ئاخافتنا رەجەب تەییب ئەردۆگان یا کو تێدا ئیشارەت ب سەلاحەدین دەمیرتاش و عەڤدلا ئۆجەلان دایی، ل باکورێ کوردستانێ هێژتا ژی دهێتە نیقاشکرن. ئەردۆگان گۆت، “ئەوێ ل ئەدرنەیێ دێ حەسابێ دەتە یێ ل ئیمرالیێ” ل سەر ڤێ پەیڤێ گەلەک نیقاشێن سیاسی ھاتنە کرن. دێ ھێژ نیقاش ژی هێنە کرن. لێ ب راستی پرسەک وەھا ژی ھەیە: “گەلۆ ئۆجەلان، دەمیرتاش ناپەژرینیت؟” ھەتا ئەم زەلالتر بپرسین، “د ناڤبەرا دەمیرتاش و عەڤدلا ئۆجەلان دا ھەڤرکییەکا سەرۆکبوونێ ھەیە؟”
ھەر کەس دخوازیت بەرسڤا ڤێ پرسێ ب “د پێڤاژۆیا چارەسەریا کو عەڤدلا ئۆجەلان د سالا 2013ێ دا لگەل دەولەتا ترک دا دخواست بکەت، سەلاحەدین دەمیرتاش نوونەرتیا خەتەکا جودا دکەت” ڤەدبێژیت. هندەک کەس ژی دخوازن تێکچوونا نیقاشێن پێڤاژۆیا چارەسەریێ یا 2013ێ ب سەلاحەدین دەمرتاش ڤە گرێبدن. ژ بەر کو ھندەک کەس دفکرن کو دەمیرتاش ب گۆتنا “ئەم تە ناکەینە سەرۆک” رێ ل بەر گوفتووگۆیا لگەل ئەردۆگان دا گرت و ھێرسا ئۆجەلان یا ل ھەمبەر دەمیرتاش ژی ل سەر ڤێ یەکێ چێبوویە.
ل ڤێرە یەکەم تشتا کو دهێتە بیرا مە ئەڤەیە؛ هوستایا پەیڤا “ئەم تە ناکەینە سەرۆک” سڕی سورەیا ئۆندەر بوو. بۆچی ئۆجەلان د ھەمان دەمی دا ل دژی دەمیرتاش بیت، و ھەمان دەمی دا ژی حەش سڕی سورەیا بکەت و خوە ژی وەکی “بابێ روحانی”یێ سڕی سورەیا ئێعلان دکەت؟ یان سەدەمێن دی یێن کەربا ئۆجەلان یا ل دژی دەمیرتاش ھەنە؟
کەسایەتییا پاتۆلۆژیکا «نەخوەشیناسیا» ئۆجەلان
بێی چارەسەرکرنا کەسایەتا عەڤدلا ئۆجەلان یا پاتۆلۆژیک و شێوازێن وی یێن بھێزبوونێ و سیاسەتێ، بەرسڤدانا ڤێ پرسێ گەلەکا ب زەحمەتە. ژ بەر کو ئاوایێ کو عەڤدلا ئۆجەلان رێبەرتیا خوە برێخستن دکەت و ھاوردۆرا خوە یا سیاسی تەنزیم کرنە ب ڤێ شێوازا سەرۆکاتییا پاتۆلۆژیکا ئۆجەلان ڤە گرێدایی یە. ئەز ئەزییا کەسایەتییا ئۆجەلان یا نارسیست «خوەپەرەست» ژ بلی خوە دخوازیت هەموو کەسەکێ ژناڤ ببەت. ئۆجەلان قەبوول ناکەت کو ژ بلی وی کوردەکێ دی د چ قادان دا دەرکەڤیتە پێش. دەروونێ ئۆجەلان هندە واسواسە، وی د سالێن 1980یێ دا د گۆت؛ ل دژی من ئیبراھیم تاتلیس و یلماز گونەی دەردخن پێش. ھەتا ئاپێ مووسا (عەنتەر) ژی، ژ بۆ خوە وەکە رەقیب ددیت و ئەو بێزار کر بوو.
ئۆجەلان چ جاران قەبوول نەکریە کو ھەم د ناڤا پەکەکێ دا و ھەم ژی د ناڤا رێخستنێن گرێدایی پەکەکێ دا چ کەسەک ب سەرێ خوە ببیتە ھێز. نڤیسکار، سترانبێژ، ھونەرمەند، شانۆگەر یان ھەلبەستڤان کی بیت بلا ئەو بیت، ئەگەر کادرۆبوونا پەکەکێ قەبوول کر بیت وی دەمی ئەو دێ بەرھەمێن خوە یێن تاکەکەسی راوەستینیت و تەنێ دێ ناڤێ ئاپۆ دەرخینیتە پێش. د وارێ سیاسی دا ژی ووسایە. کەس نکاریت ب سەرێ خوە سیاسەتێ بکەت، ئەو تەنێ دکاریت ب ناڤێ سییاسەتێ سەرێ خوە راکەت و دانیت.
