تەڤی ھەموو بەرووڤاژیکرنا مەدیایا پەکەکێ، بوویەرا بامەرنێ کو د 26ێ گولانێ دا روودای و د ئەنجامێ دا 2 زارۆک شەهید بووی، ژ ئەنجاما پیلانگێرییا “کۆمپلۆیا” ھەڤبەش یا پەکەکێ و دەولەتا ترکیێ ل دژی ھەرێما کوردستانێ یە. ھەر دو ئالی ژی دخوازن ھەرێما کوردستانێ و پێشمەرگە تەڤلی شەرێ بکن.

ھەر دو ئالی ژی ب ئاوایەکێ ئاشکەرا و نەراستەراست دژمناتیا دەستکەفتێن کوردان ل ھەرێما کوردستانێ دکن. ژ ھەر دو ئالیان ڤە ژی ناخوازن کورد خوەدیێ سیستەما ئیداری یا خوەبرێڤەبرنێ و ئابۆریەکا کاریگەر بن، ئەڤجا ھەرێما کوردستانێ دۆرپێچ دکن. ھەر دو ھێز پەکەکە-ترک وەکە ھێزێن دژبەر دیار دکن، لێ د راستیێ دا ئارمانجا وان یەکە، ئارمانجا وان تێکبرنا دەستکەفتێن ھەرێما کوردستانێ نە. تشتا کو ل بامەرنێ قەومی تەنێ نیشانەیا ڤێ رەوشێیە.

ل بامەرنێ چ قەومی؟

دەڤەرا کو خەلکێ گوندێ «زێوەسەرێ» یێ عەشیرا «نێروەیی» رۆژا پێنجشەمێ د سەیرانگەھێ دا کۆم بووبوون ھات بۆمبەبارانکرن. 2 کم دووری جھێ سەیرانگەھێ بارەگەھەکا لەشکەری یا ترکیێ ھەیە. ھێزێن پەکەکێ ب ھاوەنان ئێریشی بارەگەھا کو دو کیلۆمەتران دووری قادا گەشتییاران بوو کر. دەولەتا ترک ژی بەرسڤ دا. د ئەنجاما گولەبارانکرا ھەڤدو دا چەکا کو ژ لایێ پەکەکێ  ڤە ھاتیە ئاڤێتن دناڤا خەلکێ سڤیل دا تەقییا. ھەر چقاس پەکەکە دبێژە کو تۆپا کو ھاتیە ئاڤێتن نە عایدی وانە ژی، ھم ژ ئالیێ رایا گشتی و ھم ژی ژ ئالیێ سازیێن فەرمی ڤە داخویانی ھات دایین کو تۆپا ب ناڤ سەیرانیان کەتی تۆپا پەکەکێ یە. ب راستی، نیقاشا راستەقینە ئەڤەیە کو چما شەر د ناڤ نیشتەجییێن سڤیلێن ل تەنشتا بامەرنێ دا ھاتە کرن، نە کو تۆپ عایدێ کێیە یان عایدێ کێ نینە.

بوویەر ب ئاوایەکێ ھەری باش موختارێ ناحییا بامەرنێ راڤەکر

موختار: “پلانا پەکەکێ و ترکیێ ئەوە کو شەرێ خوە کاشی ناڤا مە بکن”

موختارێ گوندێ «زێوە سەرێ» پشتی بوویەرێ ژ بۆ چاپەمەنیێ ئاخڤی.

“ئەم خەلکێ گوندێ زێوا سەری نە، ئەم نێروەیی نە. ئەڤە 32 سالن گوندێ مە و دەڤەرا نێروە-رێکان د بن دەستێ ترکیێ و پەکەکێ دایە. دەما ئەم لێ دنێرن ئەم دبینن کو پەکەکە و ترکیا ھەر دو ژی خوەدی یەک پلانن و رۆژ ب رۆژ شەری تینن ناڤا خەلکێ مە. ئەم ب سالان ژ گوندێ خوە کۆچبەر بوونە. 4 سالن گوندیێن مە دخواستن بهێنە جەم ھەڤ و ب ھەڤرا سەیرانەکێ بکن و ھەڤ ببینن. پەکەکێ سێ تۆپ ئاڤێتن قەرەقۆلا ترکیێ. وان ژی بەرسڤ دا. بێگومان ئەو دژمنن، کی بمریت ژ بۆ وان فەرق نینە.”

گوندیێن کو ئەڤ 32 سالن ژ بەر شەرێ پەکەکێ و ترکیێ دا مەخدوور بوونە و نەچار مانە ژ گوندێ خوە کۆچبکن و ل شێلادزێ ھەیا دھۆکێ بجیھ ببن، دیسا بوونە قوربانیێن ھەمان شەری.

پرسگرێک نە ئەوە کو کێ تۆپ ئاڤێتیە، پرسگرێک ئەوە کو پەکەکێ و ترکیێ چما شەر خستە ناڤا گوند و کۆلانێن باشوورێ کوردستانێ.

