دەولەتا ترک د23یێ نیسانێ دا ل ناڤچەیێن چیایێ مەتین، ئاڤاشین و زاپێ ئۆپەراسیۆنەک نوو دا دەستپێکرن. د ئۆپەراسیۆنێن کو ئارتێشا ترک وان ب پەنجە-برووسک و پەنجە-یلدر ب ناڤ دکەت، د نها دا ھندەک خالێن گرنگ یێن ستراتەژیک یێن لەشکەر دانینێ. ب تایبەتی چیایێ کو ب ناڤێ زنارا کێستە دهێتە زانین ب ھەلیکۆپتەرا لەشکەر دانایێ. ژبەرکو زنارا کێستە 2500 میترا بلندە و ل سەر مشارا دەڤەرا بەھدینان سەردەستە، لەورا ژی کۆنترۆل کرنا وێ ب واتەیا کۆنتۆلکرنا ھەموو وان گوند و رێکا دهێت. چیایێ مەتینا و سنۆر ژ ھەڤدو دهێنە دابرین. ئەڤ چەندە ب واتەیا ڤالاکرنا 40 گوندێن سەر ب ناڤچەیا کانی ماسێ، ژ بلی گوندێن کو بەرێ ھاتنە ڤالا کرن دهێت. دێ ئەنجامێن ب ڤی رەنگی ل ناڤچەیێن ئاڤاشین و زاپێ ژی دەرکەڤن ھۆلێ.
ھەموو کورد ل سەر سیاسەتێن دەولەتا ترک یێن دژمناتیا کوردان خەوەدی یەک فکرن. لێ پێویستە ھەموو کەس ببینیت کو بەهانە و سەدەما ئێرشێن ترکیا کو هندە ب رحەتی ل سەر باشوورو رۆژئاڤایێ کوردستانێ چێدبن پەکەکە یە. پێویستە ئەڤ راستیە بهێتە دیتن. ل گۆری قانوونێن ناڤنەتەوەیی پەکەکە وەکو رێخستنەکا تەرۆریستی دهێتە دیتن. گەر بهێتە خواستن کو حکومەتا ھەرێما کوردستانێ ل سەر سنۆرێن ھەرێما خوە سەردەست بیت و رێگریێ ل ئۆپەراسیۆنێن ئارتێشا ترک بکەت پێدڤییە کو رەوشەنبیر،ھونەرمەند، نەتەوپەروەر و وەلاتپارێزێن کورد ھەلوەستێ نیشانی پەکەکێ بدەن.
گەلۆ بۆچی؟ ژ بەر کو ھەر دو لایەنا ( ترک و پەکەکە) ئیرادا گەلێ کوردا چارەسەری و ھەبوونا وان دڤان 40 سالان دا رەهینە گرتیە. ئەڤ رەهینە یا ل سەر باکورێ کوردستانێ ھەیی نووکە رۆژئاڤا و باشوور ژی خستییە د ناڤا سیستەمێ خوە دا. پێویستە گەلێ کورد بێژیتە پەکەکێ “ئێدی بەسە”. دڤێت ب ڤێ ئۆپەراسیۆنا مەتینا، زاپ و ئاڤاشین ئەو جەرکێ سەبرێ ئێدی سەردا بچیت.
بۆچی پەکەکێ پێشنیارا ھەرێما کوردستان و ئیراقێ قەبوول نەکر
د ناڤبەرا ڤان چار سالێن بۆری دا، ئارتێشا ترک ل باشوورێ کوردستانێ 40 کیلۆمەترا کەفتییە کووراھییا دەڤەرێ. نها، دەولەتا ترک، ژ بلی دەرگەهێن فەرمی یێن سنۆری، ھەموو خەتا سنۆری یا د ناڤبەرا باکور و باشوورێ کوردستانێ دا گرتییە بن کۆنترۆلا خوە. پشتی دەولەتا ترک ھەموو سنۆرێن باکور خستینە بن دەستێ خوە، ئەڤە سێ سالە دەست ب داگیرکرنا کووراھییا ئاخا باشوور کرییە. د سالا 2019ێ دا شەکیف کو چیایێ ھەری ستراتەژیکیێ دەڤەرا خواکورک- خنێرە، و د 2020ێ دا، ژ 90% گرێن ھەری ستراتەژیک یێن ھەرێما حەفتەنینێ ژ لایێ ئارتێشا ترک ڤە ھاتنە داگیرکرن. حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ ژ ھێزێن ئارتێشا ئیراقێ خواست کو پاسەوانێن سنۆری بهێنە ھەرێمێ دا کو ئارتێشا ترک د ئۆپەراسیۆنا حەفتەنینێ دا پێش نەکەڤیت. پاسەوانێن سنۆری، ل ھەرێمێن بەژاھی یێن زاخۆ، کەلا شابانیکێ، سیارە بەنا و کەلا دێرێ ب جیھ بوون.
