ل رۆژا 11/9/2021، ب داخویانییهكێ ل سەر ناڤێ رێڤەبەرییا پهكهكێ یا كو ژ گرتییان ل گرتیگەهێن ترکیێ و باکورێ کوردستانێ بەرپرسیارە، هاته راگههاندن: «گرەڤێن برچیبوونێ ئهوێن كو 290 رۆژن بهردهوامن، ب دوماهی هاتنه».
داخویانی ل سەر ناڤێ گرتیێن ژ دۆزا پهكهكێ و پهژاكێ «دەنیز کایا» هاته دان، د داخویانیێ دا هاته گۆتن: «ل سەر بانگا کۆمیتەیا مە یا گرتیگەهێ پهكهكە و پهژاکێ، ئەم وەک گرتیێن پهكهكێ و پهژاکێ ژ ئیرۆ و پێڤە گرەڤا برچیبوونێ دشكێنین”.
ناڤێ «دەنیز کایا» ناڤەکی کۆدە ژ ئالیێ کۆردیناسیۆنا زیندانێ ڤه دهێته بكارئینان، د راستیێ دا، کەسەک ب ڤی ناڤی زیندانکری نینە، ژ بەر کو پهكهكە گرتیگەهان وهك وەزیفەیەکا گرنگ دبینیت، ل وێرێ رێڤەبەرییەکا تایبەت ئهركدار کرییە، ب ڤێ رێڤەبەریێ، کەسێن کو دهێنه جەزا کرن و چالاکیێن کو دهێنه کرن، ب بریارا ڤێ کۆردیناسیۆنێ نه.
ئهگهرا ب دوماهیئنانا گرەڤێن برچیبوونێ یێن پهكهكێ ب «بێ ئهنجام» مان دهێته شرۆڤە کرن، ل کهمپا مەخموورێ 271 رۆژن و ل یەونانستانێ ژی 253 رۆژن هێژان گرەڤێن برچیبوونێ هەنە.
د پێنگاڤا «دەم دەما ئازادیێ یە» دا ئهركا کو ب گرتیگەهێ هاتییە دان چییە؟
پشتی کو كهجهكێ ل 12 ئیلۆنا پار پێنگاڤا ب ناڤێ «دەم دەما ئازادیێ یه» دایه دەست پێ کرن، گرەڤێن برچیبوونێ یێن كادرێن پهكهكێ ل گرتیگەهان ل 27 مژدارا 2020ێ دەست پێ کرن، ئانگۆ، گرەڤێن برچیبوونێ نە تەنێ ب پێشەنگییا گرتیگەهێ بوون، بریار ب پلانسازییەکا ناڤەندی هاتە دان، ل گرتیگەهان چ زیان چێنەبوون، ل یەونانیستانێ کەسەک ژ بەر کریزا دل ژیانا خوە ژدەست دا.
چما گرەڤا برچیبوونێ؟
گرەڤێن برچیبوونێ ژ ئالیێ پهكهكێ و رێخستنێن چەپێن ترک ڤە دهێنه بكارئینان، ژبلی گرڤا 1982ێ، ڤێ چالاکیێ چ دەستکەفت نهبووینه.
گرەڤێن برچیبوونێ ژ ئالیێ پهكهكێ و رێخستنێن چەپێن ترک ڤە دهێنه ب كار ئینان، ژ بلی گرهڤا 1982ێ، ڤێ چالاکیێ چ دەستکەفت چێنهکرنە، دوبارە بوونێ وهكر کو ئەڤ جوره چالاكی بێ واتە ببیت، ژیانا كادرێن پهكهكێ و چەپێن ترک د گرتیگەهان دا نەتەنێ ژ ئالیێ دەولەتێ ڤە، بهلكو ژ ئالیێ پارتیێن وان ڤە ژی هاتییە دیل كرن.
کادرێن کو مەحکوومی ژیانهكا د ناڤبەرا چار دیواران دا نە، ژ ئالیێ رێخستنێن وان ڤە ب ناڤێ، تێکۆشینا ئازادیێ، ئانكو ب سلۆگانێن ڤالا ڤە ژیانا خوە فەدا دکهن، ب تایبەتی ژی، پهكهكە د ڤێ مژارێ دا ل سەر ژیانا کادرێن خوە ب مورالهكا مەزن سهمایێ دكهت، پشتی کو عهبدوللا ئۆجەلان ل سالا 1999ێ ڤهگهرییه تركیێ، ئەڤ جۆرێ هۆڤاتیێ گهلهك زێدهبوو.
