ئاژانساANF یا پەکەکێ، ل رۆژێن رابووری داخویانیێن دامەزرینەرێن پەکەکێ، «دۆران کالکان و جەمیل باییکی» به‌لاڤ دكه‌ت، د نڤیساندنێ دا پڕ بابەتێن بچووک هاتن گۆتوبێژ کرن، لێ د ئەساس دا بابەت جارەکا دی دزڤریتە سەر «زینی وەرتێ» و یەکێتییا نەتەوه‌یی،د ریپۆرتاژێن هەردو کەسان دا، بال کشاندییە سەر کۆنگرەیا نەتەوه‌یی، قەت بەرێ خوە ناده‌ن رابردوویێ خوە، ب نه‌رینەکا دوور ژ راستی و رۆژەڤێن دیرۆکێ ل بابەتان د نێرن، ل ڤێ دەرێ ژی داخوازییا وان یا یەکێتییا نەتەوه‌یی دەرکەت و خوەیایە کو پەکەکە دخوازیت رێبەراتییا وێ بکەت، گەلۆ راستی ژی وهایە؟
یاریێن عەلی جەنگیسی
د ترکیێ دا گۆتنەک هەیە کو دبێژن: «یاریێن عەلی جەنگیسی»، چیرۆکەکا درێژه، ئەڤ کارەکتەرێ ب ناڤێ عەلی جەنگیس، ب تەنێ د جەوهەرێ خوە دا دکەڤیتە د ناڤا هەموو شێواز و رەنگان دا و وەک چیرۆکەک سێربازی دهێت ڤەگوهاستن، خوە دئێخیتە هەموو شکلان و ب وی رەنگی خوە ژ شکەستنان رزگار دکەت، قرال ژی ل هەمبەر ڤان کارێن عەلی جەنگیسی دەست ڤالا دمینیت.
ئەرێ گاڤا مرۆڤ ل دیرۆکێ بنێریت، واته ب هزرا من رێخستنا کو دشێت یاریێن عەلی جەنگیسی ب باشی بدەته پێش پەکەکه یە، هوون دخوازن وەک پەسنەکێ یان ژی وەک رەخنەیەکێ ڤێ قەبوول بکن، لێ بەلێ راستییا پەکەکێ ئەڤەیه.
پەکەکە هەر جار ب کەسەکێ جودا ب رێڤەبەرەکێ خوه یێ جودا، دشێت ئاخفتنێن خوە ب ئاوایەکی ل گۆر کێفا خوە بگوهۆریت و ببێژیت، دشێت ل شوونا خوە هنده‌کێن دی بدەته ئاخفتن، جاران دبیتە تورکیەیی و جاران دبیته کوردستانی، جاران ژ بۆ هەموو گەلێن دنیایێ خه‌باتێ دکەت و جاران ژ بۆ رزگار کرنا رۆژهلاتا ناڤین، پەکەکە بەردەوام ب ڤی ئاوایی خه‌باتێ دكه‌ت، ئارمانجا وێ ب ڤان گۆتنێن هەردەم گوهۆر ئەڤەیه کو رێ ژ بۆ سیاسەتا خوە ڤه‌كه‌ت، نها د مەیدانێ دا دخوازیت خوە ب رەنگێ کوردستانی ده‌ربێخیت، باشە ل ڤێره ئه‌ڤ كاره ژ دل دهێنه كرن یان ژی ژ نه‌چاری؟
بابەتێ «زینی وەرتێ»، ئەڤ بۆ دەما دو مەهانە دەست پێ کری، یەک ژ رێڤەبەرێن پەکەکێ هەر رۆژ د مەدیایێن خوە دا پەدەکێ ب خیانه‌تێ سووچبار دکەت و بانگەوازا تۆلڤه‌كرنێ دکەت، لێ رۆژا ئەینیێ رێڤەبەرەکێ دی ژ ڤێ رێخستنێ دەردکەڤیت و دبێژیت: «ئەم گرێدایی یەکیتییا نەتەوه‌یی نە و هێژان ژی ئەم د خالا خوە یا کەڤن دانە». پەکەکە د ناڤا ئاخفتن و نڤیسینێن خوە دا دبێژیت: «یان پێویستە وەک ئەز دبێژم بهێته كرن، یانژی ئەز رێ نادەم تشتەکێ دی چێببیت».
