د 21ێ شوباتا 1952یێ دا، ل پاکیستانێ خوەندەکارێن بەنگالییان یێن زانینگەھا داککایێ ژ بۆ مافێ پەروەردەیا ب زمانێ دایکێ خوەپێشاندانەک مەزن ل دار خستن. د ناڤا پۆلیسێن پاکستانی و خوەندەکارێن بەنگالی دا، شەر و پەڤچوونەک گران دەست پێکر و د ئەنجاما ڤێ پێڤچوونێ دا 11 خوەندەکارێن بەنگالی ژ ئالییێ پۆلیسێن پاکستانی ڤە ھاتن کوشتن. لێ ئەڤ بەرخوەدان ژ بۆ مافێن زمانێ دایکێ بوو سەمبۆلەک گرینگ و یۆنسکۆیێ د 14/11/1999ێ دا بریار دا کو ڤێ رۆژێ وەکە “رۆژا زمانێ دایکێ” ئێعلان بکەت. ژ سالا 2000ێ ڤر دا، 21ێ شوباتێ ل سەرانسەری جیھانێ وەکە “رۆژا ناڤنەتەوەیی یا زمانێ دایکێ” دهێتە پیرۆزکرن.
بێگومان، رامانا ڤێ رۆژێ، ژ بۆ مە کوردان گەلەک گرینگ و ب روومەتە. ژبەرکو، ئیرۆ ب ملیۆنان زارۆکێن کوردان ژ مافێن خوەیێن ھەری خوەزایی و رەوا، مافێ پەروەردەیا ب زمانێ دایکێ بێپارن.
زارۆکێن کوردان، ل دبستانێن دەولەتێن داگیرکەران نەچار ھاتنە ھشتن کو ب زمانێ “رەسمی”یێن کۆلۆنیالیستان پەروەردە ببن. ئەڤە ژ بۆ زارۆکێن کوردان نەھەقی و زلمەک گەلەک مەزنە. ھەروەھا ئەڤە ژ بۆ پێشەرۆژا زمانێ کوردی ژی مەترسیا ھەری مەزنە. ژ بەر ڤێ سیاسەتا ئاسیمیلاسیۆنێ و زۆردارییا دەولەتا داگیرکەر و کۆلۆنیالیست، زمانێ کوردی، ل ھەمبەری جینۆسایدەکا زمانی روو ب روو مایە.
زمانێ کوردی، رۆژ ب رۆژ دحەلیت؛ پرانییەک مەزن یا زارۆکێن مە کو پێشەرۆژا زمانێ کوردی نە، ئێدی ل باکورێ کوردستانێ، باژارێن مەزن و دەرڤەی وەلاتی ب کوردی ناپەیڤن. ژ بەر ڤێ یەکێ ژی زمانێ کوردی ل ھەمبەری مان و نەمانێ روو ب روویە!
ل گۆری لێکۆلین و ئاگاھداریێن یۆنسکۆیێ، ل جیھانێ ژ 6 هەزار زێتر زمان ھەنە. لێ ژ ڤانا 2500 زمان لگەل مەترسییا ژناڤچوونێ دا روو ب روو نە. گەر خەبات، ھەولدان و تەدبیرێن پێویست نەیێن گرتن، ژ 90% یا ڤان زمانان، ھەتانی داویا ڤێ سەدسالێ دێ ژ ھۆلێ رابن. زمانێ کوردی ژی یەک ژ ڤان زمانێن کو د بن ڤێ خەتەری و مەترسییێ دایە.
لەوما ژی دڤێت تەڤگەرا رزگاریخوازییا نەتەوەیی، موداخەلەیی ڤێ پێڤاژۆیێ بکەت و ژ بۆ خەبات و تێکۆشینەک بەرفرەھ خوە ئامادە بکەت. خەبات و کامپانیایێن گرسەیی و مایندە ئەنجام بدەت؛ رایا گشتی و دەزگەھێن ناڤنەتەوەیی د ڤی واری دا ئاگاھدار بکەت.
ھەروەھا، دڤێت ئەم وەکە نەتەوە ژی ب ھەموو ئیمکانێن خوە ھەول بدەین کو پێشی ل بەر ڤێ زلم، زۆرداری و جینۆسایدا ل سەر زمانێ کوردی بگرن. ب کامپانیا، ئاگاھداری و خەباتێن جھێرەنگ ھەول بدەین کو مالباتێن کوردان ب زارۆکێن خوە ڤە ب زمانێ خوە بپەیڤن. دڤێت ئەم ب خەبات و تێکۆشینێن جھێرەنگ ھەول بدەین کو، زمانێن مالباتێن کوردان ببیتە زمانێ کوردی! ھەر مالەک کورد ببیتە خوەندنگەهەک کوردی! ھەر مالەک کورد، ببیتە کۆزک و چەپەرەک بەرخوەدانا ژ بۆ پاراستنا زمانێ کوردی!
