی ئانکو ل سەر ئاستا هەر چار پارچەیێن کوردستانێ ب کەسەک شۆرشگێر و پاک و کوردپەروەر دهێته نیاسین، ئەو ل جەم پرانیا کوردان کەسەکێ پاک و پر پیرۆزە.
قۆناغین کارێن سیاسی یێن سەرۆکێ نەمر مستەفا بارزانی پڕ گەلەکن، لێ ئەمێ ب کورتی باسی گرنگترین قۆناغێن ژیانا وی یا سیاسی كه‌ین، هەر چەنده ئەڤ زۆلمەک مەزنە گەر ئەم وه‌ها هزر بكه‌ین کو ب تنێ ژ بۆ رۆژەکێ ژی سەرۆکێ نەمر کاری یە ژیانەکا رحه‌ت و ئارام و دۆر ژ سیاسەتێ بژیت، ئەو د تەڤاهییا ژیێ خۆ دا د سیاسەتێ دا ژیایه ژ بۆ كو بشێت مافێن گەلێ خۆ یێ بن دەست بستینیت، ئەڤ ژی گرنگترین قۆناغێن ژیانا سەرۆکێ نەمر بارزانی نە:
ل سالا 1919ێ بەشداری شۆرشا «شێخ مەحموودێ حەفید» دبیت و سەرکرداتییا هێزەکا 300 کەسی پێ دهێته دان، پاش ل سالا 1920ێ ژ ئالیێ «شێخ ئەحمەد بارزانی» یێ برایێ مەلا مسته‌فا سەرۆکێ نەمر دهێته رەوانە کرن ژ بۆ باکورێ کوردستانێ داكو هاریكارییا «شێخ سەعیدێ پیران» بکەت د شۆرشا باکور دا.
د شۆرشێن سالا 1931-1932ێ دا ژ بۆ بەرەڤانی کرنێ ژ به‌ره‌یێن «مێرگەسوور و شێروان» دبیته فەرماندارێ هێزەکا مەزن یا پێشمەرگەیان ل دژی دەولەتا بریتانیا، هەر د ڤی شەری دا بوو کو وەک فەرماندارەکێ سەربازی و خودان شیان و بسپۆر هاتییه نیاسین.
د سالا 1943 – 1945ێ، ب سەرفه‌رماندارییا بارزانی، ھێزێن بارزانییان شەر و بەرخوەدانێن دژوار، ل دژی ئینگلیزان و ھێزێن دەوله‌تا ئیراقی کرن.
ل سالا 1946ێ، مەلا مستەفا و ب ھزارێن پێشمەرگەیان تەڤلی کۆمارا کوردستان ل مھابادێ بوون و ل وێرێ بارزانیێ نەمر دبیته سەرفه‌رماندارێ گشتیێ لەشکرێ کۆمارێ و پلەیا جه‌نه‌رال وەردگریت.
ل سالا 1946ێ، پارتییا ده‌مۆكرات یا کوردستانێ ل باشوورێ کوردستانێ ب دەستێ بارزانی ھاته دامەزراندن.
كۆچا دیرۆكی
د سالا 1947ێ و پشتی كه‌تنا کۆمارا کوردستانێ ل مھابادێ، مەلا مستەفا و 500 ژ پێشمەرگەیێن بارزانییان د ناڤ سنۆرێن 3 دەولەتان «ئیران،ئیراق، ترکیێ»، ب مەشێ و ب کۆچەکا دیرۆکی بەرێ خوە دانە یەکیتییا سۆڤیێتێ، بارزانی ل گەل ھەڤالێن خوە 12 سالان ل وێرێ دمینن.
ل سالا 1958ێ، پشتی رۆخاندنا رژێما مەلەکی ل ئیراقێ، بارزانی و گەلەک ھەڤالێن خوە ڤەگەریان وەلاتێ خوە.
ل 1ی ئێلۆنا سالا 1961ێ ژ بۆ ب دەست خستنا مافێن نەتەوەیی ژ بۆ گەلێ کورد، شۆرشا کورد، ب سەرۆکاتیا بارزانی دەستپێکر، پشتی شەرێن دژوار و خەباتەکا دوور و درێژ.
د 11ی ئادارا سالا 1970ێ، بەرپرسیارێن کوردان و حکوومەتا ئیراقێ، ل سەر ئۆتۆنۆمیێ ژ بۆ گەلێ کورد ل ھەڤ کرن، لێ رژێما بەعس، خۆ نه‌دا بەر خالێن پەیاما ئادارێ.
یا راست مرۆڤ ژ بۆ کو ب تەمامی بشێت ل سەر ژیان و خەبات و بەرخوەدانا سەرۆکێ نەمر بئاخڤیت ئەڤ رێزێن نڤیسینێ پڕ كێمن و مرۆڤ نه‌شێت ب نڤیسینەکا وه‌ها کورت باس ل سەروەری و دیرۆکا ڤی کەسێ مەزن بکەت.
