تەڤگەرا دەمۆکراتیکا کوردستانێ TDK-TEVGER ب بۆنەیا 76ەمین سالڤەگەرا دامەزراندنا کۆمارا کوردستانێیا مەھابادێ داخویانیەکە نڤیسکی کو وێنەیەک ژ وێ داخویانیێ ژ رووپەلا مە رە شاندیە وەشاند.
تەڤگەرا دەمۆکراتیکا کوردستانێ د داخویانیا خوە دە راگهاند، تەڤایا دەولەتێن جیھانێ، ب دەرفەت و دەلیڤەیێن دیرۆکی ڤە ھاتنە دامەزراندن. کۆمارا کوردستانێ ژی ب دەرفەتا شەرێ جیھانێ یێ دووەمین ڤە خەیالێن کوردستانییان ل رۆژھەلاتێ کوردستانێ ب راستییێ وەرگەراند.
هەر وەها راگهاند، کۆمارا کوردستانێ، تەنێ 11 مەھان ژییا. لێ د ڤێ دەما کورت دا، دەستھلاتدارییا کۆمارا کوردستانێ، ژ بۆ تەڤگەرا نەتەوەیی، تەجرووبەیێن بێھەمپا وەکە میراس ل دوو خوە ھشت.
داخویانیا تەڤگەرا دەمۆکراتیکا کوردستانێ TDK-TEVGER ب ڤی ئاوایە:
دامەزراندنا کۆمارا مەھاباد یا کوردستانێ
کۆمارا کوردستانێ بەرییا 76 سالان د 22/1/1946ێ دا ل مەھابادێ ھاتە راگەهاندن. سەرۆکێ کۆمارا کوردستانێ قازی محەمەد، ل مەیدانا چارچرایێ یا باژارێ مەھابادێ ئاڤاکرنا کۆمارێ، وەک رۆژەکا پیرۆز ژ بۆ گەلێن کوردستانێ و رایا جیھانێ ئاشکەرا کر. قازی محەمەد د گۆتارا خوە دا، دەستێ دۆستانییێ درێژی جیرانێن کوردستانێ کر. لێ ئاڤاکرنا کۆمارا کوردستانێ، د چاڤێن نەیاران دا، بوو کەلەمەکێ گرس و تووژ.
راگەهاندنا کۆمارێ، د ناڤ ملەتێ کورد دا، کەلجانەک نەدیتی ئافراند. ب قاسی ھەڤکارییا کوردان بھێز کر، ھەروەھا ھەڤکارییا ناڤا کۆمارا ئەزەربایجان و کۆمارا کوردستانێ ژی ب ھێز کر. دەولەتا ترک وەک ھەرجار ئەڤ دەرفەتا رۆژھەلاتێ کوردستانێ، ب مەترسی شیرۆڤە کر و خواست ب دەستدرێژییێ، نەیارتییێ د ناڤ ھەڤکارییا کورد و ئازەربایجانییان دا پەیدا بکەت. ژییانا کۆمارێ کورت بوو، لێ د دیرۆکا کوردستانێ دا، بوو داستان و نموونەیا سەرخوەبوون و ھەڤکارییا بەشێن کوردستانێ.
تەڤایا دەولەتێن جیھانێ، ب دەرفەت و دەلیڤەیێن دیرۆکی ڤە ھاتنە دامەزراندن. کۆمارا کوردستانێ ژی ب دەرفەتا شەرێ جیھانێ یێ دووەمین ڤە خەیالێن کوردستانییان ل رۆژھەلاتێ کوردستانێ ب راستییێ وەرگەراند. د دەما شەرێ جیھانێ دا، د سالا 1941ێ دا یەکیتییا سۆڤیەتێ و بریتانیا مەزن، ل سەر داگیرکرن و پارڤەکرنا ئیرانێ ل ھەڤ کرن. د ناڤا دەمی دا، کوردان ل رۆژھەلاتێ کوردستانێ ئەڤ دەرفەتە ب کار ئانین و دەزگەھێن خوەیێن نەتەوەیی کرن یەک. کۆمەلەیا ژیانەوەی کوردستان و جەمعییەتا ھیوا پەیمانا ھەڤکارییێ ئاڤا کرن. رەوشا جیھانێ، ئیران و کوردستانێ رێ ژ بۆ یەکیتییا کوردان ڤەکر. ب ئەنجاما ھەڤکارییا ناڤا ھێزێن کوردان، جارا یەکەم پەدەکە ھاتە ئاڤاکرن. ئاڤاکرنا پەدەکێ، پێنگاڤەکا نەتەوایەتی بوو کو د دیرۆکا کوردستانێ دا رۆلەکا سەرەکی وەرگرتییە.
