بهارا عه‌ره‌بی بوو پاییزا گەلێن رۆژهلاتا ناڤین، بهارا کو ب هێڤیەکە مەزن ژ بۆ کوردان دەست پێ کر، دێ چاوا ب داوی ببە، هێژ ژی نەدیارە، لێ زەنگلێن خەتەرەیێ ژ بۆ رۆژئاڤا لێدخن، دەما مرۆڤ ل شیرۆڤە و نەخشەیێن رێ یێن کو هەم ژ ئالیێ کۆلۆنیالیستێن کوردستانێ و هەم ژی ژ ئالیێ کوردان ڤە هاتنە خێزکرن، مێزە بکە، نەهێسانە کو مرۆڤ زێدە ل سەر چارەنووسا رۆژئاڤا بێگومان بە، ب تایبەت پشتی داخویانیا چاپەمەنیێ یا مه‌زلووم عەبدی یا 15ێ تیرمەهێ ئەڤ شک و گومان هین زێدەتر بوون.
مه‌زلووم عەبدی جارەکێ ژی پەیڤا “کورد” ب لێڤ نەکر
د داخویانیا چاپەمەنیێ یا فەرماندارێ گشتیێ هه‌سه‌دێ مه‌زلووم عه‌بدی دا یەک ژ تشتێن هەری بالکێش ژی ئەڤ بوو کو عه‌بدی د تەڤاهیا ئاخافتنێ دا جارەک ژی پەیڤا کورد و کوردستانێ ب کار نەئانی، بێی کو بێژیت رۆژئاڤا ژی هەر تم د گۆت «باکورێ سووریێ».
ل ڤێره ئەڤ پرس دەردکەڤە هۆلێ؛ «هەکە هوون دترسن ناڤێ ناسنامەیا کو هوون تەمسیل دکن بینن زمان، ما هوون دکارن ژ بۆ وێ ناسنامەیێ چ بخوازن»؟
ل ڤر کەڤنەشۆپیا سیاسی یا كو مه‌زلووم عه‌بدی تەمسیل دکە، ئاستا په‌كه‌كێ، په‌یه‌دێ، هه‌سه‌دێ، یه‌په‌گێ و … هتد ژ بۆ کوردان تێ بیرا مرۆڤ.
په‌كه‌كه ب سالان نا بێژە نەتەوەیا کورد پەیڤا گەل ب کار تینە، پشترە ژی تێگەها نەتەوەیا دەمۆکراتیک و گەلان ل شوونا پەیڤا گەلێ کوردستان و نەتەوەیا کورد هاتە ئاڤا کرن، ئێجا هوون ژ تەڤگەرەکە کو ژ پەیڤا «نەتەوەیا کورد» بترسە چ تشته‌كێ چاڤه‌رێ دكن، چاوا ته‌ڤگه‌ره‌كه وسا دێ ببه وەلاتپارێز؟ هەلبەت نابه!.
کەسێ کو دترسە ناڤێ وەلات، مللەت و ئاخا خوە ببێژە، چاوا دبە کو ئەو ببە نوونەرێ کوردان، ئەڤ یەک نایێ قەبوولکرن، هەگەر هوون ل سەر ناڤێ کوردان رێکەتنە و تۆ خوە وەک نوونەرتیا کوردان دەستنیشان دکی، دڤێ هوون بەری هەر تشتی بێ ترس ببێژن ئەم کوردن و کوردستانی نە، هه‌گه‌ر نا توو نكاری ژ بۆ گەلێ خوە یێ کو دترسە ناسنامەیا خوە ژی ئەشکەرە بکە، داخوازا تشتەکی ژی بکی.
عه‌بدی: شەر ڤێ جارێ دێ ببە شەرێ هەموو سووریێ
مه‌زلووم عه‌بدی د ئاخافتنا خوە دە گۆت،«ل دژی دەولەتا ترک دێ بەرخوەدانەکە مەزن بێ كرن». هەروه‌ها گۆت، «ڤێ جارێ شەر نەتەنێ ل سەر ملێ کوردان و هه‌سه‌دێ دێ بمەشە، دێ ببە شەرێ تەڤاهیا سووریێ، هەر کەسێ کو نەخوازە خاکا سووریێ وەرە داگیرکرن، وێ بەشداری شەر ببە».
ئەرێ، هەر تشت دەما کو ژ دوور ڤە و ب ڤەگۆتنێن هەستیاری تێ تەماشە کرن خوەش خویا دکە، لێبەلێ راستی پر جودایە، ئەردێن کو ترکیە دخوازە داگیر بکە نەسووریەیە خاکا کوردستانێ یە، دەولەتا سووریێ ژی وەکە دەولەتا ترک داگیرکەرێ رۆژئاڤایێ کوردستانێ یە.
