ئۆپەراسیۆنا ئارتەشا ترکییا ب ناڤێ پەنجە باز 2، 10ێ شوباتێ ل چییایێ گارە دەسپێکری 4 رۆژا بەردەوام بوو و 14ێ شوباتێ ب داوی هات. ل گۆری ئاگاھییێن ھەیی، پێدڤییە ل سەر رەوشا ھەیی، د بن چەند سەردێرێن سەرەکی دا نرخاندنەکا دەستپێکی بهێتە کرن. ئەڤ ئۆپەراسیۆنە دێ گەلەک هێتە نڤیساندن و شرۆڤە کرن. دێ ھەر لایەنەک بێژیت کو سەرکەفتن یا وانە و لایەنێن شەری دێ باسی سەرکەفتنێن خوە کەن. لێبەلێ، سەرکەفتنا ڤێ ئۆپەراسیۆنێ وەکو “سەرکەفتنا پیروس”ە.

سەرکەفتنا پیروس چیە؟

د سالا 279-280 بەریا زایینێ دا، پاشایێ پیروسێ تارەنتوم، کۆلۆنیا یەونانی، ئێریشی رۆمایێ دکەت و ھەر تشتی دکەتە قوربانی داکو د شەری دا سەربکەڤیت. د داویێ دا، پیروس ل مەیدانا شەری دا رۆمیان تێک دبەت. لێ د ئارتێشا وی دا کو ژ 50 فەیلەقان پێک دهێت، داوییا شەری دا تەنێ 4-5 کەسێن کێرنەھاتی دمینن ساخ. وەها دیار دکەت کو سەرکەفتن بدەست خوە ڤە ئانییە، لێ وی ب راستی ھەر تشت ژ دەست دایە. پشتی ڤی شەری، پیروس دوعایا دکەت و دبێژیت “خوەدێ جارەکا دی سەرکەفتنەکا ب ڤی رەنگی نەدەتە من.” ژ بەر ڤێ یەکێ سەرکەفتنا پیروس ژ بۆ سەرکەفتنێن داوییا وان بنکەفتن و چ رامانا سەرکەفتنێ نەمایی وەکو میناک دهێتە ڤەگێراندن.

راستییا  ئۆپەراسیۆنا گارە ژی ب ڤی رەنگی یە، ھەر چەند ھەر دو لایەن باسی سەرکەفتن و دەستکەفتا دکەن ژی، لێ د ئۆپەراسیۆنا گارە دا لایەنێ سەرکەفتی نینە. ب ناڤێ سەرکەفتنێ ژ بۆ ھەر دو لایەنان ژی ونداھیێن مەزن چێبوونە.

دەما ب چاڤەکی لەشکەری لێ دهێتە نێرین چ دیار دبیت؟!

ئارتێشا ترک د سالا 2015ێ دا دەست ب ئۆپەراسیۆنێن ھەرێم داگیرکرن و بارەگاھێن ماییندە چێکرنێ کر. لێ ئۆپەراسیۆنا پەنجە باز 2 یا ل گارە وەها دیار دبیت کو تەنێ سەرداگرتنەکە. ژ بەر کو ژخوە دهێتە زانین کو وەرزێ ھەیی رێکێ نادەتە ئۆپەراسیۆنەکا دەمدرێژ.

 وەکی دی، چ بنگەھێن کو پشتگریێ بدەنە بنگەھەکێ کو ل گارە بهێتە ئاڤا کرن ل دەڤەرێ نینە. نە مومکونە کو بنگەھەک ل گارە بیت و پاراستنەکا گشتی بۆ بهێتە چێکرن. دهێتە زانین کو حەفتەنین ب بنگەھێن زنجیرێ ل سەر خەتا خواکورک، خنێرە پێشڤە دچوو. ل گارە، ئارتێشا ترک ل سەر ئاگاھییێن ئیستخباراتی یێن کوور و پلانسازیەکێ ب ئۆپەراسیۆنەکا دەمکورت خواست ئەنجامێن ب باندۆر ب دەست خوە بێخیت. ئارتێشا ترک گھایە وان شکەفتێن کو ب ئارمانج وەرگرتی . لێ ئەو ل وێدەرێ نەگەھشتە ئارمانجا خوە. گەلەک وەندایی چێبوون. ب گۆتنەکا دی، وەکو پادیشاھێ تارەنتوم، پیروس، ئەو گەهشتیە ئارمانجێ، لێ نەشێت بێژیت کو مە سەرکەفتن ئانیە. ژ بەرکو زیان ژ فایدە زێدەتر بوون.

