کۆنسەیا رێڤەبرا کەجەکێ د 6ێ خزیرانێ دا داخویانیەک بەلاڤکر، تێدا ھەلوەستا خوە یا ل ھەمبەر پەڤچوونێن ل ئامێدیێ دیار کر. د داخویانیێ دا، هەر وەکی کو 5 زارۆکێن کورد و 5 پێشمەرگە شەھید نەبوونە، ھەلوەستەکا بێشەرم ھەبوو. د داخویانیێ دا، یەک پەیڤا سەرساخییێ ژ بۆ خێزانێن 5 شەھیدان نەبوو، بەرەڤاژی، کەجەکێ دیار کر کو دێ پەڤچوون کوورتر و هێرش دێ دژوارتر بن.

ھەر بۆستەکا ئاخا کو ژ لایێ ترکیا ڤە ھاتیە داگیرکرن د بن بەرپرسیاریا پەکەکێ دا بوو.

د داخویانیێ دا، گۆتنەکا گەلەک ب بێ عاقلی و ئەحمەقی ھەبوو کو کەجەکێ دگۆت؛ “ترکیا تێک چوویە و پارتی ھەول دا کو ترکیایێ ژ ناڤ دەستێ مە خلاس بکەت”. ژ بەر کو رەوشەکا وەسا نینە کو کەجەکە بێژیت دەولەتا ترک ژ بەر چەکدارێن مە تێک چوویە. ئەرێ، ترکیا دەولەتەکا گەلەک زالمە، دەولەتەکا فاشیستە، ترکیا دەولەتەکا داگیرکەرە و کوردان دکوژیت، ترکیا گەلەک کێشەیێن ئابۆری ھەنە، رەژیما ئەردۆگان دەمێن گەلەک دژوار دا دەرباس دبیت، دبیت کو ئەو د ھلبژاترنێن پاشەرۆژێ دا تووشی شکەستێ ببیت. لێ تشتەکێ وەسا نینە کو مرۆڤ بێژیت ترکیا یەکسانە ب ئەردۆگان. شکەستنا ئەردۆگان ب رامانا شکەستنا دەولەتا ترکیا ناهێت. ھوون ئەرشیفا مەدیایا پەکەکێ ڤەکەن و لێبنێرن ھوونێ تێدا بینن پەکەکە ئیدیعایێ دکەت کو، ترکیا ژ 2011ێ ڤە بەرب ژێر ڤە دچیت. لێ دگەل ڤێ یەکێ، ترکیا عەفرین و سەرکانییێ داگیرکرن، ترکیا ژ ھەر دەمەکێ دی زێدەتر ل چیایێن باکورێ کوردستانێ بجیهـ بوویە و داگیرکەرییا خوە بەلاڤ کرییە. ترکیا ھات و ل دەڤەرێن کو 40 سالن پەکەکێ کۆنترۆل دکرن دا روونشت. ترکیا ئێدی خوە بەر ب باشوور ڤە مەزن دکەت، لێ ل ھەر دەڤەرێن کو لێ مەزن دبیت ژی پەکەکە ھەبوویە و ھەیە. عەفرین د دەستێ پەکەکێ دا بوو، سەرێ کانیێ و گرێ سپی د دەستێ پەکەکێ دا بوو، حەفتەنین، خواکوورک، ئاڤاشین، زاپ، مەتینا-قاشوورا مزووری ژووری رێکان-نێروا حەتا دگهەیتە خنێرە د بن دەستهلاتا پەکەکێ دا بوو لێ بەلێ چ لێ کر؟ ماوێ 4 سالان دا ھەموو رادەستی داگیرکەرێن ترک کر.

