د نڤیسا ئەندامێ په‌كه‌كێ نورەددین دەمیرتاش، یا ب ناڤونیشانێ «یاریێن نوو یێن ل کەرکووکێ» کو د دەستپێکا مەھا کانوونێ دا مەدیایا په‌كه‌كێ به‌لاڤ كرییه، نه‌رحه‌تییا ڤەگەرا پێشمەرگەی بۆ کەرکووکێ دهێته به‌حس كرن.
دەمیرتاش د گۆتارا خوە دا ڤەگەرا پێشمەرگەی بۆ کەرکووکێ، وه‌ھا شرۆڤە دکر: «ئەڤ پێشکەتن وەک یەک ژ گاڤێن ھەره گرنگ یێن تاکتیکی بۆ شکاندنا باندۆرا ئیرانێ ل ھەرێمێ دهێته خواندن، واته پشتی ھه‌لبژارتنێن ئیراقێ»، دەمیرتاش د نڤیسا خوە دا کۆنترۆلکرنا ئەولەھییا دەردۆرا کەرکووکێ ژ ئالیێ پێشمەرگەی ڤە وەک خه‌ته‌ر شرۆڤه دکەت.
ل گۆری دەمیرتاش، کەرکووک نەیا کوردانە
ل گۆری دەمیرتاش، کەرکووک یا ھەموو گەلانە، نەیا کوردانە، بجهبوونا پێشمەرگەیان ل دەردۆرا کەرکووکێ، دێ ئارامییا کەرکووک و ئیراقێ تێک ده‌ت، ل ناڤا باژارێ کەرکووکێ ئارتێشا ئیراقێ ھەیە؛ ھێزێن چەکدارێن ترکمەن ھەنە، ملیسێن شیعه یێن حه‌شد شه‌عبی ھەنە، ھەتا ل خەتا دووزخورماتوو و کفری ھێزێن لەشکەری یێن کو ژ ئالیێ په‌كه‌كێ ڤە ھاتینە پەروەردە کرن ھەنە، ئەڤ ھەموو ل گۆری نورەددین دەمیرتاش نۆرمالن، لێ ئەگەر پێشمەرگە بچنه کەرکووکێ، دێ پرسگرێکەکا مەزن چێبیت، بۆچی؟
نورەددین دەمیرتاش کی یە؟
سەدەما نەرحەتییا دەمیرتاش یا کو کەرکووک د دەستێ کوردان دا بیت چی یە؟ ژ بۆ بەرسڤا ڤێ پرسێ، ئەم ل ده‌ستپێكێ بزانین کا ئەڤ نورەددین دەمیرتاشه کی یە؟.
ئەو برایێ سه‌لاحه‌ددین دەمیرتاشی یه، کادرێ په‌كه‌كێ یە و کەسەکه کو نێزیكی 12 سالان د گرتیگەھێن ترکییێ دا مایە، سالا 2004 ھەتا 2009ێ ل ترکیێ د ناڤ سیاسەتا گرێدایی په‌كه‌كێ دا بوو، به‌ری برایێ خوە سه‌لاحه‌ددین دەمیرتاشی، نورەددین ھەڤسەرۆکێ DTPێ بوو، لێ نھا ل رۆژئاڤا وەک کادره‌کی په‌كه‌كێ ژیانا خوە به‌رده‌وام دكه‌ت، دگه‌ل سه‌بری ئۆک كارێن په‌كه‌كێ یێن ب ناڤێ «قادا سیاسی» برێڤه‌دبه‌ت، د سالێن کو نورەددین د گرتیگەھێ دا بوو وەک کەسەکێ زێدە نیزیکی سه‌بری ئۆک دھاته ناس کرن.
واته نورەددین ھەموو ھەڤدیتنێن ڤەشارتی یێن په‌كه‌كێ و ئه‌جێندایێن نھێنی دزانیت، ب ئحتیمالەکا مەزن، وی ئەڤ گۆتاره ژی ب رێنمایێن ڤان کەسان نڤیسییە.
په‌كه‌كە ھەڤکارێ کیژان ھێزێ یە؟
دەما مرۆڤ ب ناسنامەیا سیاسییا دەمیرتاش ته‌ماشه‌ی وێ نڤیسێ دكه‌ت یا واتەدارە، ژ بەر کو د گۆتارا دەمیرتاش دا نه‌رحه‌تییا په‌كه‌كێ ژ چوونا پێشمەرگەی بۆ کەرکووکێ دیار دبیت، رێكکەفتنا په‌كه‌كێ و ئیرانێ ل سەر ڤێ مژارێ بوو، دەمیرتاش د ناڤه‌رۆکا نڤیسا خوە دا د ڤی بابەتی دا، پەیامێن گرنگ دده‌ت:
یەکەم: نڤیسا نورەددین دانپێدانه‌كه ژ بۆ کو په‌كه‌كە د ئیراقێ و باشوورێ کوردستانێ دا دگه‌ل ئیرانێ د ھەمان به‌ره‌یێ سیاسی و لەشکەری دا تەڤدگەریت، دەمیرتاش ئەشکەرە گۆتییه کو بجھبوونا پێشمەرگەیان ل دەردۆرا کەرکووکێ ژ بۆ ئیرانێ خه‌ته‌ره، ژ بۆ په‌كه‌كێ ژی ھەمان تشت خه‌ته‌ره.