چما دڤێ کورد ل دژی داگیرکرنا خاکا سووریێ شەر بکن؟
هەگەر هوون ل راستیێ بنێرن، مه‌زلووم عه‌بدی ب گۆتنا «شەرێ پیرۆزێ سووریێ ل دژی داگیرکەرییا ترک» ب ناڤ کر، «کوردێن چاناکالەیێ، ل دژی ئینگلیزان؛ شەرێ پیرۆزێ کو ل ئەرزه‌رۆمێ ل دژی رووسان کریە تینە بیرا مرۆڤ، یانی «تێکۆشینا هەڤپارا یا ل دژی داگیرکەریێ» مه‌زلووم عه‌بدی وسا گۆت هه‌ر وەکە وی نوو ئه‌ڤ ره‌نگێ تێكۆشینێ كه‌شف کری، ئه‌ڤ رێباز ب شێوازەکی به‌ری سەد سالان هاتبوو جەرباندن و ب سەر نەکەت، وه‌ختا کوردان ل رەخ ترکان شەر کری، پاشی ژی ترک ڤەگەریان و کورد قەتل کرن، خەباتا سەد سالان ژ بۆ کوردان ب ڤێ چیرۆکێ ب داوی ببوو.
چ گارانتی هەیە کو دەولەتا سووریێ ژی هەمان تشتی نەکە؟ تێ زانین کو د بن گارانتیا تەهرانێ دە چەند رێکكەفتن د ناڤبەرا په‌كه‌كێ و دەولەتا سووریێ دە هاتن چێکرن، تێکلداری شەرت و مەرجێن پەیمانێن کو ئه‌ڤه دەمەکه ل شامێ، مسته‌فا كاراسوو، سه‌بری ئۆک و رزا ئالتون ئه‌نجام داین چ ئاگاهی ژ بۆ رایا کوردی نەهاتنە دان، تشتێ کو ئەم کورد د ڤان سەد سالێن داویێ ده فێر بووین ئه‌ڤه «هەکە هێزەکا ناڤدەولەتی نەگارانتیكار بە، ب قاسی زرەتولمسقال ژی فایده ناگەهە کوردان».
عه‌بدی: ئارتێشا سووریێ ل تەلرفعت، منبج و کۆبانێ ب جهـ بوویە
د راستیێ دە دەولەتا سووریێ چ جاران ژ رۆژئاڤا دەرنەکەتیه، باژارێن وەکی قامشلۆ و حەسەکێ د دەستێ رەژیمێ دە بوون و رەژیمێ هەتا نها مه‌عاشێ مامۆستە و کارکەرێن پەترۆلێ، شارەداری، نفووس، پۆلیس و هەموو سازیان ددا. دەولەتا سووریێ یا کو هاتی و ل سەر سینۆری ب جهـ بووی ئێدی چ مافێن کوردان ناس ناکەت. ژ بەر کو د هەیامێن هەری دژوار دە ژی، وەزیرێن کو ل سەر ناڤێ دەولەتا سووریێ داخویانی ددان، دگۆتن مافێ کوردان ته‌نێ «حه‌فتیێ دو ساعه‌تان دەرسێن کوردی یێن بژارتە» بخوینن. ژ نها و پێڤە دەولەتا سووریێ چ مافی نادە مللەتێ کورد، بەلکی ته‌نێ هه‌كه رێکا سیاحەتێ بدە رێڤەبه‌رێن په‌كه‌كێ، خوەندن و تشتێن وسا. تەنێ دێ ڤان مافێن نه‌سیاسی هێژای كوردان بینه.
ما پلانا ترکیێ داگیرکەریە یان ژی كوردان مه‌حكوومی دەولەتا سووریێ بكه؟
ل رۆژهلاتا ناڤین دە ئەنیەک ل دژی کوردان هەیە. یەکانە تایبەتیا هەڤپارا ڤێ ئەنیا کو ژ سووریە، ئیراق، ئیران و ترکیێ پێک تێ، قەبوولنەکرنا مافێ رێڤەبەریا خوەسەرا کوردانە.