خوە ئەردەکێ ب تەنێ ژی کو ترکیایێ ژ پارتی ستاندبیت نینە. ترکیا ھەموو ئاخ ژ پەکەکێ ستاندن. چاوا ترکیا ئەو جیهـ هەموو گرتینە ناهێتە زانین. پێویستە پەکەکە ڤێ رادەست کرنا ئاخا کوردستانێ ژ بۆی گەلێ کورد شرۆڤە بکەت. گومان ئەوە کو وان ب فەرمانا عەبدوللا ئۆجەلان ئەو دەڤەرێن کوردستانێ رادەستی دەولەتا ترکیا کربن. شکێن گەلەک مەزن ھەنە کو ژ لایێ کۆما چەپگرا ترکپارێزا ئەنقەرەیێ یا د ناڤا پەکەکێ دا ھەیی (جەمیل بایک، مستەفا قەراسوو، دوران قەلقان) ئەڤ ھەرێمە تەسلیمی ترکان کر بن. لێبەلێ،  ئەم نۆرمال نابینین کو دەڤەر و چییایێن 40 سالە د بن دەستهلاتا وان دا د شەڤەکێ دا چۆل ببن و شوونا وان ترکیا بکەڤیتێ. ئەڤە نە کارێ عەقلی یە. تشتەکێ راستە، ھەمی چیایێن ل باکور، ل رۆژئاڤا، ل باشوور، د دەستێ پەکەکێ دا نە، یەک ب یەک دکەڤنە دەستێ ئارتێشا ترکیێ دا. ژ سالا 2017ێ و هێرڤە، پەکەکە دبیتە سەدەم کو ترکیا ئەردێن کوردستانێ یەک ب یەک، باژار ب باژار، چیا ب چیا ب دەست خوە بێخیت، ترکیا مەزنتر بکەت، ئەڤجا ژ بۆی سپیکرنا روویێن خوە یێن رەش تاوانا ڤێ داگیرکاریا ترکیا ژی تێخیتە سەر ملێن پەدەکێ. بێلۆمە ما مرۆڤ هندە ئەحمەق دبیت.

ما چیایێ مەتینا یێ ھەزاران سالی پەکەکێ چێکریە؟

کەجەکە ڤێ یەکێ وەکی بەلگە دبێژیت: “پەدەکێ دەست ب ئێرشا دۆرپێچێ ل سەر قادا گەریلا کر”. پێدڤییە پرسیار بهێتە کرن، «قادا» گەریلا چیە؟ کەجەکە دبێژیت “ھێزێن تایبەتێن پارتی خواستن بهێنە «قادێن» گەریلا، پەڤچوون چێبوو”. ئەو قالا کیژان ھەرێمێ دکەن؟ گەلۆ  چیایێ مەتینا؟ مەتینا کو ناڤێ وێ 1000 سالن د پرتووکان دا ژی دهێتە گۆتن، ما ملکێ بابێ پەکەکێ یە؟ ئان ژی پەکەکێ چیایێ مەتینا چێکرییە؟ بەریا کو پەکەکە بهێتە دامەزراندن، چیایێ مەتینا بوویە چیایێ کو چریسکێن یەکەمێن شۆرەشێن ئیلۆن و گولانێ لێ ھاتنە هەلکرن. ب سەدان پێشمەرگەیان ل وان چیایان ل دژی رەژیما سەددام شەر کرن و شەھید بوون. ئەنوەر مایی، جەمیلێ سۆرێ، عەلی حەیدەر بامەرنی، محەمەد عەلی کۆڤلی، عۆمەر تۆڤی، محەمەد عەلی زێوەیی، ئەحمەد عۆمەر بێدوهی، ئەحمەد ئۆرمانی، محەمەدتاهر بێسکی، عەبدوللا یوونس بامەرنی، قاسم بامەرنی ، عۆمەر سەعید کێستەیی، ئەسنیێل دوورەیی، ئێحسان سالح ئامێدەی، تەحسین دوتازایی، سامی ئەرەدنی، شکری حەسەن چەلکی، عەلی ئەبابەکر قەدشی، ئیسماعیل ئەحمەد ئێکمالەیی، ئیسماعیل دوتازایی، عەبدولستار ئورمەداودی، عەلی رۆژئاڤایی، عەبدولستار مەلا سەدیق بناڤی، فەوزی رەمەزان بریفکی، مووسا ئەلکیشکی و ب سەدان پێشمەرگەیێن دی نموونەێێن وان پێشمەرگەیانە کو ل وان چیایان شەھید بووی. نھا پەکەکە وەکە کو تاپوویا وان چیایا د بەریکا وان دایە دئاخڤن. نەخێر، تشتەکێ ب ناڤێ قادا گەریلایا د هەبوونێ دا نینە. پەکەکێ ئەو دەڤەرە ژ دژمنان رزگار نەکرینە. د سالا 1982یێ دا، پەدەکێ ل سەر بنیاتێ پەیمانا “بەرەیێ نەتەوەیی” یاکو ب 9 خالا پێک دھات پەکەکە ئانی باشوورێ کوردستانێ و د ناڤا کەمپێن خوە دا بجیھکرن. پەکەکێ نەدزانی شووتکا خوە گرێبدەت ب خێرا پەدەکێ بوونە پارتیزان.