تشتا کو ژ نیقاشا کێ تۆپ ئاڤێتییە گرینگترە ئەڤەیە وەکە موختاری ژی دەستنیشان کری کو “پەکەکە و ترکیا دخوازن شەری بێخن ھوندرێ مە.” بەلێ، دەولەتا ترک دەولەتەکە کو ل سەر ژناڤبرن و چنە حەسباندنا کوردان ئاڤا بوویە. نە تەنێ ل باکورێ کوردستانێ، ل پارچەیێن دنێن کوردستانێ ژی ل دژی ھەبوونا کوردانە. ھەموو ئێریشێن وان یێن ل سەر باشوورێ کوردستانێ و رۆژئاڤا پارچەیەک ژ ڤێ ئێریشێیە. ژ بەر ڤێ یەکێ ژی تێ فێمکرن کو دەولەتا ترک دژمن و نەیارێ کوردانە و ئەو ژ کوشتنا مە تێر نابیت. ل ڤر یێ کو ئەم حەساب ژێ بخوازین پەکەکە یە.

کریارێن پەکەکێ یێن کو دێ بنە سەدەما مرنا کوردان و یا گرینگتر ژی رێ ل بەر تەڤگەرێن ستراتەژیکێن دەولەتا ترک ڤەکە پەکەکە یە. ھەیا نووکە پەکەکێ ب بکارئانینا ناڤێ کورد و کووردستانێ مفایەک مەزن گەھاندییە دەولەتا ترکییێ. پەکەکە ناڤێ کورد و کوردستانێ بکارتینە ھەتا نھا دەستکەفتی ژ بۆ دەولەتا ترک ئانیە، نە ژ بۆ کوردان.

پەکەکێ پێنگاڤا 1ێ خزیرانێ نە ل دژی دەولەتا ترک، ل دژی ھەرێما کوردستانێ دا دەستپێکرن.

راکێشانا شەرێ پەکەکێ بۆ باشوورێ کوردستانێ پارچەیەک ژ پیلانا دەولەتا کوورە. ئەڤ پیلانە ژ دەما بداویکرنا شەری د 1ێ ئیلۆنا 1999ێ و ڤەکشاندنا ھێزێن خوە ژ بۆ دەرڤەیی سینۆرێن ترکیایێ دەست پێ کریە. پەکەکێ د سالا 1999ێ دا ل سەر داخوازا دەولەتا ترک و ب تەعلیماتێن عەڤدلا ئۆجەلان ھەموو ھێزێن خوەیێن د ناڤا ترکیەیێ دا ئانین باشوورێ کوردستانێ. بجھکرنا ھێزێن پەکەکێ ل ھەرێمێن قەندیل و بەھدینان ژی د چارچۆڤەیا ڤێ پلانا دەولەتا ترک دا پێک ھات.

د 1ێ خزیرانا 2004ێ دا پەکەکێ دیسا دەست ب شەری کر. فەرمانا پەکەکێ یا ژ نوو ڤە دەستپێکرنا شەری ژی ژ «ئیمارلیێ» ھات. ئەڤە ژی دیسا ل سەر داخوازا دەولەتا ترک بوو. سالا 2004ێ ئەو سالە کو ب فەرمی باشوورێ کوردستانێ وەکە ھەرێما کوردستانێ ھاتیە قەبوولکرن.

دەولەتا ترک ھەرێما کوردستانێ وەکە بەشداربوونا کوردان یا د ناڤا سیاسەتا جیھانێ دا قەبوول نەدکر، ئالایێ کوردا وەکە پارچە قوماش، رێڤەبەریا کوردا وەکە دەولەتا عەشیرەتی و سیاسەتمەدارێن وێ ژی وەکە ئاغایێن عەشیرەتا ب ناڤ دکرن. تەنێ ژ بەر راستیا ھەرێمی و ئابۆری ناچار مایە کو پەیوەندییان لگەل ھەرێمێ دا چێبکەت. ھەمان تشت ژ بۆ پەکەکێ ژی دەرباس دبیت. پەکەکە ئالایێ کوردستانێ قەبوول ناکەت. وەک ئالتەرناتیفا ل ھەمبەر حکوومەتا ھەرێما کوردستانێ، ل ھەرێمێن چیایی ب ناڤێ ھەرێمێن پاراستنا مەدیا رێڤەبەریەک ئاڤا کر و راگهاند. دەڤێ پەکەکێ با ناگریت ببێژیت رێڤەبەریا ھەرێما کوردستانێ، ئەو دبێژیت رێڤەبەرییا پەدەکێ.