ھەمان ھێز بەر ب خەتا مەتینا و گارە، سیدەکان و چۆمان ڤە چوون. لێ پەکەکێ ھەبوونا ڤان ھێزان قەبوول نەکر. پەکەکێ ھەبوونا ڤان ھێزان ژ بۆخوە وەکو بەهانەیا شەری دیت. ھەر چەندە ئەو د چاپەمەنیێ دا زێدە نەھاتە بھیستن ژی، لێ بەلێ، وان د جڤینێن ھەرێمی دا دگۆت: “گەر ھوون بەرەڤ پێش بهێن، ھەڤالێن مە دێ وە گولەباران کەن، بێی ئاگەهداریا مە حەرەکەتێ نەکەن” و هتد… گەف ل پاساوانێن سنۆری کرن.
ھێزێن پێشمەرگە د پاییزا سالا بووری دا ژ پەکەکێ خواست کو پاساوانێن سنۆری ل زنارا کێستە ب جیهـ ببن دا کو ئارتێشا ترک نەکەڤیتێ، لێ پەکەکێ ب زمانەکێ توند ئەڤ پێشنیارە رەد کر. پەکەکێ د چاپامەنیا خوە دا ئەڤ ھەولێن پاساوانێن سنۆری ژ بۆ راوەستاندنا پێشڤەچوونا ئارتێشا ترک وەکو دۆرپێچکرنا گەریلا ب ناڤ کر.
ئەڤە چار سالن دیمەنێن ھەمان فلمی دهێنە پیشاندان
ئەم ژ سالا 2018ێ هێڤە ل دیمەنێن جودا یێن ھەمان فلمی تەماشە دکەین. سیناریۆیا گشتی یا ڤی فلمی ئەڤەیە: “ل گۆری مەرجێن دەمسالێ، ئارتێشا ترک د بھارێ دا ئۆپەراسیۆنەکا ب ناڤوودەنگ د دەتە دەسپێکرن و پەکەکە ژی ب ناڤەکێ کو یەکسەر خیتابی ھەستێن گەل دکەت بەحسا بەرخوەدان و جەنگا شۆرەشەگەری دکەت. رێخستن و سازییێن پەکەکێ، کەجەکە، کۆنگرەیا گەل، کەنەکە و هتد… بانگ ل گەلێ کورد دکەن کو، ل دژی فاشیزما ئاکەپێ-مەھەپێ، ل بەرخوە بدەن. گەریلا تیڤی ھندەک دیمەنێن ئارشیڤ یێن چالاکیا بەلاڤ دکەت. لێ بەلێ، ترکیا ئەو جھێن ئارمانج کری دگریت و تێدا ب جهـ دبیت. ب ئێرشا ھەوایی ب دەھان گەنج ژییانا خوە ژدەست ددەن، ب سەدان دۆنەم ئەردێ چاندنێ زرارێ دبینیت. د پاییزێ دا، ئارتێشا ترک ژ بەر شەرت و مەرجێن دەمسالێ ئۆپەراسیۆنێ رادوەستینیت و پەکەکە دبێژیت مە داگیرکەری تێک بر. ترکیا ل سەر گرێن کو داگیر کری قەرەقۆلا ئاڤا دکەت و ب جهـ دبیت. د ئۆپەراسیۆنێ دا ونداھیێن پەکەکێ، کو ھاڤینێ نەھاتبوونە راگەهاندن، زڤستانێ کێم کێم دهێنە راگەهاندن داکو مژارا پەروەردا کەمپان و ھەستیارییا گەلێ کورد نەجەمدیت. ژ بلی کوردێن ل باشورێ کوردستانێ دژین، ئێدی کەس ب راستی جھێن کو ئارتێشا ترک داگیر کری، نزانن، بەلێ سیناریۆیا مە بەحسا وێ کری ئەڤ چار سالن ب ناڤێن جودا د جوگرافیەکا جودا دا، ژ نوو ڤە دهێتە پێشاندان. ترکیا ھەرێمێن ھەری ستراتەژیک یێن باشوورێ کوردستانێ داگیر دکەت. نھا، زنارا کێستە ھاتە داگیرکرن. زنارا کێستە ب بلندییا 2500 میتران یەک ژ خالێن ستراتەژیک یێن بەھدینانە. بۆچی پەکەکێ چوونا ھێزێن پێشمەرگە ژ بۆ وان دەڤەران قەبوول نەکر؟
گەلۆ ئەڤ چەندە خەلەتیە یان ژی هەلبژارتنە ؟
نڤیسکارێ ناڤدار پائۆلۆ کۆیلۆ دبێژیت؛ “ھەکە ھوون خەلەتیەکێ دوبارە بکەن، ئەو ئێدی نابیتە خەلەتی دبیتە هەلبژارتن.” گەردەست ژ ھەمی پراکتیکا 40 سالی یا پەکەکێ بەردەن، تەنێ ل پراکتیکا پەکەکێ یاڤان 4 سالێن داوییێ بنێرین ئەم دێ بینین کو پەکەکە ژ بۆ ھاتنا ترکا دبیتە پرەک، ئانکو ئەڤ رەوشە وەکو هەلبژارتن دهێتە پەژراندن. تشتا کو پێویست بوو پەکەکێ کربا ئەو بوو کو پەکەکێ ھێزا خوە ژ دەڤەرێ ڤەگوھەستبا.