پەکەکێ د دیرۆکا خوە دا یەک بۆسته‌ك ئەرد رزگار نەکرییە، ئەو دەڤەرێن پەکەکە تیدا هاتییە بجیهکرن ژی رادەستی ترکان کرن

حەتا 1984ێ، پەکەکێ راستەراست د ناڤا کەمپێن پارتی دا، ب دەرفەتێن وان یێن دارایی و لەشکەری دژیا. سالا 1983یێ هەیڤا گولانێ ھێزێن چەکدارێن ترک ل ڤێ ھەرێمێ وەکو ئیرۆ ئۆپەراسیۆن دانە دەستپێکرن و  ب بەهانەیا هەبوونا پەکەکێ ئێریشی بارەگەھێن پێشمەرگەیان کرن. ل سەر ڤێ یەکێ، نرخاندنا رەوشێ ھاتە کرن و پارتی و پەکەکێ بریارا خوارێ دا: پارتی دەڤەرێن نێزیکی سنۆرێ ترکیا ژ بۆ پاراستنا هێڤیا پەکەکێ هێلان، و ئەو ب پرانی ل دەڤەرا کو لەشکەرێن ئیراقێ لێ بوون، ب جیهـ بوون. د ناڤبەرا وان دا کیلۆمەترەک مەسافە ھەبوو. لێبەلێ، ئەڤ بریار ب گۆتنا کو دڤێت ھەر ھێزەک ل دژی دوژمنێ خوە ب رەنگەکێ ئەکتیف شەری بکەت ھاتبوو دان. وی دەمی، پەکەکە ل چیایێ مەتینا ب جیهـ نەبوو. وی دەمی پەکەکێ ب شیانێن پارتی دژیا. مینا کو دیرۆکەکا ب ڤی رەنگی نەبیت، پەکەکە ھەول ددەت کو ڤان چیایان وەکی کو وان ئافراندینە نیشان بدەت. نا، تشتەکێ وەکی قادا گەریلا نینە. سنۆرەک ھەیە. ل گۆری یاسایێن ناڤنەتەوەیی و رەوابوونا دیرۆکێ، هەر بۆستەکا ئاخا ھەرێمێ سنۆرێ حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ یە. ھێزا لەشکەری یا فەرمی یا حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ پێشمەرگەیە. ب گۆتنەکا دی، ل مەتینا، ل گارە، ل ھەر دەرێ باشوور د بن بەرپرساتیا پاراستنا پێشمەرگێ کوردستانێ دایە.