د ھەر قۆناغەکا مەترسیدار دا کو ھەرێما کوردستانێ تێ دا دەرباس دبیت، ئەم دکارین ھەڤکاریا پەکەکێ و دەولەتا ترکیێ ل سەر ھەرێما کوردستانێ ببینن. مەدیایا ھەردو ئالیان ژی ھەمان شێوازێ دژمنکاریێ ب کار تینن.

 بھارا عەرەبی ئەو سیستەما سەدسالا 20ێ دا ئاڤا بوویی د سیاسەتا رۆژھلاتا ناڤین دا گوھەری، ل ھەمبەر ھەرێما کوردستانێ خەفک ھاتن دانین. ئەڤ خەفکە گاڤ ب گاڤ ھاتییە چێکرن. ئەڤ خەفکە ھەرێما کوردستانێ نەچار دکەت کو شەرێ پەکەکێ یان ژی دەولەتا ترک بکەت. ل گەل ڤێ خەفکا کو د دەھ سالێن داوی دا ھەر کو دچیت دهێتە تەنگ کرن ژی، ھەرێما کوردستانێ ژ ڤێ رەوشێ خوە دوور ھێلایە.

چ سەدەم نینە کو ھەرێما کوردستانێ ل ئالیێ پەکەکێ ل دژی دەولەتا ترکیێ شەری بکەت. تشتەکێ وھا دێ ژ بۆ کوردان ونداھیێن مەزن ئینیت. واتەیا وێ یەکێ ئەوە کو ھەرێما کوردستانێ ب دەستێن خوە دەستکەفتیێن کو ب تێکۆشینا سەد سالان ب دەست خستینە ژ دەست بدەت. کەسێ ھەری نەزان ژی دزانیت کو دەما شەرەکێ وھا دروست ببیت دێ تانکێن ئیراق، ئیران و ترکیێ بەر ب ھەولێرێ ڤە بەرەڤ پێش چن. تفاقا نەتەوی و یەکتیا نەتەوی ل گەل کەسێن کو بازرگانیێ ب هیڤییان دکەن دروست نابیت. یێن کو دخوازن ھەرێما کوردستانێ د بن ناڤێ یەکتیا نەتەوی، پاراستنا کوردستانێ دا شەرێ ترکیێ بکە، یان خاینێن ب زانەبوونن یان ژی ژ ئالیێ سیاسی ڤە نەزانن.

پەکەکە دبێژیت “ئەگەر ھوون شەرێ دەولەتا ترک ناکەن، وەرن شەرێ من بکەن” دخوازیت ھەرێما کوردستانێ تەحریک بکەت. ڤان دو سالێن رابووری دا ب شەھیدکرنا پێشمەرگەیان، ب کوشتنا سییاسی و ب کارئانینا زمانێ دژمناتی د خوازیت ڤێ یەکێ بکەن. ھەرێما کوردستانێ ژی نەھات ڤێ لیستکا قرێژی یا پەکەکێ. ژ شەرێ لگەل پەکەکێ دوور دکەڤیت. ئەگەر ھەرێما کوردستانێ خواست بکەڤیتە شەرەکێ وھا، ئیمکانێن وێ ھەنە کو نەفەسا پەکەکێ چک بکەت. د 26ێ نیسانێ دا گرتنا جەبلخانەیێن پەکەکێ ژ ئالیێ ئەنجوومەنا ئاسایشا ھەرێما کوردستانێ ڤە و ئاشکەراکرنا وان ژ بۆ مەدیایێ، رێگری ل ھندەک بوویەران کر. پارلامەنتۆیا کوردستانێ دکاریت بجڤیت و پەکەکێ وەکە رێخستنەکا تەرۆریست رابگەهینیت. لێ یەک ژ ڤان ژی نەھات کرن. ژ بەر کو ھەرێما کوردستانێ باش دزانیت کو شەرێ ل دژی پەکەکێ دێ زیانێ گەهینیت کوردان ژی.

ب بوویەرێن کو د سالا 2004ێ دا دەست پێ کرین و ل سێگۆشەیا ھەرێما کوردستانێ، ترکیا و پەکەکێ قەومین، ب تایبەتی د سالا داوی دا، دهێتە پشتراستکرن کو پەکەکە و دەولەتا ترک ل سەر ھەمان رامان و ستراتەژییێ ل ھەڤ دجڤن. ل کوردستانێ مەشاندنا سیاسەتا دژ-کۆلۆنیال ب ئاخافتنێن وەکە یەکیتیا نەتەوی، دژمن، قەھرەمانی، بەرخوەدان، سەرکەتن و تۆلھلدانێ نایێ کرن. د بوویەرا بامەرنێ دا کی تۆپ ئاڤێتیە، ترک دژمنن، ب ئاخافتنێن وھا ئەم نکارین شیرۆڤە بکین. راستی ئەڤەیە کو ئەڤ بوویەرە ژ ھەر ئالی ڤە ئاژاوەگێرییە. دژمنکارییە ل ھەمبەر گەلێ باشوورێ کوردستان.