ئۆپەراسیۆنا جلاو کاپلان ژ بۆ پەکەکێ ژی تژی دوبەندییە. ژ بۆ پەکەکە یا کو ژ سالا 1994ێ ڤە، کو ئەڤە نێزیکێ 30 سالانە ل چیایێ گارەیە، تێکچوونا لەشکەرییە کو تەنێ د ناڤ چار رۆژان دا، بارەگەھێن خوە یێن ل چیایێ گارە بەردەت. راستیا کو لەشکەرێ ترکیێ ب هێسانی شیای بچنە د وان شکەفتان ڤە ب وێ واتەیێ دهێت کو ھێزێن پاراستنێ یێن پەکەکێ ل چیایێن بلند بێ باندۆرن.

وەکی دی، ژ بۆ پەکەکێ تشتێ ھەری خراب ئەڤەیە کو شکەفتێن ب شکلێ گوندێن پچووک کو ژ سالا 2011ێ ڤە د بنێ ئەردی دا ھاتینە چێکرن، چ ئەولەهییا خوە نەمایە. کارمەندێن پایەبلندێن پەکەکێ، دەبستانێن پەروەردەھیێ و هتد.. ھەمی کار د شکەفتێن مەزن دا دهێنە کرن. راستیا کو شکەفت ناهێنە پاراستن ب ڤێ رامانێ دهێت کو ئەڤ دەڤەرێن د 10 سالان دا ھاتینە چێکرن پێویستە بهێنە بەردان. ئەڤە کێشەیا ھەری مەزن یا ل پێش پەکەکێ یە. ئەڤ رەوشە نیشان ددەت کو ئۆپەراسیۆن ژ بۆ پەکەکێ ژی سەرکەفتنا پیروس بوو. ژبەرکو سیستەما ئەولەھییا پەکەکێ تێک چوو.

ب گشتی، وەها دهێتە زانین کو ژ ھەر دو لایەنان کوشتی و بریندار ھەنە. کا ژ کیژان لایەنی چەند کەس ھاتینە کوشتن هێژان ژی نەدیارە و دییار ژی نابیت. ژبەرکو دێ ھەردو لایەن وەنداھیێن خوە ڤەشێرن. لێبەلێ، یا راست ئەڤەیە کو ھەر دو لایەن ژی، سەرکەفتن و بنکەفتنا خوە ب ھەژمارا کوشتییان ڤە دپیڤن. گەر شەرڤانان ژیانا خوە ژ دەست دایە، ژ بلی مرۆڤێن پایەبلند و پێشەنگ، نەبن، تەنێ دبێژنە وان “مخابن بوو” و پشتی چەند رۆژان کەس ناڤێ وان ژی نزانیت و دهێنە ژبیر کرن. مرۆڤ د ڤی شەری دا تەنێ ئامیرن. ژ بەر ڤێ یەکێ ژی ئەم دکارین بێژین یێن د ڤی شەری دا بنکەفتی تەنێ کەسێن مری نە.

زانیاری ژ کیڤە چوون؟

بەشا ھەری گرینگا ڤێ بوویەرێ ئەڤەیە کو دەولەتێ زانیاریێن ڤێ شکەفتێ چاوا بدەست خوە خستن. دەولەتێ چاوا شکەفت ناس کر، زانیاریێن ب ڤی رەنگی بەرفرەھ چاوا ھاتە بدەستخستن؟