ب راستی ژی چ چێدبیت، پەکەکە د بابەتێ یەکێتییا نەتەوه‌یی دا خوەدان ئاخفتنا خوە یە؟ ئەگەر ئەم لێ هۆربوونەکێ ل سەر بکه‌ین ژ بۆ پرسا کوردان و لهەڤهاتنا یەکێتییا نەتەوه‌یی هنده‌ک تشت پێدڤی نه کو ئەڤ یه‌كێتییه بهێته پێکئینان.
پێشەکی، داکو یەکێتییا نەتەوه‌ییا کوردی بهێته پێکئینان، پێدڤییه ب دهۆل و زڕنا و ستران گۆتن د ناڤا مەیدانان دا و گۆتنێن مەزن نینە، هەروەها یەکێتییا نەتەوه‌یی ئەو پرۆپاگنده‌یێن هێسان یێن هەر رێخستنەک دشێت ژ بۆ کو بنگەهێ جەماوەرێ خوە پێ بهێز بکەت ژی نینە، ل هەمبەری یەکێتییا نەتەوه‌یی یا کورد، داگیرکارێن وەک ئیرانێ، عیراقێ، سووریێ و ترکیێ ژی هەنە و کەس و ئالیێن د ناڤا سیستەمێ ناڤنەتەوه‌یی ژی دا پێ نه‌رحەت ببن هەنە. ژ بۆ ڤێ چەندێ ژی وەک دەهوەتەکا ب عه‌جه‌له بکن و د ناڤ مەدیایێ دا ژی کی پتر یەکێتیێ دخوازیت و ژ بۆ دنیایێ و عالەمێ ئاشكرا بکەت نەکارەکی وه‌هایه ژی، د ڤی رەوشا تەڤلیهەڤ یا رۆژهلاتا ناڤین دا، داکو کورد یەکێتییا خوە پێکبینن پێدڤییه ڤان کاران بکن:
ئەو هەرسێ پارتیێن مەزن یێن بنگەهین ل کوردستانێ، پێدڤییه دگەل هەڤ بجڤن و بابەتی ب ئاوایەکێ بنگەهین گۆتوبێژ بکن و ب ڤی رەنگی پەیوەندی چێببن و پێش بکەڤن، ژ دەرڤەی ڤێ وەک ساز کرنا کۆنگرەیا هه‌دەپێ، ب گۆتنێن یەکێتیا نەتەوه‌یی و کۆنگرەیێن شه‌كلی کار ناهێتە کرن.
لێ ژ دەرڤەی ڤان تشتان ژی، ئەو ناڤێن رێڤەبەرێن پەکەکێ کو د لیستا تەرۆرێ یا ئەمەریکایێ دانە و خەلات ژ بۆ سەرێ وان هاتییە دانان، ئەڤ کەسە ببێژن وەرن ئەم ل گەل هەڤ روونێن و ل هەڤ بکین، ل همبەر مەشرۆعییەتا پەدەکێ و یەنەکێ نە ژی، ئەو کەسێن وەک دۆران کالکان و جەمیل باییک ژ ئالیێ ئه‌مەریکایێ دا خەلات ژ بۆ سەرێ وان هاتییە دانان و بهێن ببێژن، لی بنێرن مە دگەل پەدەکێ خواست لهەڤ بکین و پاش ببێژن ئەم لهەڤ هاتن، ئەڤه دێ چ قەدەر بیته پرسگرێکەک مەزن، نەتشتەک زەحمەتە کو مرۆڤ فێم بکەت.
پەکەکە ب روحا پرۆتۆكۆلا سالا 1983ێ ڤه گرێدایە؟
ب واتایه‌كا دی مرۆڤ دشێت ببێژیت کی ب ستراتیژی پێتر نیزیكی یەکێتیا نەتەوه‌یی دبیت، یەکێتییا نەتەوه‌یی نە کارتەکە کو پەکەکە یانژی ریخستنەکا دی یا سیاسی هەر دەما خواست ژ پاخلا خوە دەربینیت و بدەته شوغلاندن.