د وێ ھەیامێ دا، ل باشوورێ کوردستانێ، ب سەرۆکاتییا شێخ ئەحمەدێ بارزانی سەرھلدان بەردەوام دکر. دەرفەتا رۆژھەلاتێ کوردستانێ، بارزانی بەر ب خوە ڤە برن و د سالا 1945ێ دا سەرۆکێ نەمر موستەفا بارزانی ژی ب پێشمەرگەیێن خوە بەشداری ناڤا رۆژھەلاتێ کوردستانێ بوو. بارزانی، ب سەرۆکاتییا شێخ ئەحمەد و بارزانییێ نەمر ڤە ژ بۆ خزمەتا شۆرەشا کوردستانێ ئامادە بوون.
دەولەت، ب گشتی ب دو دەرفەتان دکارن بێنە ئاڤاکرن. دەرفەتا ناڤخوەیی یان ژی دەرفەتێن دەرڤەیی. رەوشا کوردستانێ یا وێ دەمێ یا ناڤخوەیی، ھەرچقاسی یەکیتییەک سییاسی ھاتبوو ئاڤاکرن ژی کەلەجانا ئاڤاکرنا کۆمارا کوردستانێ بەرفرەھ بوو و ئالیکارییا پێشمەرگەیێن باشوورێ کوردستانێ، ب سەرۆکاتییا موستەفا بارزانی گرتبوون ژی مخابن کۆمارا کوردستانێ، ژ دەرفەتا ئاڤاکرن و پاراستنا دەولەتەک سەربخوە بێپار بوو. گەلەک عەشیرەتێن کوردان، دەست ژ پێگەھێن خوە و بەرژەوەندییێن خوەیێن عەشیری بەرنەدان و گەلەک ژ وان نەیارتییا شۆرەشێ کرن. رەوشەنبیری، خوەندەڤانی ل کوردستانێ ژار و ھەژار بوو. کورد ب تەڤاھی و ب رێک و پێک نەھاتبوون ئۆرگانیزە کرن. جڤات و نەیارتییا عەشیرتی، ئاستەنگێن سەرەکی بوون. ھەستێن نەتەوەیی، نە د ئاستا ئاڤاکرنا دەولەتەک سەربخوە دا بوون.
دەرفەتا ئالیکارییا دەرڤە کو ئەو ژی ئالیکارییا سۆڤیەتێ بوو، ژ بۆ ئاڤاکرنا کۆمارا کوردستانێ سەرەکی بوو. ب ئالیکارییا سۆڤیەتێ، دو کۆماردەولەت ل ھەرێما د بن دەستھلاتدارییا سۆڤیەتێ دا بوون، ھاتن ئاڤاکرن. ئەو ژی کۆمارا ئازەربایجان (حکوومەتا مللی یا ئازەربایجانێ) و کۆمارا کوردستانێ بوو. ڤێ رەوشێ، دەرفەتەک دیرۆکی پێشکێشی رۆژھەلاتێ کوردستانێ کر. کوردان، ب سەرۆکاتییا قازی محەمەد ئەڤ دەرفەتا دیرۆکی ب کار ئانین و ئاڤاکرنا کۆمارا کوردستانێ د 22/1/1946ێ دا، ل مەیدانا چارچرایا باژارێ خۆشەویست ماھابادێ راگهاند.