چاڤکانیێن پەکەکێ، وەکی ھەر جار، دێ کەسێن کو ژ پەکەکێ جودا بووی و پارتیا دەمۆکراتا کوردستانێ وەکو تاوانبار نیشان دەت. لێبەلێ، ئەو دەڤەرێن ئۆپەراسیۆن لێ هاتییە ئەنجامدان دەڤەرەکە کو ژ ھێزێن پێشمەرگە و کەسێن سڤیل قەدەغەیە. د ھاڤین و زڤستانێ دا رێک ناهێتە دایین کو هیچ کەسەکێ سڤیل بچیتە ڤێ دەڤەرێ. ژ لایەکێ دی ڤە، دەری، ژ لایێ کەسێن بسپۆر و سەرۆچاڤ نخافتی ڤە دهێتە پاراستن و ژ بلی وان کەس نەشێت بچیتە وێ دەڤەرێ. بالەفرێن کەشفێ یێن ترکیا ھەر دەم ھەرێمێ د بن چاڤدێریێ دا دگرن. نھا، مینا بەری 20 سالان نینە کو بێژی مە دیت گوندیەک ھات و شکایەت کر و هتد… تشتەک ب ڤی رەنگی ل گۆرێ نینە. بالەفر دبیت کو دەریێ شکەفتێ ببینن. لێ د ناڤا شکەفتێ، ژوورێن وێ نەخشەیا وێ نە مومکنە کو بهێتە کەشفکرن. ئەڤ ئاگەھداری ژ ناڤا پەکەکێ ب خوە چوویە ژ بۆ دوژمنی.

کێ دیل گولەباران کرن؟

دێ ھەر لایەنەک، لایەنێ دی تاوانبار کەت کا کێ 13 لەشکەرێن ئێخسیر گولەباران کرینە. ژ بۆ دەولەتا ترک گەلەک گرنگ بوو کو وان ئێخسیران ب ساخی بگریت. ب راستی نڤیسکارێ ڤێ رێزێ باوەر دکەت و دبێژیت دەما کو پەکەکێ دەست ژ شکەفتێ بەردای، پەکەکێ گوللـە بەردان لەشکەران، و گۆت “ئەڤە ژی بلا ببیتە خەما هەوە” جەوھەرێ سرۆشتێ ڤی کاری ب ڤی رەنگییە. د داخویانیا کو ھەپەگێ د 11ێ شوباتێ دا بەلاڤکری ئانکو رۆژا پشتی ئۆپەراسیۆنێ راگهاند، “جیھێ لەشکەرێن ئێخسیر ژی د ناڤ وان جیهادانە یێن کو دهێنە بۆمبەبارانکرن. ئاگاھداریا ل سەر ئەنجاما بۆردۆمانا دێ پاشێ هێتە بەلاڤکرن.” ڤێ داخویانیێ نیشان ددا کو کێشەیا پەیوەندیدار ب گرتیان ڤە د 24 دەمژمێرێن دەستپێکا پەڤچوونێ دا هەبوویە. ئەڤە دهێتە ڤێ واتەیێ کو، ل شوونا پاراستنا دەڤەرا کو گرتیێن شەری تێدا هەنە، پەکەکێ ئەو جیهـ بجهـ هێلاینە، ب رەنگەکێ کو دەولەت تشتێ کو دخوازیت دکاریت بکەت. ژ بەر ڤێ یەکێ ژی سەرکەفتنا پیروس یا راستین پیچەک د ڤێ بوویەرێ دایە.

وەکی دی، دەما کو مەسەلەیا لەشکەرێن دیل دهێتە گۆتووبێژ کرن، دڤێت چارەنووسا دو ئەندامێن پایەبلندێن میتێ یێن کو ل سلێمانیێ ھاتینە گرتن ژی بهێتە دیارکرن.

داخویانیا خوینسارا ھەپەگێ

مەدیایا پەکەکێ دخواست کو د دەمژمێرێن دەستپێکێ یێن پەڤچوونێ دا هەموو ئۆپەراسیۆنێ ب پارتی ڤە گرێ بدەت. چاپەمەنییا پەکەکێ ب دژواری خواست تاوانێ بێخیتە پال پارتی. سەرپەرشتێ مەدیایا ئەورۆپا یا پەکەکێ فەردا چەتین ئیدیعا کر کو پێشمەرگە ب جلوبەرگێن لەشکەری یێن ئارتێشا ترکیێ بەشداری ئۆپەراسیۆنێ بوونە. ھەپەگێ زوو بەرسڤا ڤێ ئیدیعایێ دا. ھاتە گۆتن، “هیچ بەلگەیەک د دەستێ مە دا نینە کو ئیسبات بکەت ھێزێن پارتی بەشداری ئۆپەراسیۆنێ بوونە.”

