ئەنجامێن نەفەرمی یێن هه‌لبژارتنێن ئیراقێ هێدی هێدی ئاشكه‌را دبن، ئەنجامێن داوی دێ د ناڤا دو – سێ رۆژان دا هێنه راگه‌هاندن، لێ ب گشتی، ئەنجامێن هه‌لبژارتنێ خویا بووینە.
یەک ژ جهێن هەری مەرەق لێ د هاتە کرن، ئەنجامێن هه‌لبژارتنان یێن شنگالێ بوون، ئەنجام ل وێرێ گه‌له‌ك عەجێب بوون، 4 بەربژارێن ژ لیستا پارتی پرانییا دەنگان دەست خوە ڤه برن و هاتن هه‌لبژارتن، ئەڤ ئەنجام ژ بۆ رەوشا هەیی و پێشەرۆژا شنگالێ بوو خاله‌كا گه‌له‌ك گرنگ.
وەبەرهێنان و حەسابێن په‌كه‌كێ یێن هه‌لبژارتنێ
«پارتییا ئازادییا دەمۆکراسی و ئێزدیاتیێ» کو پارتییەکه ژ ئالیێ په‌كه‌كێ ڤە ل شنگالێ هاتییە دامەزراندن، بەربژارێ خوە هەبوو، په‌كه‌كێ ژ بۆ کو ئەڤ بەربژار سەربکەڤیت، دگه‌ل عەرەبێن ده‌ڤه‌رێ و حه‌شدا شه‌عبی تفاق چێکربوو، دیسان تێ زانین کو ل سەر ناڤێ ئێزیدیێن کۆچبەر کارتێن هه‌لبژارتنێ یێن سەختە هاتبوون به‌لاڤ كرن، په‌كه‌كێ ئەڤ کارتێن هه‌لبژارتنێ ل سەر کادرۆیێن خوە یێن ل شنگالێ بەلاڤ کربوون و کۆمەک بچووک ژ رۆژئاڤا ئینان دا کو ئەو ژی دەنگان بدن.
هه‌لبژارتنا ل شنگالێ ژ بۆ په‌كه‌كێ گرنگ بوو، ژ بەر کو گەر پەرلەمەنتارەک بۆ په‌كه‌كێ ده‌ركه‌تبا، دا سیستەما په‌كه‌كێ یا ب ناڤێ «رێڤەبەرییا خوەسەر» ل شنگالێ مەشرووع كه‌ت و پێڤاژۆیا ڤەقەتینا شنگالێ ژ کوردستانێ بلەزتر کربا، ب کێماتی رەوشا شنگالێ وەکە نووکە هلاویستی نه دما، ژ بەر ڤێ ئه‌گه‌رێ، حه‌شدا شه‌عبی ژی پشتگری دا ڤان هه‌ولێن په‌كه‌كێ و كارتێن سه‌خته یێن ده‌نگدێران.
دەنگێن کێم یێن بەربژارێ په‌كه‌كێ ژ بۆ دەستهلاتا په‌كه‌كێ ل شنگالێ ب واتەیا تێکچوونەکا مەزن دهێت، «گاڤا کو ئەڤ گۆتار دهاتە نڤیساندن، دەنگێن به‌ربژارێ په‌كه‌كێ هێشتا ل دۆرا 1000ێ بوون».
په‌كه‌كه ژ بۆ کو تێکچوونا خوە ڤەشێریت، بەحسا خاپاندن و زەختێن ل سەر خه‌لكی کر و د داویێ دا ژی گۆت کو ئەنجامێن هه‌لبژارتنێ “نە مەشرووع”ن، ئەنجامێن هه‌لبژارتنان کو ژ هێلا تەڤاییا ئیراقێ ڤە هاتنه ناس کرن، ژ هێلا هەموو جیهانێ ڤە هاتنه ناس کرن، ژ هێلا په‌كه‌كێ و رێخستنا وێ «رێڤەبەرییا خوەسەر یا شنگالێ» ڤە ب مەشرووع نەهاتن دیتن، رێخستنەکا وەک په‌كه‌كێ کو چ مەشرووعیه‌ت نینە، هه‌لبژارتنان ب مەشرووع نابینیت.
لێ بەلێ، راستییا کو ب هه‌لبژارتنێ دەرکەتییه هۆلێ ئەڤەیه: ئەو کۆم و رێخستنێن کو ل شنگالێ ل سەر ناڤێ په‌كه‌كێ داخویانییان دده‌ن، هەموو مزەوه‌رن، ئه‌و تەنێ ژ بۆ ڤەشارتنا هەبوونا په‌كه‌كێ یا ل شنگالێ کار دکه‌ن، خەلکێ شنگالێ نە ئالیگرێ په‌كه‌كێ بوون، ئێزدیێن شنگالێ سازی و دەزگەهێن په‌كه‌كێ وەکە یێن خوە نابینن، خەلکێ شنگالێ په‌كه‌كێ وەک رێخستنەکا دەمکی دبینیت.