حەتا شەرێ داعشێ، پەکەکە نەشیابوو پێنگاڤا باڤێژیتە وان دەڤەرێن ب ناڤێ گەریلا دهێنە بەحسکرن. د گەل شەرێ داعشێ دا، ھەژمارا ھێزێن پێشمەرگە ل دەڤەرێ کێم بوو، و ھەرێما کوردستانێ دەم ب دەم، ب تایبەتی ژ بەر شەرێ ل رۆژئاڤا، چاڤێ خوە ل بجیھ بوونا چەکدارێن پەکەکێ گرت. نھا، پەکەکە ئیدیعا دکەت کو ئەڤە دەڤەریێ وانن و گەر پێشمەرگە بهێتە وان دەڤەران ئەو دێ شەری کەن. وەکو چیرۆکا دزی یە “تو دزی بەرددەی لێ دز تە بەرنا دەت”. لێبەلێ، جھێن کو پارتی ل سالا 1983یێ دا رێک دابوو پەکەکێ لێ ب جیهـ ببیت و وان دەڤەران بکار بینیت حەفتەنینێ و گەلییێ سنەحتێ بوو. گەر پەکەکە نەشێت ل گۆری پەیمانا کو دگەل پارتی دا ئەنجامدای جھێن لێ بجیھ بوویی بپارێزیت، مافێ وی نینە کو بکەڤیتە دەڤەرەکا دی یا باشوورێ کوردستانێ.

روورەشییەکا مەزنە کو پەکەکێ ھەڤدەم ل گەل داعش و حەشدا شەعبی ئێرشی پێشمەرگێ کوردستانێ کر

د داخویانیا کەجەکێ دا، “ب دەستوەردانا د شەرێ د ناڤبەرا پەکەکێ و کۆمارا ترکیا دا، ئەو بوو خوەدیێ رۆلا خورتکرنا رەوشا لاوازا کۆمارا ترکیا”. لێ بەلێ، بەرەڤاژی راستە. ئەم د سەردەمەکێ دا دەرباس دبین کو هەلەک دژمن ھەنە کو دخوازن ستاتویا ھەرێما کوردستانێ ھلوەشینن. ئیران ب مووشەکان ب دەستێ میلیشیایێن حەشدا شەعبی ل ناڤا پایتەختێ کوردستانێ ددەت. ل ئالیێ دی، داعش ل پردێ و دەڤەرێن دی پێشمەرگەیان دکوژیت، و پەکەکە د ھەمان دەمی دا ئێرشی ھێزێن پێشمەرگە دکەت و وان شەھید دکەت. داعش، پەکەکە و حەشدا شەعبی د یێک دەم دا ئێرشی پێشمەرگە دکەن. یا کو دێ بیتە سەدەم کو پەکەکە د دیرۆکا کوردستانێ دا وەکی خالەکا رەش بهێتە دیتن ژی  ئەڤەیە.

د داخویانیا کەجەکێ دا، ھاتە گۆتن، “فازل میرانی دبێژیت دبیت کو د گەل پەکەکێ دا شەر چێببیت، ئەڤە ژی ب وێ رامانێ دهێت کو ئامادەکاری ژ بۆ شەری ھەنە”، ئەڤە د دەمەکێ دایە کو پێش سێ رۆژان فازل میرانی د کۆمبوونەکا جەماوەری ل ئاکرێ راگهاند ئەم شەرێ پەکەکێ ناکەین، ژ خوە ڤیدیۆیا ڤێ ئاخافتنا میرانی د راگەهاندنێ دا بوویە ئەرشیف، سەرەرای ڤێ یەکێ لێ ئەو بەحسا بەسێ ھۆزات و مستەفا قاراسوو ناکەن، یێن کو سالەکێ بەری نها دگۆتن، “گەر ئەم شەرێ پێشمەرگە بکەین، ئەڤە نابیتە براکوژی”. پەکەکە وەسا هزر دکەت کو مە گۆتنێن جەمیل بایک بەرییا 5 مەھان دەما گۆتی، “ئەم شەرەکێ مەزن د گەل پارتی دا پێشبینی دکەین”، ژ بیر کرینە. پەکەکە ب زەلالی دبێژیت کو ئەو خوەدی ئەجیندایەکێ شەری نە ل گەل پێشمەرگێ کوردستانێ. د راگاھاندنا پەکەکێ دا ئەڤ شەرە دهێتە پرۆپاگەندا کرن.