دۆران کالکان د ئاخفتنەکا خوه دا ژ بۆ ئیمزا کرنا پرۆتۆکۆلا سالا 1983ێ وەها دبیژیت: «ئەم هیژ ب روحا وێ پرۆتۆکۆلێ ڤە گرێدایی نە، لی دیسان هەر ئەو کالکان د رۆژا 14 نیسانا سالا 2015ێ دا وەها دبیژیت: ئێدی کوردستانا باشوور ل ئەربیلێ نایێ برێڤەبرن و گشت پەیوەندیێن د ناڤبەرا پەکەکێ و پەدەکێ دا مە قوت کرینە».
ژ وێ رۆژێ هه‌تا نها چ هاتییە گوهەرین کو دۆران کالکان دیتنێن خوە دگوهۆریتـ، دەما د هەیڤا نیسانێ دا ژی مستەفا قاراسۆ ل سەر ناڤێ پەکەکێ ل همبەر په‌ده‌كێ داخویانیێن پڕ هشک ددان چ چیبوو کو پەکەکە د یه‌ك جارێ دا فکرا خوە گوهارت؟
حسابێن خەلەت یێن پەکەکێ ژ هەولێرێ زڤرین، پەکەکێ وەک هەرجار کو دەست ددانا سەر جهه‌كی و خوە لێ بنەجهـ دکر و ژ بۆ وێ دما وەها دفکری کو دێ د پرسا «زینی وەرتێ» دا ژی شێت ڤێ یەکێ بکه‌ت و ب دەست بێخیت و ژ بۆ وی بمینیت و بچیت و خەلاس، لێ وەها چێنەبوو ژبەر کو حکوومەتا هەرێما کوردستانێ د پرسا «زینی وەرتێ» دا پڕ ب سەبر و ئارامی تەڤگەرییا و قەت ڤێ جارێ تەعویز نەدا و پەکەکە د ڤێ خالێ دا نه‌شیا دەستەکا ژ گەل دخواست وەرگریت، ژبەر کو گەلێ کورد ئەڤ یارییه فێم کر.
ئەو ئالیێ یەنەکێ کو لهەڤهاتن دگەل پەکەکێ هەیی نه‌شییا هەموو یەنەکێ بدەته پال خوە، پەکەکە ب تەنێ ما ب ئحتیمالەکا مەزن ژ بۆ کو ئەو دەولەتێن وەک ئه‌مەریکایێ «زینی وەرتێ» ژ بۆ خوە پڕ گرنگ و پێدڤی دیتن و د گوهێ هنده‌ک کەسان دا بانگ دابوو، ژبەر ڤێ یەکێ ژی د پرسا «زینی وەرتێ» دا پەکەکێ ئاخفتنێن خوە گوهۆرین لێ گاڤ پاشڤە نەهاڤێتن، ب تنێ تەرزا ئاخفتنا خوە گوهۆرییە، ل شوونا وەک بەری نها مستەفا قاراسۆ دگۆت: ئەم دێ شەری که‌ین، ئەم دێ خراب و وێران كه‌ین، دۆران کالکان دەرکەتییە و دبیژیت: ئەم دکارین د گەل پەدەکێ و حکوومەتا هەرێمێ لهەڤ بهێین، رێڤەبەرییا پەکەکێ یا ژوور دخوازیت د ناڤا گەل دا ب سەنگ و تێگەهەکێ باش نەرینا گەل ژ بۆ خوە راکێشیت، لێ رێخستنا جوانان یا ئەورۆپایێ ژ بۆ «زینی وەرتێ» دەرتێخن مەیدانان و چالاکییان پیک دئینن و ل دژی پەدەکێ و حکوومەتا هەرێمێ سلۆگانێن نەباش بکار تینن، خەباتکارێن مەدیایا خوە ل دژی پەدەکێ و حکوومەتا هەرێمێ ددن كار و ئاخفتنێن ب حەقارەت ل سەر پەدەکێ و حکوومەتا باشوور دکه‌ن.