ل باکورێ کوردستانێ ژ سالا 1990ێ ڤە پارتیەکا سیاسی ھەیە. بنێرن، ئەو ناڤێن دەسپێک دەرکەتین پێش یێن وەک زوبەیر ئایدار و رەمزی قەرتال بوونە کادرۆیێن پەکەکێ، د سیستەما فەرمانداریا پەکەکێ دا جھ دگرن. کادرۆیەکێ پەکەکێ یێ 20 سالی دکاریت بچیت بێژیتە رەمزی قەرتال، ڤێ بکە، ڤێ نەکە. ژ بەر ڤێ یەکێ رەوشەکا تەسلیمبوونێ د ناڤا رێخستنێ دا ھەیە.
ئۆجەلان لەیلا زانا بۆ خوە وەک ھەڤرک دیت
میناک، لەیلا زانا ژ بەر ژنبوون و ھەلوەستا خوە یا زەلال دەرکەت پێش. خەلاتا ئازادیا فکری یا ئەیپی ساخارۆڤ ب لەیلا زانا یێ ھاتە دایین. ئۆجەلان دگۆت سەدەمێ دانا ڤێ خەلاتێ ئەوە کو ناخوازن راستییا من ببینن لەوما دایە لەیلا زانا یێ. دەما کو لەیلا زانا د خزیرانا 2004ێ دا ژ گرتیگەھێ دەرکەتی و خەلاتێ خوە وەرگرتی، ھەمان ئۆجەلانی گۆتە پارێزەرێن وێ، “دخوازن لەیلا زانا دەرخن پێش و من پاشڤە بدەن. د ئەنجامێ دا لەیلا زانا راستی گەفێن پەکەکێ ھات و نھا ل گوندێ خوە دژیت و خوە ژ سیاسەتێ دوورخستییە.
سڕی ساکک د سالێن 1990ێ دا ژ بەر کو پیچەکێ دەرکەتبوو پێش ژ ئالیێ عەڤدلا ئۆجەلان ڤە وەکە سیخور دھات تاوانبارکرن.
د سالێن 2000ێ دا لگەل ھلبژارتنێن شارەداریان و پارلەمانی یێن مەجلیسێ دا سیاسەتمەدارێن د قادا یاسایی دا زێدەتر دەرکەتن پێش. ئۆجەلان ژ دەستپێکێ ڤە نەخواست د قادا یاسایی دا ناڤێن دییاردە جیهـ بگرن.
ئۆجەلان: بایدەمیر دکاریت سەربخوە تەڤبگەریت
یەک ژ ڤان ناڤان ژی عۆسمان بایدەمیر بوو، ئۆجەلان د ئادارا 2004ێ دا گۆتبوو ئەز ل دژی عۆسمان بایدەمیرم. سەدەما دژبەریا خوە ب گۆتنێن “یێن ژ رێخستنێن سڤیل دهێن، گەلەک سەربخوە بزاڤێ دکەن، نکارن بێنە د دسپلینا رێخستنێ دا، یەکیتییا ئەورۆپا پشتگریێ ددەتە وان و وان کەسا ژ بۆی خوە ددەتە کارپێکرن” د ئانی زمان. بایدەمیر ژ بلی پەکەکێ ژی خوەدی ناسنامەکا سییاسی-کەسایەتی بوو. تەڤی ھەموو زەختێن ئۆجەلان و پەکەکێ ژی، بایدەمیر ژ بۆ پاراستنا ناسنامەیا خوە یا تاکەکەسی گەلەک ھەول دان. گۆتنێن وی د بن غەزەبا پەکەکێ و ئۆجەلان دا مان. ئۆجەلان ب توندی بەرسڤا داخویانیا بایدەمیر دا و گۆت، “ئەو زرزۆپ دخوازیت چ بکەت؟” ھەر وەھا د کۆلیسان دا دیار بوو کو ئۆجالان نەدخواست بایدەمر د سالا 2015ێ دا ببیتە پارلەمەنتەر.