منەتا پەکەکێ یا ژ بۆی هەولێرێ

نیقاشەک دی یا کو کەجەکە ھەر دەما کو تەنگاڤ بوو بەحس دکەت ئەڤەیە. “دەما کو داعشێ هێرشی هەولێرێ کری، ئەم ھاتین و مە ئەو پاراست، و مەسعوود بارزانی ژی سپاسیا مە کر.” د دەمەکێ دا کو بارزانی سەرەدانا هەموو ئەنیێن شەر د ناڤدا مەخموورێ کر داکو مۆرالا وان بلند بکەت و ب وان راگەهینیت کو ب هەموو شیانان دێ پشتەڤان بیت، لێ پەکەکە دبێژیت هاتبی سوپاسیا مە بکەت، ب راستی گەلەک سەیرە! داعش ئێریشی مەخموور کر. پێشمەرگە و کۆمەک گەریلا ل مەخموورێ پێکڤە سەنگەر گرتن. ھەولێر ب پێشەنگیا ھێزا هەڤپەیمانا و پێشمەرگەیێن کوردستانێ هاتە پاراستن. پەکەکە 8 سالن بێیی کو دودل بیت سەدبارە  دبێژیت مە ھەولێر پاراست. پێشمەرگە ژی چوو کۆبانی. ھەمی بریندارێن وە یێن ل رۆژئاڤا ب دەرمانکرنا تایبەتی ھاتنە دەرمانکرن. سەرۆک بارزانی ب دل نەرمی  سەردانا ئەنیا مەخموورێ کر. پەکەکە وەکو  “مەغریبی یێ کو مال دیتی” ئەڤە ھەشت سالن منەتا ھەولێرێ ل رێڤەبەرییا باشوور دکەت. لێبەلێ، هەوە یێک دا، بەدەلی وێ ژی  هەوە دەھ ستاندن. دەھ قاتی کو هەوە کری ژ دەرفەت ب هەوە هاتنە دان.

گەلۆ د ناڤبەرا داخویانیا ھەپەگێ و کەجەکێ دا ناکۆکیەک ھەیە؟

د بوویەرا شەھید کرنا 5 پێشمەرگەیان دا، کەجەکێ و ھەپەگێ د ھەمان رۆژێ دا داخویانی  بەلاڤ کرن. د ناڤبەرا ھەر دو داخویانییان دا جووداھیەکا ئسلووبی ھەبوو. ھەپەگێ د داخویانییا خوە دا داخوازا لیژنەیەکا ڤەکۆلینێ یا بێ لایەن کر. ل ئالیێ دی، کەجەکێ گۆت کو ئەم دێ هێژتا پێتر ئێریشێ کەین. ووسا دایەرە کو ناڤەندا بریارا شەرکرنا د گەل پێشمەرگە ددەت کەجەکەیە. کەجەکە ئانکو جەمیل بایک. د ھەمان دەمی دا ئەنجامەک کو ژ ڤێ داخویانیا کەجەکێ دهێتە دەرخستن ئەڤەیە کو جەمیل بایک ل ھەرێمێن د بن دەستھلاتا ئیران و یەنەکێ دا دژیت، لەورا ژی ھندە بێحەد گەفان دکەت. پەکەکێ ب شەرێ ل دژی پێشمەرگە رەوشا ترکان خوەش کر و ئەرکا خوە پێک ئانی، ئەو بوو خوەدی رۆلا خورتکرنا رەوشا لاوازا کۆمارا ترکیا. پشتگریا وی دایە داگیرکەران دێ د دیرۆکا کوردان دا وەکی خالەکا رەش مینیت.

د ئەنجامێ دا؛ داخویانییا کجکێ ھەقیقەتێ بەرووڤاژی دکە. داخویانییا  کجکێ دبێژە ئەمێ پر خوینا پێشمەرگە برژینین”.ھەیا کو داخویانییا کجکێ ووسا نەیێ فام کرن، ھەر گاڤا کو بھێتە ئاڤێتن دێ خەلەت بە.