د داخویانیێن دوماهیێ یێن جەمیل باییک و دۆران کالکان دا دیار دبیت کو «زینی وەرتێ» مەرجێ گرنگ و سەرەکی یە د بابەتێ پێکئینانا یەکێتییا نەتەوه‌یی دا، دبێژیتە سازییان و گەلی ئەڤ یەک ژ مە دخواست، ئەم ژی ل سەر ڤێ یەکێ راوەستیاین، لێ هێشتا پرسگرێک چارەسەر نەبوویە، ئەم ژی دخوازین پرسەکا وەها ژ وان بکه‌ین: برێز جەمیل باییک ژ بۆ یەکێتییا نەتەوه‌یی پرسگرێکەکا دی هەیە کو هێشتا نەهاتییە چارەسەر کرن، ئەو ژی پرسگرێکا شەنگالێ یە، تۆ وەک پەکەکە و وەک جەمیل باییک دێ ڤێ پرسگرێکێ چارەسەر كه‌ی؟ هوون دێ ژ هەولێن خوە ژ بۆ بڕینا شەنگالێ ژ کوردستانێ و پێکڤەگراێدانا وێ ب ئیراقێ ڤە دەست بکێشن؟ و دێ رێ ب بلندکرنا ئالا کوردستانێ ل شنگالێ دەن؟ و هوون د شەنگالێ دە دێ شریکاتییا خوە یا دگەل چەتەیێن حەشدا شەعبی خلاس کەن و رێ ب ڤەگەرینا پێشمەرگه‌یێن کوردستانێ ژ بۆ شەنگالێ دەن؟
جەمیل باییک دبێژیت: گەل دخوازیت پەدەکە ژ «زینی وەرتێ» دەرکەڤیت، ئەم ژی گەلین و ل ڤێ دەرێ بانگ دکەین: برێز جەمیل باییک ئەم دخوازین ل شەنگالێ دا ئالایێ کوردستانێ بهێتە بلند کرن و ژ شەنگالێ دەربکەڤن وێ دەرێ ژ بۆ ئیراقێ ب جی نەهێلن، بلا ب هەرێما کوردستانێ ڤە بهێته گرێدان.
هەلبەت سیاسەت نەتشتەکی وه‌هایه کو ئەڤە ڤێ دخوازیت و ئەو وێ دخوازیت و سیاسەت ب ڤی رەنگی ناهێتە کرن، ب تنێ پەکەکە ل کوردستانا باشوور گرۆپەکی خوە دئێخیتە لڤینێ وەک وێ یەکێ ددەتە نیشاندان کو گشت گەلێ باشوور لڤی یە.
لێ راستی نەئەڤەیە، ب سالان ئەو هەڤسەرۆکێ “پەچەدەکا” کو ب پەکەکێ ڤە گرێدایی «فاییق گۆلپی»، ئێکجار دەردکەڤیتە پێش و دبیتە نوونەرێ گرۆپا ئاشتیێ، ئەو کادرۆیێن 27 سالان یێ پەکەکێ «نیلۆفەر کوچ» دبیتە هەڤسەرۆکا کەنەکێ ژ بۆ پەدەکێ بانگەوازیەکێ دکەت کو خوە ژ «زینی وەرتێ» پاشڤە ڤەکشینن، پەکەکە کادرۆیێن خوە ل سەر گەلەک رەنگان ددەتە نیشاندان و دبێژیت ئەڤەنە گەل، هەر رێڤەبەرەکێ پەکەکێ گۆتنەک جودا دبێژیت کیژ گۆتن جهێ خوە بگریت وێ گۆتنێ ددنە پێش، ژ بۆ ڤێ چەندێ ژی ئەم دبێژنە پەکەکێ یاریێن عەلی جەنگیسی خلاس نابن، لێ یەکێتییا نەتەوه‌یی وەک پەکەکە دبێژیت پێكناهێت.
دەستوودارەک وه‌ها هەیە: ریوایەتەک هەیە کو تێدا پرسیارێ ژ ڤۆلتەر دکه‌ن ژ بۆ مافێن مرۆڤان ئەم دشێین چ بکەین؟ ئەو ژی دبێژیت: (ئالیکار بن داکو مرۆڤ فام بکەن).