چما ئۆجالان حەش دەمیرتاش ناکەت؟
پشتی ڤان ھەموو کورتبێژیان، ئەگەر ئەم بێینە سەر مژارا ھەڤرکیا سەلاحەدین دەمیرتاش و ئۆجەلان. گەلۆ ھەڤرکییەکا وەھا ھەیە؟ بەلێ ھەیە. لێ ئەڤ ھەڤرکیە نە ژ بەر وێیە کو دەمیرتاش فکر و بەرنامەیەکا سیاسی یا ژ ئۆجەلان جوداتر پەسەند دکەت. مژارا ئەساسی ئەوە کو نەخوەشیا ئۆجەلان یا پاتۆلۆژیک کو لگەل ھەر تشتی و لگەل هەر کەسەکێ دا ھەڤرکیێ دکەت و ڤێ دژبەرییێ تێخیتە ناڤا رێخستنێ دا.
دەمیرتاش کەسەک جوان، زیرەک، د شێوازێ ئاخڤتن و خیتابی دا ژێھاتی بوو. دکاربی ب گەلەک ئالیان ڤە خیتابی گەل بکەت. پیچەک پشتگری ژ دەرڤە ژی، ژ بۆ وی ھات و دییاردەیی یەکا جدی ب دەست خوە خست. وی ژی مینا بایدەمیر د گۆت ئەز ژی ھەمە.
دەمیرتاش ھەر چەندە ژ بۆ پەسندانا ئۆجەلان گەلەک گۆتن کربن ژی، لێ ب راستی ھێڤی دکر کو کەسایەتیا وی ژ ئالیێ ئۆجەلان ڤە بهێتە پەژراندن و جیھ ب وی بهێتە دایین. ئەم دکارین ببێژین سەلاحەدن دەمیرتاش ژی “نێزیکاتیا برایێ بچووک ژ ئۆجەلان ھێڤی دکر” نێزیکاتیێن سیاسی یێن دەمیرتاش یێن د دەما گرتیگەھێ دا تژی ئیشارەتێن سەرانسەرییا وی نیشان ددەن. دەمیرتاش نە کەسایەتیا ئۆجەلان و نە ژی پەیوەندییێن پەکەکێ و دەولەتێ باش فێم نەکرینە. ژ بەر ڤێ سەدەمێ نە دەولەت و نە ژی ئۆجەلان-پەکەکە ژ زیندانی بوونا دەمیرتاش نە عاجزن. ئەڤە 18 سالن د ناڤبەرا ئەردۆگان و پەکەکێ دا پەیوەندیەکا بەردەوام ھەیە. د ڤێ پەیوەندیێ دا ب دەھان جاران نەلھەڤکرن، ئاگربەست، پاراستنا نە ئەکتیف، ژ بەر جەژنێ بێدەنگکرنا چەکان و ھتد. د بن ڤان ناڤان دا دانووستاندن ھاتنە کرن. یەک ژ وان ژی ب سەر نەکەت.
ما دەمیرتاش بزنا گونەھایە؟
نھا ئەردۆگان ل بەر ڤێ یەکێ رادبیت و دەمیرتاش وەکە تاوانبار نیشان ددەت. رێڤەبەرێ پەکەکێ دوران کالکان بەرسڤا ئەردۆگان ددەت، لێ گۆتنا کو دێ دەمیرتاش حەسابێ دەت ژی پشتراست دکەت. ھەڤالێ کەڤن یێ ئۆجەلان عەلی کەمال ئۆزجان کو دەمەکێ درێژ د ناڤبەرا دەولەتێ و ئۆجەلان دا چەنتەیان تینت و دبەت، ژ بۆ ھەموو سەدەمێن نەچارەسەرکرنا پرسگرێکان، دەمیرتاش تاوانبار دکەت.
ئەز وەکی نڤیسکارێ ڤێ گۆتارێ خەتا سیاسی یا سەلاحەدین دەمیرتاش ناپەژرینم، خەتا دەمیرتاش ژی ھەری کێم ب قاسی یا ئۆجالان ترکبوونی دبینیت. لێ مافێ سیزار ژ بۆ سیزاری یە؛ گۆتنێن دەمیرتاش نە سەدەما بداویبوونا پێڤاژۆیا چارەسەریێ نە. کریارێن دەمیرتاش نە بێی کۆنترۆل بوون، ھەر تشت د بن کۆنترۆلا پەکەکێ دا دمەشییا. گەر پەکەکە و ئۆجەلان ڤییابا، د رۆژەکێ دا ل ھەمبەر دەمیرتاش دکارین ھەلوێستی دیار بکەن و ژ بۆ سیستەما سەرۆکاتیێ پەیمانەکا ستراتەژیک چێبکەن. مەبەست ئەو بوو، کو چ لایەنان نەخواست ل ھەڤ بکەن. نھا ژی دهێتە خواستن کو دەمیرتاش بکەنە بزنا گونەھا.