مستەفا بارزانی سەرۆکەک زانا، ب هەیبەت، کارزان، لێهاتی و نەترسێ گەلی کورد بوو، ئەو هەڤالێ نیزیک یێ قازی محه‌مه‌د بوو ل کۆمارا کوردستانێ، هەر ژ کۆمارا کوردستانێ هه‌تا شۆرشا ئیلۆنێ دوژمنێن گەلی کورد چەندین جاران هەول دان ب پیلانێن جودا بارزانی ژناڤ ببه‌ن، لی بەلێ دوژمنان د چ یەک ژ وان هەولێن خۆ دا سەرکەتن نه‌ئینا، ل داویێ ب پیلانەکە ناڤدەولەتی و ئیمزا کرنا پەیمانا قرێژ یا «جەزائیر» ژ ئالییەکی و کالبوونا وی و نەخۆشیا پەنجەشێرێ ژ ئالییەکێ دی، دلێ بارزانی ژ لێدانێ راوەستاند و گها کاروانێ پیرۆزێ شەهیدێن گەلێ کورد.
نه‌خۆش كه‌فتنا رێبه‌رێ گه‌لێ كورد
سەرۆکێ نەمر مستەفا بارزانی، ل سالا 1975ێ تووشی نەخۆشییا پەنجەشێرێ دبیت و رەوشا وی یا ساخلەمیێ تێک دچیت، ژ بەر ڤێ یەکێ و ب مەبەستا وەرگرتنا چارەسەرییا نەخۆشییا خۆ دچیته ئه‌مه‌ریكایێ، لێ پشتی هه‌ڤركییه‌كا مەزن دگەل نەخۆشیێ، بارزانی ل رۆژا پێنجشەمبێ رێکكەفتی 1/3/1979ێ ل ویلایەتێن یەکبوویی یێن ئەمەریکایێ دگه‌هیته کاروانێ شەهیدان.
جەنازەیێ پیرۆزێ سەرۆکێ نەمر ل 5/3/1979ێ ب ئامادەبوونا پێتر ژ 300 هزار کەسان ژ هەر چار پارچەیێن کوردستانی و هەژمارەکا هەره زێدە ژ مەدیاکارێن بیانی ل باژارێ شنۆ یێ رۆژهلاتێ کوردستانی ڤە دهێته ب خاک سپاردن.
نها «ئارامگەها» سەرۆکێ نەمر مستەفا بارزانی ل گوندێ بارزانێ یە ل باشوورێ کوردستانێ، ئەڤ ئارامگەهه هەموو سالان ل رۆژا وەفاتا وی دبیته جهێ ل خۆگرتنا ولاتپارێزێن کورد ژ هەموو ناڤچەیێن کوردستانێ، ئەڤ یەکه بوویە كار و نه‌ریته‌كێ سالانە.
د دلێ هه‌موو كوردان دایه
«ل ڤێرێ ئەم دبێژین ئەی مەزنترین مرۆڤ، رحه‌ت رازێ، چاڤێن تە بلا ل پشت تە نەمینن، تە ئەرکا خوە ب ئاوایەکی ھەری باش ژ بۆ مە پێكئینا، ژ بۆ کوردەکی، گەلێ وی، زارۆکێن وی مراده‌ك ژ یا تە ب قەدرتر دشێت بێتە ھێلان؟ جھێ تو لێ ببە نور، جهێ تە به‌ھەشت بیت».
خەبات، تێکۆشین، راوه‌ستیان و كه‌ساتییا مه‌لا مسته‌فا بارزانی یێ نەمر ئه‌ڤرۆ ژی ژ بۆ ھەموو کوردێن جیھانێ جھێ رێزێ و هیڤیێ یه.
مه‌لا مسته‌فا بارزانی، پێشمەرگەیەک بوو، سەرفەرماندارەک بوو، رێبەرەک بوو، دلسۆز و سەرۆکەک بوو، د مه‌یدانا ناڤنەتەوەیی دا جھێ خۆ یێ گرنگ ھەبوو.
مه‌لا مسته‌فا بارزانی یێ نەمر سەرۆکێ پارتیا خۆ، یێ مللەتێ خۆ، یێ وەلاتێ خوە بوو، خەبات و تێکۆشینا وی خەبات و تێکۆشینا مەیە، سەرۆکێ نەمر ل ھەر چار پارچەیێن کوردستانێ ژی، د دلێ ھەر کورد و کوردستانییەکی دا ژێده‌رێ دلسۆزی، باوەری، نشتیمانپەروەری، سەبر، خەبات و رێزداریی یە، ئازادی و سەرخوەبوونا کوردستانێ دێ خەلاتا ھەری مەزن بیت ژ بۆ بارزانیێ نەمر.