پارادۆکسا عهبدوللا ئۆجەلان
ژ سالا 1999ێ، ئانكو 22 سالە ژ بەر تەندورستی و ئازادییا ئۆجەلان، ب دەهان گرەڤێن برچیبوونێ هاتن ل دارخستن، د ڤان گرەڤێن برچیبوونێ دا ب دەهان کەسان ژیانا خوە ژ دەست دان، ب دەهان کەس سەقەت مان، وەکی دی، د دەما گرەڤێن برچیبوونێ دا، گەلەک جوانان خوە کوشت و ژیانا خوە ژ دەست دان.
ل سەر میراتێ گرەڤا مهزن یا برچیبوونێ یا سالا 1982ێ، پهكهكێ ب درووشما «بەرخوەدان ژیانە» ب سالان گرەڤێن برچیبوونێ و خوەکوشتنێن ل گرتیگەهان وەک پیرۆزی پێشوازی دکر، کەسێن کو د ناڤبەرا چار دیواران دا د بن زەختەکا مەزنا پسیکۆلۆژیک دا دژین، ژ بۆ کو خوە لایقی پارتیێ ببینن، شەهید ببن، ئەڤ گرتی ب مرنێ دهێته مۆتیڤە کرن، مرن و بەرخوەدان وەکهەڤ دهێتە دیتن، کەسێن کو د گرتیگەهێ دا هندهكێ ژی پۆشمان بوویی، ئەو وەکی خاین هاتن ب ناڤ کرن و هەر دەم ب توهمەتا «خوە ئیسبات کرنێ» روو ب روو د مان.
ژ ئالییەکی دی ڤە، گاڤا کو عهبدوللا ئۆجەلان ل 15 شوباتا 1999ێ هاتییە گرتن، وی هەلوەستا تەسلیم بوونێ پەژراند، ئاپۆی میراتێ بەرخوەدانڤانییا زیندانا دیار بەکرێ یا سالێن 1980ان بنپێکر و دانپێدان ل سەر رێخستنا کو ئەو سەرۆکێ وێ یە، کرن.
ئۆجالان ل خزیرانا 1999ێ، ژ پرسکەرێ خوە «ئاتیڵا ئووگور» دگۆت: «ئەز ل ڤێرێ گهلهك رحهتم، من نهدشیا ل سووریێ بنڤم، ل ڤێر ئەز ب خوەکا شرین و ئارام دنڤم”، گەر شەرڤانەکێ نۆرمال ئەڤه گۆتبا، دا ئەو وەکی خایین هێته ب ناڤ کرن و دا خهتهرییا كوشتنێ ل سهر بیت.
لێ ئۆجەلان ژ بۆ كو دو لبێن زەیتوونێ و كویزییهكێ زەبەشی زێده بدهنە وی، بانگا گرهڤێن برچیبوونێ ژ گرتییان دكر.
مرۆڤ ژ بۆ چ مرن؟
گرەڤێن برچیبوونێ یێن ژ سالا 1999ێ و هێرڤە ب ئارمانجا ئازادییا ئۆجەلان تێنە کرن، د راستیێ دا ژ بلی سیستەما پرۆپاگاندایێ یا پهكهكێ تشتەک ژ بۆ کوردان نەکریە هاریکار.
پهكهكێ دگۆت ڤان گرەڤێن برچیبوونێ هشت کو د سالا 2013ێ دا رێ ل بەر هەڤدیتنێن “ئاکەپێ-پهكهكێ” ڤەبن، لێ راستی نە ب ڤی رەنگی یە، ژ خوە دانووستاندن بەردەوام هەبوون، ئەڤ هەڤدیتن هەم لگەل قەندیل و هەم ژی لگەل ئیمرالیێ دا دهاتنە کرن، پهكهكێ دخواست کو ب گرەڤا برچیبوونێ یا ب ڤی سەردەمی باندۆرەکا وەها چێبکەت کو رایا گشتی ببێژیت ئەڤە دەستکەفتا گرەڤا برچیبوونێ یە.