دەما دەولەتا ترک دخوازە رۆژئاڤا داگیر بکە، ب ئاوایەکی خوەزایی ئێریشی هەبوونا کوردان دکە، لێ دەولەتا ترک خوەدی پلانەکە دوئالی یە، هەتا ژ دەستێ وێ تێ دێ رۆژئاڤا داگیر بکە، ئەو ژی دزانە کو نکارە ب تەڤاهی داگیر بکە، ژ بەر ڤێ سەدەمێ ستوونا دویەمینا پلانا وێ ئەوە هەرێمێن کو نکارە داگیر بکە د بن دەستهلاتداریا موتلەقا دەولەتا سووریەیێ دە بهێلە.
د راستیێ دە گۆتنا مه‌زلووم عه‌بدی یا کو دبێژە ئارتێشا سووریێ دەرباسی کۆبانی، منبجێ بوویە، تێ واتەیا کو بەشەک ژ پلانا دوئالی یا دەولەتا ترک سەرکەتیە، یانی ئێدی رۆژئاڤا نینە، باکورێ سووریێ هەیە، یانی داخویانیا عه‌بدی نە دژی کۆلۆنیالزمێ یە، ئەو ب تەنێ ئیلانه کا ئه‌و دێ کیژان داگیرکەری قەبوول دکن!.
گەلۆ ما کوردان نەدکاری یەکیتی د ناڤا خوە دە چێكربا؟
مه‌زلووم عه‌بدی د ئاخافتنا خوه دە بەرسڤەکە پر دەرەنگ و سڤک ددە وان پرسێن کو د دەربارێ هەڤدیتنێن ناڤبەرا کوردان دە تێنه کرن: ژ بەر هنده‌ك سەدەمان دیالۆگ راوەستیایە، پشتی کو شەرت و مەرج بێن ئاڤاکرن و سەدەم ژ هۆلێ بێن راکرن دێ هەڤدیتن ژ نوو ڤە دەست پێ بکن.
لێ بەلێ پرسا یەکێتیا د ناڤ کوردان دە ب بەرسڤەکە وسا هێسان ژ هۆلێ نایێ راکرن. ژ بەر کو ئەو پرسگرێکەک بنگەهینه. ل رۆژئاڤا چ جاران یه‌كێتیا کوردان پێک نایێ.
دو سەدەمێن ڤێ یەکێ هەنە:
یەکەم؛ د سیاسەتا په‌كه‌كێ دە چ جاران و ل چ دەره‌كێ ب کوردان رە یەکیتی چێنەبوویە. دەما پێویستیا په‌كه‌كێ پێ هەبە به‌حس دکە، په‌كه‌كه رێخستنەک ل دژی یەکیتیا کوردانە، ل رۆژئاڤا ژی هەمان پۆلیتیکایێ دمەشینە، هەڤدیتنێن یەکیتیا رۆژئاڤا تەنێ ژ بۆ کو رایا گشتی یا دەولەتێن یەکبوویی یێن ئه‌مەریکایێ و هێزێن ب ڤی رەنگی یێن کو موزاکەرەیێن یەکیتییا ناڤ کوردان دا فەرز دکن، تێ کرن.
یا دویەمین ژی؛ په‌كه‌كێ رۆژئاڤا ژ بۆ ئاڤاکرنا پێکهاتەیەکە کورد – کوردستانی نەگرتیە. په‌كه‌كێ رۆژئاڤا ژ ئیران و سووریەیێ دەور گرت، د ڤێ داگیرکرنێ دە چارەنووسا رۆژئاڤا ژ دەستپێکێ ڤە ژ ئیران و سووریێ رە هاتیە هشتن.
په‌كه‌كێ ژ سالا 2013 ڤە ناکۆکیێن د ناڤبەرا کوردان دە گور دکە، دا کو یەکیتیا کوردان ل رۆژئاڤا چێنەبە. ژ بەر ڤێ سەدەمێ هەڤدیتنێن یەکیتییا نەتەوەیی یێن د سالا 2013ێ دە ل هەولێر و دهۆکێ برێڤە دچوون ژ ئالیێ په‌كه‌كێ ڤە هاتن ب داوی کرن.
دەما کو ژ هەر زاویێ ل مەسەلێ وەرە تەماشە کرن ئەڤ ئەنجام دەردکەڤە. هەلوەستا په‌كه‌كێ یا ل رۆژئاڤا، رۆژئاڤا ژ رێڤەبەریا خوەسەرا کوردان دوور خستیە. رۆژئاڤا د رەوشا خوە یا نها دە هاتیە وێ ئاستێ کو چارەنووسا وێ د چارچۆڤەیا شەرێ بەرژەوەندیا د ناڤبەرا کۆلۆنیالیزم و داگیرکەریا سووریێ و ترکیێ دە تێ دیارکرن، مخابن لێ راستی ئەڤە.
