پرۆژه‌یێ چاكسازیێ، بهێزكرنا حوكمرانییا كوردستانێ یان لێدانا بنگه‌هێ گه‌نده‌لان

حكوومه‌تا باشوورێ كوردستانێ، ل سالا رابووری پرۆژه‌یێ ریفۆرمێ، ئانكو پرۆژه‌یێ چاكسازیێ په‌سه‌ند كر، ئه‌و دخوازیت دو ئارمانجان ژ ڤی پرۆژه‌ی ب ده‌ست بخێت‌، یا ئێكێ بهێز كرنا حوكمرانییا حكوومه‌تێ ب ئاوایه‌كی كو دادپه‌روه‌ری بنگه‌هێ وێ بیت، یا دوێ راگه‌هاندنا جه‌نگێ ل دژی گه‌نده‌ل و بازرگانێن مافێن خه‌لكی.

جڤاكێ كوردستانی ده‌مه‌ك درێژه‌ ل هێڤییا چاكسازی و عه‌داله‌تا ماف و ئێمتیازاتانه‌‌

چاكسازی ئه‌و دوریشمه‌ یێ پارتیێن ئۆپۆزسیۆن خه‌لك پێ خاپاندی، لێ نها ئه‌و ل دژی پرۆژه‌یێ چاكسازیێ راوه‌ستیایینه‌

ب ته‌ڤاهی ئه‌ڤه‌ ده‌مه‌كێ درێژه،‌ جڤاكا باشوورێ كوردستانێ، ل هێڤییا گاڤه‌كا ب ڤی ره‌نگی نه‌‌، ل هێڤییا عه‌داله‌تا مووچه‌ی‌ و ماف و ئیمتیازاتانه‌، دخوازن ئێدی چ كه‌سه‌ك مافێن وان نه‌خۆت و پاش هه‌ژاری و ده‌رده‌سه‌رییا وان بۆ خوه‌ ب ده‌رفه‌ت ببینیت كو ئارمانجێن خوه‌ یێن سیاسی پێ ب جهـ بینیت.

ژ ده‌مێ په‌سه‌ند كرنا پرۆژه‌یێ چاكسازیێ و ده‌ست پێ كرنا گاڤێن ب جهـ ئینانا وی، به‌ربه‌ست ده‌ركه‌فتن مه‌یدانێ، ته‌خه‌كا‌ ده‌ست نیشان كری نه‌ڤێت ئه‌ڤ پرۆژه‌ رۆناهیێ ببینیت‌، ژبه‌ركو به‌رژه‌وه‌ندیێن وان دێ كه‌ڤنه‌ د خه‌ته‌رێ دا، تشتێ سه‌یر ئه‌وه‌ كو ئه‌ڤ به‌ربه‌سته‌ ژ لایێ هنده‌ك پارتیێن ئۆپۆزسیۆنێ ده‌ركه‌فتینه‌، ئه‌و پارتیێن كو ژ ده‌ستپێكا دامه‌زراندنا خوه‌ دوریشمێ چاكسازیێ بلند كرین و ل سه‌ر وی ئه‌ساسی بنگه‌هێ خۆ یێ جه‌ماوه‌ری ئاڤا كرین، گه‌لو پرسیار ل ڤێره‌ ئه‌ڤه‌یه‌‌، پارتیێن كو خۆ ب چاكساز دزانن و ل سه‌ر وی ئه‌ساسی وه‌ك ئۆپۆزسیۆن ل دژی حكوومه‌تا باشوورێ كوردستانێ نه‌، بۆچی ناخوازن پرۆژه‌یێ چاكسازیێ بهێته‌ ب جهـ ئینان؟ ب گۆتنه‌كا دی، پارتییه‌كا‌ ئیسلامی كو چاكسازی دوریشمێ وێ بیت‌، پارتییه‌كا‌ لیبرال كو ب چاكسازیێ خه‌لكێ مافخواری خاپاندییه‌، بۆچی ناخوازن چاكسازی بهێته‌ كرن؟