یا دویەمین ژی: ھات دیار کرن کو ژ بۆ کو کورد نەھێنه کەرکووکێ و باندۆرا ئیرانێ لاواز نه‌بیت، ھه‌لبژارتنێن په‌رله‌مانێ ئیراقێ یێن ل 10 ئۆكتۆبه‌رێ ھاتبوون کرن، دڤێت بهێنه بەتالکرن، واته ژ نھا و پێدا پێویستە مەبەستا ھەموو چالاکی و خەباتا په‌كه‌كێ ل سەر ئەساسێ کو ل ئیراقێ حکوومەتا نوو نەھێته ئاڤاکرن و پێشمەرگە دەرباسی کورکووکێ نه‌بیت، بهێته دیتن.
نورەددین دەمیرتاش و حەسەن تووران ھەمان فكر هه‌یه
پشتی به‌لاڤ كرنا نڤیسا نورەددین ب چەند رۆژان، ھەڤپەیڤینەک ب حه‌سه‌ن تووران ھات كرن، د ھەڤپەیڤینێ دا فکرێن حه‌سه‌ن و نورەددین ب ھەمان رەنگی بوون.
حه‌سه‌ن تووران کی یە؟
سەرۆکێ به‌ره‌یا ترکمەنی یا ئیراقێ ITC یه، وەک نورەددین دەمیرتاش، تووران ژی د ھەڤپەیڤینا خوە یا ژ بۆ ئاژانسا ئانادۆلو یا ترکیێ دا دبێژیت: «ڤەگەرا پێشمەرگەی بۆ کەرکووکێ ئارامییا ئیراقێ خەراب دکەت».
د ناڤەرۆکا ئاخفتنا نورەددین دەمیرتاش و حەسەن تووران دا گەلەک وەکھەڤی ھەبوون، ھەتا ئەم دشێین ببێژن نورەددین دەمیرتاش و سەرۆکێ به‌ره‌یا ترکمەنی حەسەن تووران د مژارا ئاڤاکرنا حکوومەتا نوو یا ئیراقێ دا، ھەڤکار بوون.
تووران د ئاخفتنا خوە دا پێشنیازێن ئیراقی ژ بۆ سەرۆکوەزیرییا نوو ژی شرۆڤە کر و وه‌ھا گۆت: «ئەم که‌یفخوەشن کو یەک ژ سەرۆکوەزیرێن بەرێ حه‌یده‌ر عه‌بادی دیسا ببیته سەرۆکوەزیر، عه‌بادی خودان ئەزموونه و گاڤێن ئەرێنی ژ بۆ ترکمەنان هاڤێتبوون».
ژ بۆ ترکمەنان پێنگاڤا ئەرێنی یا کو تووران بەحسا وێ دکەت، دەرێخستنا کوردان بوو ژ کەرکووکێ و ترکمەن ژی وەکە ھێزەکا چەکدار ل کەرکووکێ دەستھلاتدار بن، ل سەر ڤی بابەتی نە تەنێ ترکمەن، دەولەتا ترکیێ ژی گەلەک که‌یفخوەش بوو.
نورەددین دەمیرتاش و پارتییا وی په‌كه‌كە پشتگرییا حه‌یده‌ر عه‌بادی دکه‌ن
نورەددین دەمیرتاش و پارتییا وی په‌كه‌كە پشتگرییا حه‌یده‌ر عه‌بادی دکه‌ن، سه‌یره کو حه‌یده‌ر عه‌بادی ھەم بۆ ترکمەنان ھەم بۆ په‌كه‌كێ خزمەتەکا مەزن کربوو، نورەددین دەمیرتاش ڤێ مژارێ باش دزانیت، ژ بەر کو سەبری ئۆک ل بەغدایێ دگه‌ل حه‌یده‌ر عه‌بادی ھەڤدیتن کر و بنگەھا رێككه‌فتنا ل دژی کوردستانێ ئاڤا کر.
ھێزا په‌كه‌كێ یا نھا د ناڤ حه‌شدا شه‌عبی دا مووچه‌ی وەردگریت، ل سەر بنگەھا رێكکەفتنا سالا 2015 یا ناڤبەرا حه‌یده‌ر عه‌بادی و په‌كه‌كێ دا یە، په‌كه‌كە ژی د داگیرکرنا کەرکووکێ دا د ناڤا به‌ره‌یێ حه‌شدا شه‌عبی و ئارتێشا ئیراقێ یا د بن فەرمانداریا حه‌یده‌ر عه‌بادی دا جھ گرت.