د ڤێ مژاری دا، بارەکی گران و وەزیفەیەک پیرۆز دکەڤیتە سەر ملێ دایکێن کوردان. د پاراستنا زمانێ دایکێ و کولتورا کوردی دا، رۆلەکا سەرەکی یا دایکێن کورد ھەیە. ل ھەمبەری ئاسیمیلاسیۆن و جینۆسایدا ل سەر زمانێ کوردی، کۆزک و چەپەرا ھەری گرینگ یا ملەتێ کورد، ئەڤ رۆلا دایکێن کوردە. نە ب سایا سەرێ دایکێن کورد کو ل مالێن خوە لگەل زارۆکێن خوە دا ب کوردی دپەیڤن بوونا؛ دا ئاسیمیلاسیۆن و جینۆسایدا ل سەر زمانێ کوردی، گەلەکی دژوارتر و بەرفرەھتر بیتن. لێ مخابن، ئەو رەوش ژ بەر وێرانکرنا گوند و باژارۆکێن کوردستانێ و کۆچبەرییا بەر ب باژار و مەترەپۆلان، ھەر کو دچیت ھەژارتر دبیت. ئێدی دایکێن کورد، وەکە بەرێ لگەل زارۆکێن خوە دا ب کوردی ناپەیڤن و ئەڤە ژ بۆ پێشەرۆژا زمانێ کوردی مەترسی و خەتەرەک گەلەک مەزنە.
لەوما ژی دڤێت تەڤگەرا نەتەوەیی و دەمۆکراتیک یا کوردستانێ، ل ھەمبەری ڤێ ئاسیمیلاسیۆن و جینۆسایدێ سییاسەتەک ئۆبژەکتیف و تایبەتی ئامادە بکەت و ب پرۆگرامێن دەمدرێژ و رۆژانە موداخەلەیی پێڤاژۆیێ بکەت. ب ڤێ ئارامانجێ، دڤێت پلاتفۆرمێن خەبات و تێکۆشینێ یێن پێویست بێنە ئاڤاکرن؛ پشتگرییا پلاتفۆرم، خەبات و لێکۆلنێن د وارێن زما کوردی دا بێنە کرن و ئەڤ خەباتە بێنە تەشویق کرن.
ژ بۆنا زمانێ کوردی د سەری دا د ناڤا مالباتێ دا و ھەروەھا د ھەموو قادێن جڤاتێ و ژییانێ دا ببیتە زمانێ ئاخافتن و پێوەندییێ، دڤێت خەباتێن پێویست و تەدبیرێن بلەز بێنە گرتن!
ب موناسەبەتا 21ێ شوباتێ، “رۆژا ناڤنەتەوەیی یا زمانێ دایکێ” ئەم جارەک دی وەکە تەدەکە-تەڤگەر دیار دکەین کو دڤێت دەولەتا ترک دەست ژ ڤێ سیاسەتا ئاسیمیلاسیۆن و جینۆسایدا ل سەر زمانێ کوردی بەردەت؛ زمانێ کوردی وەکە زمانێ فەرمی قەبوول بکەت و ل باکورێ کوردستانێ پەروەردەیا ب زمانێ کوردی و مافێ فێربوون و خواندنا ژ بۆ زمانێ دایکێ یێن پێکھاتەیێن کوردستانێ بپەژرینیت. ھەروەھا، دڤێت ل دبستانێن ناڤچەیێن ترکییەیێ ژی مافێن فێربوون و خوەندنا ب زمانێ دایکێ ژ بۆ کوردان و پێکھاتەیێن ل وان دەران جھوار بوونە، بھێتە ناس کرن!
زمانێ مە ھەبوونا مەیە!
دڤێت ئەم ب ھەر ئاوایی ل زمانێ خوە خوەدی دەرکەڤین!
وەکە ھەموو زارۆکێن ملەتێن دی، مافێ زارۆکێن کوردان ژی ھەیە کو ب زمانێ دایکێ پەروەردە ببن!
ل دژدەرکەتنا پەروەردەیا ب زمانێ دایکێ و ئاسیمیلاسیۆنا ل سەر زمانێ دایکێ، روورەشییا سیاسەتا داگیرکەری، کۆلۆنیالیستی و تاوانەکا دژی مرۆڤاھییێ یە!
دەستپێکا ئاشتی و جڤاتەکا دەمۆکراتیک، د ناسکرن و پێکانینا پەروەردەیا ب زمانێ دایکێ دەرباس دبیت!
رۆژا زمانێ دایکێ یا جیھانێ پیرۆز بیت!
21/2/2022
تەڤگەرا دەمۆکراتیکا کوردستانێ
تەدەکە- تەڤگەر