ھەکە پێشمەرگە چووبا زنارا کێستە دا چ چێبیت؟
پەکەکە نها دخوازیت ڤێ رابردوویێ ژ بیرا مرۆڤان ببەت. کەجەکێ د 25ێ نیسانێ دا داخویانیەک بەلاڤکر و ئۆپەراسیۆنا ل دژی چیایێ مەتینا، ئاڤاشین و زاپێ نرخاند. دیسا، وەکی ھەر جار، وان ھێزێن ناڤنەتەوەیی، دەولەتا ئیراقێ و پەدەکە تاوانبار کرن. د داخویانیا پەکەکێ دا، “گەر پەدەکێ ھەلوەستەک نیشانی ئارتێشا ترک دابا، دەولەتا ترک پشتگریا ناڤنەتەوەیی وەرنەدگرت و وان ب ڤێ وێرەکیێ ئێرشێ نەدکر.” لێبەلێ، د داخویانیێ دا ژی، پەکەکە ئیرادەیا ھەرێما کوردستانێ پاشگوھ دکەت و گۆتنا حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ، ب لێڤ ناکەت و وەکی دەستھلاتا حیزبەکێ ب ناڤ دکەت. پەکەکە یا کو ل ھەرێما کوردستانێ بێ قانوونییێ فەرز دکەت، حکوومەتێ وەکو ئیرادە و ئۆتۆریتە نابینیت و پەدەکێ وەکی بەرپرسێ ئۆپەراسیۆنێ دبینیت تەنێ درەو و تەوانەکا پێکەنۆکە. ئەڤە 30 سالن پەکەکە ناھێلیت کو پێشمەرگەیێن کوردستانێ بچنە زنارا کێستە. گەر یەکینەیەکا پێشمەرگا مەهەک بەرێ گۆتبا ئەز دێ چمە زنارا کێستە، پەکەکە دا ھەمی ھێزێن خوە کۆمکەت و دا ئێرشی وان کەت. نووکە ژی ئەو رابوویە پێشمەرگە تاوانبار دکەت. ئەڤە دهێتە ڤێ واتەیێ کو دو دەڤەر راستەراست د بن کۆنترۆلا پەکەکێ دا مانە: ئەوژی گارە و قەندیلن.
دڤێت کورد زەختێ ل پەکەکە بکەن
گەلۆ ئەڤ فلمە دێ دوبارە بیت حەتا کو ئەو ھەر دو جهێن دەستێ پەکەکێ دا مایی ژی بهێنە داگیرکرن؟ بەلێ، حەتا کو رەوشەنبیر و وەلاتپارێزێن کورد گازی پەکەکێ نەکەن ئەڤ رەوشە دێ یا بەردەوام بیت. ئیراق و حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ نەشێن ڤێ ئۆپەراسیۆنێ راوەستینن. ل بەر چاڤێن ھێزێن جیھانی، ترکیا د لیبیایێ دا دەستوەردان کر و کەسێ نە گۆت تو چ دکەی. وی دەمی دێ کورد چ کەن؟ دڤێت کورد رێگریێ ل ڤێ شانۆیا پەکەکێ یا “ئەم بەرخوەدانێ دکەین و باشوور دپارێزین” بکەت. دڤێت کورد بێژنە پەکەکێ، “ئەم قەبوول ناکەین کو ھوون ژ بۆ مە ب ڤی رەنگی چەکان بکار بینن”. پێویستە پەکەکە جھێن خوە یێن د ناڤ سنۆرێن ھەرێما کوردستانێ دا رادەستی یەکینەیێن پاراستنا سنۆر یێن ھەرێما کوردستان و ئیراقێ بکەت. ژ بلی ڤێ رێکێ چ رێکێن کو بکارن رێگریێ ل داگیرکەرییا ترکا بکەن، نینە. گەر پەکەکە ڤێ راستییێ قەبوول نەکەت ب وێ رامانێ دهێت کو پەکەکە د ناڤا خیانەتێ دایە.