بەری خیانەت و کۆمپلۆیا لاھور بورھان یا ل کوردستانێ کری، بەرپرسێ په‌یوه‌ندیێن دەرڤە یێ په‌كه‌كێ دەمھات عەگید، رزا ئالتۆن، لاھور جەنگی و نوونەرێن عەبادی ل سەر خیانەتا کەرکووکێ رێكه‌فت بوون، واته د ناڤبەرا عەبادی و په‌كه‌كێ دا په‌یوه‌ندییه‌كا کوور و ستراتیجی ھەبوو، ئیرانێ بنگەھا ڤێ په‌یوه‌ندیێ دانا و گارانتی ژ بۆ ڤێ ھەڤپەیمانیێ کر.
تشتێ عه‌جێب ئەڤەیه: په‌كه‌كه، ترکمەن، ئانكو ترکیە د مژارا کەرکووکێ دا ھەڤکارێن ھەڤن، ناخوازن پێشمەرگە بهێنه کەرکووکێ و پشتەڤانییا ئالیگرێ ئیرانێ ئانكو حه‌یده‌ر عه‌بادی دكه‌ن.
ب راستی، گەر ئەم د چارچۆڤەیەکێ به‌رفرەھتر دا ته‌ماشه بكه‌ین، ئەم دشێین ڤێ ببێژین: ئەڤ به‌ره‌یه ل سەر دژبەرییا کوردستانێ ئاڤابوویە، د ڤی به‌ره‌یێ ئیران، ترکمان و ترکیێ دا په‌كه‌كه ژی خودان جھەکێ گرنگە.
گەلۆ سالێن 1990 دشێن دوبارە ببن؟
نورەددین دەمیرتاش د گۆتارا خوە دا شەوقێ ددەته بەشەک ژ راستییان، دەما ئەم ل سیاسەتا په‌كه‌كێ یا کو دەمیرتاش ژی گرێدایی وێیە ل رۆژئاڤا و باشوور ته‌ماشه دكه‌ین، ئەم ڤێ یەکێ ب زەلالی دبینین، ھەکە پێشمەرگە ب شەرێ چەکداری ڤه‌گه‌ریته کەرکووکێ، په‌كه‌كە دێ یه‌كه‌م ھێز بیت کو شەرێ پێشمەرگه‌یێ کوردستانێ بكه‌ت.
په‌كه‌كە ھەبوونا خوە ل سەر بێیستقرارییا ھەرێما کوردستانێ ئاڤا دکەت، ژ بۆ ڤێ ژی دێ ل دژی ھەولدانێن ئیستقرار و دەستھلاتداریێ یێن کوردان راوەستیت.
ژ بەر ڤێ راستیێ ژی ئەم دشێین ل بەندێ بین کو په‌كه‌كە دێ مینا سالێن 1990 ب ھاریکارییا ئیرانێ هێرشی باشوور كه‌ت، ئەڤێ هێرشێ ب راستی دەست پێ کرییە، ھەموو ملیسێن شیعه یێن د بن ئالایێ حه‌شدی شه‌عبی دا، ھەرێما کوردستانێ وەک دژمن دبینن، ھەلوەستا په‌كه‌كێ یا شنگالێ، شەھید کرنا پێشمەرگەیان، ئەو سیناریۆیێن ل دەریێ سنۆری یێ رۆژئاڤا، ھەموو ئارمانج ئەوە کو هێرشێن په‌كه‌كێ ل سەر ھەرێما کوردستانێ و پێشمەرگەی رەوا بکه‌ن، دهێنه کرن، په‌كه‌كە ھێدی ھێدی جڤاکێ ژی بۆ ڤێ هێرشێ ئامادە دکەت.
په‌كه‌كە ل ئەنیا دژی کوردستانییان جھ گرت و بەرێ لۆلییا تڤەنگا خوە دایە ھەرێما کوردستانێ
نڤیسا نورەددین دەمیرتاش، ھەلوەستا په‌كه‌كێ یا ل ئیراق و باشوورێ کوردستانێ نیشان ددەت، دیار دبیت کا په‌كه‌كە د سەنگەرێ کێ دا دێ تەقێ ل کوردستانێ بكه‌ت، ل دژی ستاتوویا قانوونی و رەوا یا باشوورێ کوردستانێ به‌ره‌یه‌كێ دژه کوردستانی ھەیە، په‌كه‌كە ل به‌ره‌یێ دژه کوردستانییان جھ گرت و بەرێ لۆلییا تڤەنگا خوە دایە ھەرێما کوردستانێ و په‌كه‌كە بێدودلی دێ ڤی چەکێ بکار ئینیت.