سەرۆکێ نەمر موستافا بارزانی، ژ ئالییێ حکوومەتا کوردستانێ، وەکە جەنەرالێ شۆرەشێ و سەرۆکێ پێشمەرگەیان ھاتە ھەلبژارتن. بارزانی، ب پێشمەرگەیێن خوە، ل وەلاتێ خوە و شۆرەشا رۆژھەلاتێ کوردستانێ خوەدی دەرکەت و ژ بۆ ھەڤکارییا ناڤ بەشێن کوردستانێ، نموونەیەک بالکێش و یەکتا پێشکێشی دیرۆکا کوردستانێ کر.
کۆمارا کوردستانێ، تەنێ 11 مەھان ژییا. لێ د ڤێ دەما کورت دا، دەستھلاتدارییا کۆمارا کوردستانێ، ژ بۆ تەڤگەرا نەتەوەیی، تەجرووبەیێن بێھەمپا وەکە میراس ل دوو خوە ھشت. لێ مخابن، تەڤگەرا رزگاریخوازییا نەتەوەیی، ژ تەجرووبەیێن کۆمارا کوردستانێ زێدە سوود وەرنەگرت. دەرفەتا دووەم، ل رۆژھەلاتێ کوردستانێ، ب شۆرەشا ئیسلامی ڤە دەرکەت ھۆلێ. د دەمەک کورت دا، تەڤایا رۆژھەلاتێ کوردستانێ کەت بن دەستێن تەڤگەرا کورد. لێ مخابن، رەوشا ناڤخوەیی ویا جیھانی رێ نەدا کو ئەڤ دەرفەتە ژی ب ئاڤاکرنا ستاتویەک نەتەوەیی ب ئەنجام ببیت. تەڤگەرا کورد، وەسییەتا قازی محەمەد ژ بیر کر و عەبدوڕەحمان قاسملۆ و پشترا در. سادق شەرەفکەندی و ھەڤالێن خوە کەتن خەفکا نەیاران و ژییانا خوە ژ دەست دان. مخابن ئەڤ دەرفەت ژی ژ دەست ھاتە بەردان.
کۆمارا کوردستانێ، ژ بۆ ملەتێ کورد، ئالایا رەنگین و سروودا نەتەوی وەکە میراس ھشت. کۆمارا کوردستانێ، ل میراسا ملەتێ کورد، ژ ئیمپراتۆرییا مەدان ھەتانی کۆمارا ئاراراتێ، ل رەمزا نەتەوەیی ئالایا کوردستانێ خوەدی دەرکەت و وەکە میراس رادەستی سەرۆکێ نەمر موستەفا بارزانی کر. ئاڤاکرنا ئارتێشا نەتەوەیی یا مۆدەرن، ئاڤاکرنا دادگەھ/دادوەری وەک دەزگەھ، پەروەردەیا ب کوردی، پێشکێشکرنا دەرفەتان ژ بۆ کەچ و ژنێن کوردان و بەرھەڤکرنا باجێ کو وەک بنگەھا ئابۆرییێ پێشکێش کر، چەند نموونەیێن گرینگیێن میراسا کۆمارا کوردستانێ نە. لێ مخابن ژ بۆ بەردەواما کۆمارێ و بجیکرنا مەرامێن ملەتێ کورد دەرفەت نەھاتن دایین و کۆمارا کوردستانێ پشتی 11 مەھان ھاتە رووخاندن.
پشتی پەیمانا یالتایێ، یەکتییا سۆڤیەتان، ل گۆر شەرتێن پەیمانێ، ھێزا خوە ژ کوردستان و ئازەربایجانێ پاشدا ڤەکشاند. دەستھلاتدارییا ئیرانێ، ب ئالیکارییا بریتانیایێ بەرێ ئازەربایجان و پاشێ ژی کوردستان داگیر کرن و کۆمارا ئازەربایجان و کۆمارا کودستانێ رووخاندن. قازی محەمەد و ھەڤالێن وی، ل مەیدانا چارچرایێ کو جییێ راگەهاندنا کۆمارا کوردستانێ بوو، ژ ئالییێ داگیرکەرێن ھۆڤ د 31/3/1947ێ دا ھاتن دارڤەکرن و بەشداری ناڤ کاروانێ پاکرەوانێن کوردستانێ بوون.