ئەم دزانین کو گۆتنا ھەپەگێ ب رامانا گۆتنا موراد قەرەیلان دهێت. ئەڤ داخویانیە ژ لایێ موراد قەرەیلان ڤە هاتیە دان. سەدەم چییە  کو قەرەیلان داخویانیەکا ب ڤی رەنگی ددەت؟ پێدڤییە کو ئەم گەلەک ب شیوازەکێ هوویر و مەزن و کوور ل ڤێ داخویانییا قەرەیلان بنێرین ژبەرکو قەرەیلان ئەڤ داخویانی ل دژی باسکێ ئیرانێ یێ د ناڤ پەکەکێ دا وەکو ھەلوەست، نیشان دا. لێ هێژان زوویە کو ئەم ببێژین د ناڤا رێخستنێ دا پارچە بوون ھەیە.

ئەم ژ بیر نەکین کو ئێرشا چەمانکێ یا ل دژی پێشمەرگە و شەھید کرنا رێڤەبەرێ ئەولەھیا گشتی یا سەرزێرێ غازی سالح ئەلیخان و هتد… ھەموو ھەولدانێن ئیستیفزازی د بن چاڤدێریا موراد قەرەیلان دا هاتنە ئەنجامدان. ھەر کەس دزانیت کو د ناڤبەرا قەرەیلان و بایک دا لھەڤنەکرنا خوینێ، ھەیە. لێ قەرەیلان شریکێ دژایەتیا کەجەکێ یا ل دژی ھەرێما کوردستانێ یە. سەدەما ڤێ داخویانییێ ئەوە کو دەما قەرەیلان بکەڤیتە تەنگاسییێ تاکە لاینێ دێ دەستێ هاریکاریێ بۆ وی درێژ کەت، دێ پارتی بیت. قەرەیلان باش دزانیت ژ سالا 2000 و هێڤە پارتی ھەم ژ بۆ وی ھەم ژی ژ بۆ رێخستنا وی بوویە ھێزا رزگارکەر. گەر قەرەیلان و ھەپەگە ڤێ ھەلوەستا خوە یا د داخویانییێ دا بەردەوام بکەن، ئەڤە دێ د ڤێ ئۆپەراسیۆنا شوباتا 2021ێ دا بیتە قازەنجا کوردان. ئەگەر نە و ئەو تەنێ ھەلوەستەک پراگماتیست “بەهانەگر” و دەمکی بیت، دێ ھەر تشت خراب بیت. دێ ھەری زێدە شەرم ژ بۆ  قەرەیلان بمینیت. ژبەرکو د ئەنجامێ دا، ئەو وەکی جەمیل بایک ل دەڤەرێن د بن دەستهەلادارییا باسکێ ئیرانێ دا ناژیت.

د ئەنجام دا: ھێژان دێ گەلەک دەم هەبیت کو ئەم نرخاندنێن گرینگ و زەلال بکین. د بنیات دا ھەر ژ نها ئەنجام کەتیە د دەستێ ڤان دو لایەنان دا و ئەو دبێژن “خوەدێ جارەکا دی تشتەکێ ب ڤی رەنگی نەئینیتە د رێکا مە دا”، ژبەرکو ھەر دو لایەنا ژی چ دەست خوە ڤە نەئینا. لێ بەلێ تشتێ کو ئەم دزانین ئەڤەیە کو د جیھانا سیاسی یا ئیرۆ دا، هیچ کەسەک وەکق قرال پیروس راستیێ نابینیت و نابێژیت “ب راستی من وەندا کر.” دێ ھەر کەس بێژیت کو ئەو سەرکەفتییە. لێ ئەم دێ لێگەرین و شرۆڤەکرن و نڤیساندنا خوە بەردەوام کەین.