جۆره‌كێ‌ بازرگانان ل هه‌رێما باشوورێ كوردستانێ ده‌ركه‌تییه‌ كو پرانییا وان ل سه‌ر پشتا خه‌لكێ هه‌ژار ده‌وله‌مه‌ند بووینه‌، وان بازرگانان یاسایێن حكوومه‌تا باشوور و قه‌یرانا سالێن جه‌نگا دژی داعشێ د به‌رژه‌وه‌ندییا خوه‌ دا شكاندینه‌، وان د هه‌مان ده‌م دا‌ ئیستغلالا خه‌لكێ هه‌ژار و حكوومه‌تێ كرینه‌.

شاسوار عه‌بدولواحد كوردێ باشوورێ كوردستانێ یه‌، خوه‌ ب بزنزمه‌ن، سیاسه‌تڤان و مه‌دیاكار دده‌ته‌ نیاسین، كه‌نالێ ئاسمانی یێ NRTل سلێمانیێ ل ژێر ناڤێ كۆمپانییا نالیا دامه‌زراند، هه‌روه‌‌ها هنده‌‌ك پرۆژه‌یێن بازرگانی وه‌كه‌ چاڤی لاند ل سلێمانیێ هه‌نه‌.

شاسوار عه‌بدولواحد ژیێ وی 41 سالن‌، وی ل سالا 2017ێ دژاتییا خۆ بۆ ریفراندۆما سه‌رخوه‌بوونا كوردستانێ كر و سه‌ركێشییا هه‌وه‌كێ ب ناڤێ «نه‌» بۆ دژاتییا ریفراندۆمێ كر.

ل هه‌مان سالێ ته‌ڤگه‌ره‌كا‌ سیاسی ب ناڤێ «نه‌وه‌ی نوێ» دامه‌زراند و به‌شداری هه‌لبژارتنێن ئیراقێ و كوردستانێ بوو.

شاسوار عه‌بدولواحد ل ده‌ستپێكا ده‌ركه‌فتنا خۆ بۆ مه‌یدانا بازرگانیێ و پاش یا سیاسه‌تێ، گه‌له‌ك گومان ل سه‌ر هه‌بوون، چ كه‌س و ئالییان نه‌د‌زانی ئه‌و ل چ ده‌مه‌كی و چه‌وا ده‌وله‌مه‌ند بوویه‌‌.

یا راست شاسوار عه‌بدولواحد ل ده‌ستپێكا كارێن خۆ‌ یێن بازرگانی ب فێل كرنێ ل خه‌لكێ هه‌ژار ده‌ست پێ كر، ده‌مێ ب رێیا پرۆژه‌یێ «چاڤی لاند» پاره‌یه‌كێ زۆر ژ وه‌لاتیێن هه‌ژار و كرێچی وه‌رگرتی كو ب پتری 20 ملیۆن دۆلاران دهاتنه‌ ته‌خمین كرن و هه‌تا نها ئه‌و پا‌ره‌ بۆ خودانێن وان نه‌ زڤراندییه‌.

هه‌روه‌ها ژ لایه‌كێ دی شاسوار عه‌بدولواحد نه ب ‌تنێ فێل ل ولاتییان كرینه،‌ به‌لكو ل حكوومه‌تا باشوور ژی، ده‌مێ پێتری 51 ملیۆن دۆلاران وه‌ك‌ قه‌رز ل سه‌ر ده‌مێ ده‌ستهلاتدارییا د. به‌رهه‌م سالح وه‌رگرتین و هه‌تا نها ئه‌و پاره‌ بۆ حكوومه‌تێ نه‌ ڤراندییه‌.