گرەڤا برچیبوونێ یا هەری خەمگین
سەدەمێن راستین یێن ل پشت گرەڤێن برچیبوونێ چنە هێژان ژی، نەهاتنە ئاشکەرا کرن، ب تایبەتی ئەو گرەڤا برچیبوونێ یا ل دۆرا لەیلا گووڤەن هاتییە مەشاندن و بوویە سەدەم کو گەلەک گەنج ژیانا خوە ژ دەست بدەن بۆچی هاتبوو کرن ئارمانجا وێ چ بوو؟
گرتیێن د گرەڤا برچیبوونێ یا پشتی رۆژییا مرنێ دا جهـ گرتن، لەیلا گووڤەن د 7ێ مژدارا 2018ێ دا ب داخوازا «راکرنا تەجریدا ل سەر ئۆجالان» و «رێ ل بەر سیاسەتا دەمۆکراتیک ڤەکەن» دەست پێ کر.
د ڤێ گرەڤا برچیبوونێ دا، یەک ل ئەورۆپایێ و ب گشتی 8 کەسان د بن ناڤێ چالاکی کرنێ دا خوه كوشتن.
پشتی کو ڤان گەنجان، «زوولکووف گەزەن، ئایتەن بەجەت، زەهرا ساگلام، مەدیا چنار، یۆنجا ئاکنجی، سراچ یووکسەک، و مەعسووم پایام» خوه ئینتیحار کرین، ل 2 گولانێ هەڤدیتن ل گەل ئۆجالان دا چێبوو و ل 26 گولانێ گرەڤا برچیبوونێ ب داوی هات.
ڤەگەراندنا لەیلا گووڤەن بۆ مەجلسێ چێبوو، د ئەنجامێ دا ژ بۆ کوردان تشتەک نەهاتە گوهەرین، 8 گەنجێن کورد خوە کوشت و ل 10 تیرمەهێ لەیلا گووڤەنێ سووندا «یهكپارچهییا دەولەتا ترک» خوار و ڤەگەریا پهرلهمانێ ترکیێ.
درەوا مەدیایا پهكهكێ یا عیرفان کلچ!
هاتە ئیدیعاکرن کو د ڤان گرەڤێن برچیبوونێ دا کەسەکێ دی خوە شەوتاندییە، چاپەمەنییا پهكهكێ یا وەکی ANFێ دخواست د بوویەرێ دا تۆپێ باڤێژیتە پەدەکێ، ب نڤیساندنا کو «عیرفان کیلچ» نامەیەک پاش خوە هێلایە و تێدا دبێژیت کو وی ژ بۆ پرۆتەستۆکرنا پەدەکێ خوە شەوتاندییە، لێ بەلێ، دەما جەنازە چوو جەم مالباتێ، دەرکەت هۆلێ کو عیرفان کیلچ خوە نەشەوتاندییە و ژ ئالیێ دەولەتێ ڤە ب ئیشکەنجەیێ هاتییە کوشتن.
چاپەمەنییا پهكهكێ کو جەنازە ژ بۆ درەوێن خوە وەکو ئاموورەکێ ب کار ئانی و لێبۆرین ژی ژ مالباتێ نەخواست، د گۆری تێگەها پهكهكێ ما چاوا بیت ژی لاشێ مری ملکێ پارتیێ یە، پهكهكە بخوازیت دێ کوژیت، بخوازیت ژی دێ چیرۆکا مرنا وی کەسی ڤەشێریت.
ئەنجام
سەدەما ب داوی کرنا گرەڤا برچیبوونێ یا پێنگاڤا «دەم دەما ئازادیێ یە» جڤاک لێ خوەدی دەرنەکەت و نەخستە رۆژەڤا خوە، پهكهكێ نەشییا پشتگرییا جڤاکی وەربگریت و نە ژی شییابوو بکەتە مژارا رۆژەڤا مەدیایێ.
گرەڤێن برچیبوونێ نە ئەو چالاکینە کو کورد د ڤان شەرت و مەرجان دا ئەنجام بدەن، دڤێت مالباتێن گرتییان، رەوشەنبیر و سیاسەتمەدار نەهێلن کو پهكهكە لاشێ جوانان دانیتە سەر مێزا دانوستاندنان و ل سەر ڤان بازاری بکەت، تەرمێ گەنجێن کوردان نە ئاموورێن بازاری نە.
دڤێت باکورێ کوردستانێ بەرێ خوە بدەتە چالاکیێن ل سەر بنگەها ئازادییا کورد و کوردستانێ، پێویستە کورد نەهێنە یارییا پهكهكێ یا ب ناڤێ «ئازادییا ئۆجالان» کو ئهڤه 22 سالن کورد مەحکوومێ تاریاتیێ کری.