ژ تەجرووبەیێن کۆمارا کوردستانێ سوود وەرگرتن، ئیرۆ ژ ھەردەمێ پێتر رۆژانە و گرینگن. ئیرۆ وەک دەرفەتا شەرێ جیھانێ یێ دووەمین، رەوشا جیھانێ، ھەڤکاری و ھەلوەستا ھێزێن ناڤنەتەوەیی، دەرفەتێن گرینگ پێشکێشی کوردان دکەن و بەرژەوەندییێن ھێزێن ناڤنەتەوەیی و یێن کوردان دگونجن. لێ مخابن پشتی دەستھلاتدارییا ل سەر خاکا خوەیا 30 سالی هێژ ژی باشوورێ کوردستانێ، ژ ئارتێشەک ھەڤبەش، ئابۆرییەک ھەڤبەش، دادوەرییەک ھەڤبەش و پەروەردەیەک ھەڤبەش بێپ ارە. دەستھلاتدارییا رۆژئاڤایێ کوردستانێ، ب ئایدۆلۆژییا بییانی ژەھردادایی بوویە و ڤی بەشێ کوردستانێ ژ کوردان خالی دکەت. دەستھلاتدارییەک تۆتالیتەر کو دژی ئالایێ کوردستانێ و دەستکەفتییێن کوردان تەڤدگەریت.
باکور و رۆژھەلاتێ کوردستانێ، ژ ھەڤکاری و یەکیتییەک نەتەوەیی بێپار تەڤدگەریت. باکورێ کوردستانێ، ب ئایدۆلۆژییا تورکییەیی بوون و ترکیتییێ ڤە داگیرکەری خورتر کرییە. لێ دەرفەتا سێیەم یا رۆژھەلاتێ کوردستانێ ل بەر دەری یە. دەستھلاتدارییا ئیسلامییا شیعە، ئێدی د ناڤ قەیرانا سییاسی و ئابۆری دا، ل جیھانێ تەرۆرا ئیسلامی یا سییاسی ددۆمینیت و تەڤایا ھێزێن دەمۆکراتیک یێن جیھانێ، دایە ھەمبەر خوە. ب دارڤەکرن، ئاسیمیلەکرن، کۆچبەرکرنێ ڤە دخوازیت ملەتێ کورد و پێکھاتەیێن ئیرانی بێدەنگ بکەن. لێ بەربانگا داوی یا ژییانا رەژیما ئیسلامی یا دیکتاتۆر و ھۆڤ خویا دکەت. ژ بۆ بکارئانینا ڤێ دەرفەتێ پێویستە کو تەڤگەرا رۆژھەلاتێ کوردستانێ خوە ئامادە بکەت.
کورد ب، دەرفەتێن ناڤخوەیی تەنێ نکارن وەلاتەکێ سەربخوە، ملەتەکی ئازاد و جڤاتەکا دەمۆکراتیک ئاڤا بکەن. ژ بۆ بدەستخستنا ڤان ئارمانجێن پیرۆز ئالیکارییا دەرڤە بڤێ نەڤێ یە. لێ ئالیکارییا دەرڤە ژی دڤێت ب ھەڤکارییا ناڤخوەیی و یەکیتییا نەتەوەیی لھەڤکری بەیت. ئەم ھێڤیدارن کو کورد ڤان دەرفەتان ژ دەست بەرنەدن و ب کارەسەتێن نو ڤە رووبروو نەمینن.
رێبەرێن کۆمارا کوردستانێ، ب تەجرووبەیێن خوە، رێبەرێن ملەتێ مە نە. ئەم منەتبارێن پێشەوا قازی محەمەد و سەرۆکێ نەمر موستەفا بارزانی نە. روحا وان شاد بن. سەرشۆری و روورەشی پارا داگیرکەران بیت.
بژی ھەڤکاری و ئالیکارییا نەتەوەیی، بژی کورد و بژی کوردستان!
تەڤگەرا دەمۆکراتیکیا کوردستانێ
« «TDK-Tevger