بۆچی هه‌رده‌ما به‌حسا بجهئینانا پرۆژه‌یێ چاكسازیێ هاته‌ كرن شاسوار د ترسیت و ره‌وشێ تێكدده‌ت؟

ژ ده‌ركه‌تنا پرۆژه‌یێ چاكسازیێ، ترسه‌كا‌ زێده‌ ل ده‌ڤ شاسوار چێدبیت، وی هه‌موو بزاڤێن خۆ‌ بۆ ئاسته‌نگ كرنا ڤی پرۆژه‌ی داینه‌ كاری، به‌لكو په‌یام ژی بۆ هنده‌ك لایه‌نێن سیاسی هنارتبوون كو ئه‌گه‌ر پرۆژه‌یێ چاكسازیێ سه‌ربگریت‌ و بكه‌ڤیته‌‌ د وارێ ب جهـ ئینانێ دا، ئه‌و دێ كورستانا باشوور وه‌كی مه‌یدانا ئازادیێ یا ئیراقێ لێ كه‌ت، گه‌لۆ بۆچی شاسواری دڤێت ره‌وشێ تێك بده‌ت؟ به‌رسڤ گه‌له‌ك ب ساناهی یه‌.

 ل دووڤ پرۆژه‌یێ چاكسازیێ پێدڤییه‌ هه‌موو قه‌رزێن ل سالێن بۆری حكوومه‌تێ ب بازرگانان داین بهێنه‌ زڤراندن، حكوومه‌تێ پتری 800 ملیۆن دۆلاران وه‌ك‌ قه‌رز ل ده‌ڤ بازرگانان هه‌نه‌، ژ وی كوژمه‌ی 51 ملیۆن دۆلار ل ده‌ڤ شاسوار عه‌بدولواحدی هه‌نه‌، ل ڤێرێ‌ و داكو شاسوار خۆ‌ ژ زڤراندنا وی قه‌رزی بۆ حكوومه‌تێ ڤه‌دزیت، جارا ئێكێ سیاسه‌تا تێكدانا ره‌وشێ ب هاریكارییا ئیرانێ و هنده‌ك پارتێن شیعه‌ مه‌زهه‌ب ل ئیراقێ ده‌ست پێ كر و قه‌یرانا غازێ و گازێ یا كو باله‌كێ ئێكه‌تییا نشتیمانی ب سه‌ركێشییا لاهۆر شێخ جه‌نگی چێكری ب ده‌لیڤه‌ بۆ خۆ دیت‌ كو موزایه‌داتان ل سه‌ر سه‌رێ خه‌لكێ هه‌ژار پێ بكه‌ت‌.

شاسواری ئه‌ڤ ئێكه‌ كر و به‌ری قه‌ده‌غه‌یا ده‌ركه‌تنێ و ره‌وشا ڤایرۆسێ كۆرۆنایێ، خۆ‌پێشاندان چێكرن، لێ به‌لێ ئه‌ڤ بزاڤێن وی ب ئارمانج نه‌گه‌هشتن.

ڤێ جارێ شاسوار و لاهۆر جه‌نگی رێككه‌فتینه‌، شاسوار دێ میدیایا خۆ ل دژی چاكسازیێ ئاراسته‌ كه‌ت، ل به‌رانبه‌ر لاهۆر جه‌نگی رێناده‌ت چ كه‌س و ئالی قه‌رێن حكوومه‌تێ ژ وی وه‌رگرن، هه‌روه‌ها لاهۆری مه‌زاختنێن NRT یێن 6 مه‌هان پێشوه‌خت داینه‌ شاسواری

نها ژی و پشتی كو ل رۆژێن بۆری حكوومه‌تا باشوورێ كوردستانێ هێلا گشتی یا ب جهـ ئینانا پرۆژه‌یێ چاكسازیێ راگه‌هاندی، شاسوار عه‌بدولواحد جاره‌كا‌ دی كه‌فتییه‌ د ناڤ بزاڤێن مه‌زن دا ب مه‌ره‌ما ئاسته‌نگ كرنا پرۆژه‌ی، ڤێ جارێ ژی وی رێككه‌فتن دگه‌ل لاهۆر شێخ جه‌نگی كرییه‌.