په‌كه‌كێ چ بنگه‌هێن جه‌ماوه‌ری ل شنگالێ نینن، تەنێ ل جەم په‌كه‌كێ هنده‌ك مالبات هەنە، جوانێن ڤان مالباتان لەشکەرییا خوە د ناڤ رەفێن یه‌به‌شێ دا دکه‌ن و حه‌شدا شه‌عبی مه‌عاشی ددەته وان، مالبات ژی ل ناڤا په‌كه‌كێ دا تەڤ دگەرن، ئانكو، کۆمەکا بچووکا مالباتان کو هەژمارا وان هندكه، تەڤلی چالاکی و داخویانیێن په‌كه‌كێ دبن، په‌كه‌كە، ب ئەندامێن خوە یێن باکور و رۆژئاڤا کارێ خوە دمەشینیت، ئەو د هەمان دەمی دا ڤێ کۆما بچووک ژی وەکی چالەکڤانێن مۆبیلێ ب کار دئینیت، ژ ڤێرێ دبەته وێرێ، ژ وێ چالاکیێ دبەته چالاکییا دی، ئەو کۆمەکە کو هەژمارا وێ ب گشتی ژ هەزار كه‌سان دەرباس نابیت.
کومک کەت و کەچەل خویا بوو
هه‌لبژارتنان ئەڤ راستی ئاشكه‌را کرن، ئیبن خەلدوون دبێژیت: «ل جهێ کو هەژمار راستیێ ڤەدبێژە هەوجەداری ب خورافەیان نینە»، ل شنگالێ، هەژمارا دەنگان راستیێ ئیزاح دکەت. ئەڤ راستی ژی ئه‌ڤه‌یه:
قایمەقامێ فەرمی یێ شنگالێ مەحما خه‌لیل، کو په‌كه‌كێ ئەڤ دو سالن ناهێلیت ئەو بکەڤیتە شنگالێ، به‌ربژار بوو، په‌كه‌كێ ژ بۆ بانگەشێ نه‌هێلا ئەو بهێته د شنگالێ دا، په‌كه‌كێ زارۆکێن کو تەمەنێ وان نە یێ دەنگدانێ خستنە سەر کۆلانان و رێکا بەربژاران گرت، لێ وی مەحما خه‌لیلی نێزیكی 16 هەزار دەنگان گرتن، رێژەیا دەنگێن په‌كه‌كێ هەموو ناگەهنه دەهـ ژ یەکا دەنگێن مەهما خه‌لیلی، راستی دڤێ هەژمارێ دا یە، هەوجەداری ب خورافەیان نینە، خه‌لكێ شنگالێ مەحما خه‌لیل وەکی نوونەرێ خوە دیت و هه‌لبژارت.
په‌كه‌كێ ڤیان ده‌خیل، کو ئەو کەچەکا ئێزدی و یا شنگالێ یە وەک خائین ئیعلان کر، گۆت کو ئەو هاتینە شنگالێ داگیر بکه‌ن و نه‌هێلان کو ئەو بهێته پیرۆزگەها شەرەفەددین، لێ ڤیان ده‌خیل ل شنگالێ 10 هەزار دەنگ گرتن و وەک په‌رله‌مانتاره‌كا شنگالێ دێ ب چیته سەر ئەرکا خوە، د دەربارێ ژمارەیێ دا پێدڤی ب خورافەیان نینە، خه‌لكێ شنگالێ وەکی ژنەکێ ڤیان ده‌خیل ب نوونەرا خوە دیت.
ڤێجا کومک کەت و کەچەل خویا بوو، هۆقەبازییا په‌كه‌كێ یا شنگالێ ب داوی بوو، سندۆقێن دەنگدانێ گۆته په‌كه‌كێ: «تو ل شنگالێ نە مەشرووعی و داگیرکەری»، خەلکێ شنگالێ په‌كه‌كە ڤیتۆ کر و گۆت په‌كه‌كە ل شنگالێ هێزەکا داگیرکەرە و نه‌مەشرووعە.
هەر تشتێ کو په‌كه‌كێ د دەربارێ شنگالێ دا گۆتی بەرەڤاژی وێ دەرکەت، په‌كه‌كێ دگۆت: «خه‌لكێ شنگالێ دخوازیت ب ئیراقێ ڤە بهێته گرێدان، لێ بەلێ خه‌لكێ شنگالێ دەنگێ خوە نەدا چ پارتییەکا عەرەبان، خه‌لكێ شنگالێ گۆت: «ئەم کورد و کوردستانی نە»، په‌كه‌كێ دگۆت: «خه‌لكێ شنگالێ چ جاران پارتی نه‌ڤێت»، لێ بەلێ، هەموو سندۆقێن دەنگدانێ یێن د بن کۆنترۆلا په‌كه‌كێ دا یێن ل شنگالێ، بەربژارێن پارتی دەرکەتن و رەنگێ سندۆقێن شنگالێ ب گشتی زەر بوون، هەر 4 بەربژار بوونە پارلەمانتەر.
سندۆقان گۆت شنگال کوردستانە
خه‌لكێ شنگالێ گۆت ئەم په‌كه‌كێ وەک هێزەکا خوە نابینین
ژ بەر ڤێ یەکێ، هه‌لبژارتنێن 10ێ جۆتمەهێ راستییا شنگالێ دەرێخست هۆلێ، په‌كه‌كە ل شنگالێ هێزەکا داگیرکەرە، دڤێت په‌كه‌كە ئەنجامێن هه‌لبژارتنێ راست بخوینیت و چ حەقارەتێ ل خه‌لكێ شنگالێ نەکەت، ب دەمەکی نێزیک ژ شنگالێ ڤه‌كێشیت، ئێدی دڤێت خه‌لكێ شنگالێ نەهێلیت په‌كه‌كە زارۆکێن وان برەڤینیت و وان ببەته قەندیلی و گارەی. ئێدی خه‌لكێ شنگالێ دڤێت ژ بۆ هیلالا شیعا خوە نەکەته مەرتال، دەم هاتییە کو په‌كه‌كە ژ شنگالێ دەرکەڤیت یان ژی ژێ بهێته ده‌رێخستن.