ل دووڤ چاڤكانیێن پێگه‌ها «داركا مازی» ل باشوورێ كوردستانێ، لاهۆر شێخ جه‌نگی شاسوار ئاگه‌هدار كرییه‌ كو ئه‌و نا‌هێلیت چ كه‌س و لایه‌ن فشارێ لێبكه‌ن كو قه‌رزێ 51 ملیۆن دۆلاری یێ حكوومه‌تا باشوو ب زڤرینیت و بۆ ڤێ لاهۆر دێ رێكێ ل دادگه‌هێن سلێمانیێ گریت كو لێپرسینێ دگه‌ل شاسواری دا‌ بكه‌ن و هه‌روه‌ها‌ لاهۆر مه‌زاختنێن 6 هه‌یڤان یێن كه‌نالێ NRT داینه‌ شاسوار، ل به‌رانبه‌ر ڤێ شاسوار دێ مه‌دیایا خۆ‌ یا ل ژێر كۆمپانییا نالیا ل دژی پرۆژه‌یێ چاكسازیێ ئاراسته‌ كه‌ت.

ب كریار، ب جهـ ئینانا ڤێ رێككه‌فتنێ ده‌ست پێ كر و شاسواری داخوازا خۆ‌پێشاندانه‌كا‌ سه‌رانسه‌ری كرییه‌، وی ناڤێ رۆخاندنا ده‌ستهلاتا باشوور ل خۆ‌پێشاندانێ كرییه‌.

ده‌ست ژێ به‌رده‌ كو شاسوار د نێرینا پارتیێن باشوورێ كوردستانێ دا‌ ب سیاسه‌تڤانه‌كێ دووری خه‌تا كوردایه‌تی دهێته‌ هه‌ژمارتن، لێ به‌لێ تشتێ سه‌یر ئه‌وه‌ كو پاش 2 سالان ژ دامه‌زراندنا ته‌ڤگه‌را نه‌وه‌ی نوێ، 3 جاران قه‌یرانێن مه‌زن د ناڤ ته‌ڤگه‌را وی ب خۆ دا‌ چێبووینه‌، هه‌ژماره‌كا‌ په‌رله‌مانتارێن ته‌ڤگه‌را وی جودا بووینه‌، هنده‌ك ل سه‌ر پرسێن ئه‌خلاقی و هنده‌ك ل سه‌ر پرسێن ده‌ستهه‌بوونا شاسواری دگه‌ل ده‌وله‌تێن داگیركار یێن ئیراقێ و ئیرانێ و هنده‌ك ژی كو دامه‌زرێنه‌رێن ته‌ڤگه‌رێ بوون شاسواری ب كارێ سیخۆریێ بۆ سازیێن پاراستن و زانیاریێ سووچبار كرن، له‌وما ئه‌و ژی جودا بوون.

نها ژی لاهۆر شێخ جه‌نگی دارده‌ستێ ده‌وله‌تێن داگیركار یێن ئیراقێ و ئیرانێ، یێ هاریكارییا شاسواری دكه‌ت كو حكوومه‌تا باشوورێ كوردستانێ لاواز بكه‌ت و ئاسته‌نگییان بۆ پرۆژه‌یێ چاكسازیێ چێكه‌ت، یا راست ئه‌ڤ بزاڤه‌ ب گازییا دەولەتێن دوژمن و خائینێن 16ی ئۆکتۆبەرێ یە، داكو ژ لایه‌كی ڤه‌ وان پرسگرێکێن د ناڤا ئێكه‌تیێ دا و پیلانێن قرێژ یێن لاهۆر جه‌نگی ژ بیرا خه‌لكی ببەن ژ لایه‌كی دی رەوشا باشوور ئالۆز بکه‌ن ژ بۆ كو رێگریێ ل پرۆژەیێ چاکسازییا حکوومەتا هەرێما کوردستانێ بگرن.

پوستێن ھەمان بەش